Arte Amanti is een groot jaarlijks kamermuziekfestival dat zich vanuit Vlaanderen nu ook uitstrekt naar Nederland en Wallonië, meer dan vijftig concerten op vier maanden tijd in steden en dorpen in het hele land. Drijvende kracht Reinhilde Leyers slaagt er al zestien seizoenen op rij in om grote namen te strikken, altijd in combinatie met jong talent.

Beklijvende pianist Steven Kleeven

In de Sint-Catharinakerk in Wachtebeke vanavond opnieuw een grote naam: de Israëlisch-Amerikaanse violist Asi Matathias, samen met de pianist Victor Stanislavsky, ook uit Israël. Elk concert van Arte Amanti begint met jong Vlaams talent, vaak tieners die een kans krijgen op het podium. Vandaag is dat pianist Steven Kleeven, pas achttien, maar hij draait al jaren mee in het Arte Amanti Festival. Ik hoorde hem in 2019 als jonge knaap. Hij studeert ondertussen in Berlijn bij Björn Lehman, dat is alleen de besten gegund. Bij de laatste Uitreiking Gouden Labels van ons magazine (2018) was hij een van de jonge talenten.

De eerste partita van Bach BWV 825 is een gewaagde keuze. Hij kon het publiek verbluffen met Liszt of Rachmaninov, maar neen, hij kiest voor heldere eenvoud en barokke transparantie. Muziek waarin je elke onzuiverheid qua tempo en frasering direct hoort. Hij brengt het er schitterend van af. Een beklijvende uitvoering. Steven Kleeven, een naam om te onthouden.

Discipel van Zukerman

Daarna komt het grote geschut op de scène. Dat is een beetje pompeus uitgedrukt, maar het is goed bedoeld. Violist Asi Matathias is een dertiger, wereldwijd geprezen virtuoos, bekend om zijn krachtige toon. Op zijn veertiende debuteerde hij met het Israel Philharmonic onder Zubin Mehta. Dat wil wat zeggen. Hij is een protegé van de grote Pinchas Zukerman, dat hoor je. Ik volg Zukerman al sinds veertig jaar, een van mijn idolen als vioolstudent. Hij was leerling van de legendarische Hongaarse vioolpedagoge Ilona Feher in Tel-Aviv, die vertelt dat hij van al haar leerlingen de mooiste toon had. Naarmate Zukerman ouder werd, is die toon dikker en het vibrato breder geworden. Dat hoor je ook in het spel van Matathias. Van Zukerman heeft Matathias ook de jongensachtige panache. Gotspe! Durf en gebrek aan bescheidenheid, de eigenschap waarin zovele Vlamingen uitblinken.

In de overbekende tweede vioolsonate van Brahms zijn er vele passages waar hij die krachtige, grote toon kan etaleren. Met pianist Stanislavsky vormt hij al jaren een duo, ze hebben genoeg aan een vluchtige blik naar elkaar. Matathias speelt groots, Stanislavsky speelt subliem. Al even bekend is de vioolsonate van César Franck. Latere romantiek dan Brahms, hier kan Matathias zijn expressieve schwung nog meer inzetten. Als dertiger is hij nog relatief jong en vol Sturm und Drang. De intensiteit en het doordringen in de klankkast van de viool, dat heeft hij van zijn leermeester Zukerman. Vele violisten spelen op de snaren, hij speelt in de snaren.

Besluiten doen ze met de Zigeunerweisen van Pablo de Sarasate, ook al overbekend in het virtuoze repertoire. Voor ze beginnen kijkt Matathias met zijn guitige blik in het publiek. “Nu zal ik jullie iets laten zien”, zie je hem denken, “wacht maar een beetje Wachtebeke”. Een vleugje fantasie en een ritmische kwinkslag, Matathias geeft ons een originele interpretatie van dit hypervirtuoze stuk. Geen vingervlugge en razendsnelle passage is hem te moeilijk. Als een matador gaat Matathias elke hindernis te lijf. Als bis spelen ze nog Liebesleid van Kreisler, ook dat was bij Zukerman een traditie.

Vibrato

De hele tijd zie ik achter de beide musici Jezus van Nazareth hangen. Na het voorlaatste stuk veert een kleine vrouw met hoofddoek recht uit enthousiasme. Ze is te vroeg met haar staande ovatie. Een enthousiaste moslima in het publiek, joodse musici op de scène, Christus aan het kruis op de achtergrond.

Kan een viooltoon te groot zijn? Kan een vibrato te breed zijn, denk ik achteraf. Soms klinkt een viool voor sommige oren te romig, te vettig. Alsof er te veel boter is gebruikt in het recept van het brood. Het is vrijdagavond, op het witte tafelkleed ligt de Challah, het gevlochten Sabbatbrood. Het smaakt heerlijk, maar vanavond ook wat te romig voor mij. Met de krachtige toon klinkt het brede vibrato soms wat zwabberig.

Eigenlijk houd ik meer van een andere intensiteit. Ik houd meer van de ijle, dunnere sublieme zinderende toon van Heifetz of Hirschhorn. Maar goed, we hebben vanavond een grote virtuoos, een fenomeen gehoord. Asi Matathias, discipel van Pinchas Zukerman, die op zijn beurt leerling was van de beroemde pedagoge Ilona Feher. Feher betekent wit in het Hongaars. Wit, kleur van de hoop. Daarmee sluit ik deze recensie en reflectie af met een beetje licht in de duisternis. Vrede op aarde.

• WAT & WIE: Recital door pianist Steven Kleeven, pianist Victor Stanislavsky en violist Asi Matathias bij Arte Amanti
• WAAR & WANNEER: Sint-Catharinakerk, Wachtebeke, 22 maart 2024
• FOTO: © WE/KC