Vervreemd van het leven: De Bekeerlinge, een exposé #1

Onze website is vernieuwd, geef zelf je evenementen in. Heb je een fout gezien. Mail ons!

Dinsdag 10 mei was zowaar een nieuw ijkpunt voor het Vlaamse muzieklandschap: De Bekeerlinge van componist Wim Henderickx. Het spektakel was niets minder dan een psychologische Grand Opéra. In samenwerking met Opera Ballet Vlaanderen kwam het magnifieke verhaal van Stefan Hertmans tot leven. We volgen Vigdis Adelaïs, Sarah, zwarte Hamoutal (sopraan Lore Binon) in haar zoektocht naar betekenis, een plaats, naar haar kinderen – wie is de bekeerlinge uiteindelijk?

De Bekeerlinge is vernieuwend in klank en woord, en valt niet in een paar woorden samen te vatten. Wat initieel een recensie was, is uitgegroeid tot een ware exposé – een tentoonstelling van de opera. Net zoals Vigdis in het verhaal blijft zoeken, zo is dit een reis door het complexe landschap van de nieuwste opera, mag ik zeggen meesterwerk, van Wim Henderickx.

De componist die Vigdis haar stem gaf

Er lijken in het Vlaamse muzieklandschap de afgelopen decennia een aantal componisten te zijn opgedoken die de internationale tand des tijds gaan overmeesteren: Luc Brewaeys, Karel Goeyvaerts, Annelies van Parys, en zo ook Wim Henderickx. Een nalatenschap die spreekt creëren heeft niets te maken met grootsheid of spektakel, maar met de taal die je het publiek leert “spreken” (al luisterend). Een nieuwe muzikale taal wordt steeds geboren vanuit de vingers van componisten als Wim Henderickx. De taal van de muziek van Wim Henderickx heb ik in drie woorden moeten samenvatten voor Opera Ballet Vlaanderen, en het woord dat mij toen vooral is bijgebleven is “multidisciplinair” (de anderen waren, naar mijn herinnering, “intens” en “sensationeel”). En dat is ook degelijk zo; de muzikale taal van Wim Henderickx vloeit altijd met het verhaal mee. Meerdere disciplines en culturen worden betrokken. Soundscapes, multi-vocaliteit, mantra’s – er komt instrumentaal en vocaal veel op de luisteraar af. En het past perfect. De composities zijn met de grootste respect voor klank en cultuur, met een duidelijk hoorbare affiniteit voor de reikbaarheid van de muziek. Er zijn maar weinig componisten dit gegeven. Een ander voorbeeld dat opkomt, maar van een volledig andere genre is, is de filmcomponist Howard Shore. Wat ik probeer te bereiken met dit relaas is een beeld te scheppen van hoeveel facetten van Wim Henderickx als componist er bestaan, en hoe deze puzzel een uniek klankbeeld creëert. Voor de muziek van De Bekeerlinge was Vigdis, de tragische protagoniste, de muze van zijn muzikale taal. En als een schilder is Wim Henderickx dan aan de slag gegaan om ons het complexe, muzikale tableau te geven van de opera De Bekeerlinge.

De vrouw in al haar complexiteit: De Bekeerlinge van Stefan Hertmans

Dat de opera van De Bekeerlinge de vrouw in al haar psychologische naaktheid plaatst is zacht uitgedrukt. In de geschiedenis van de opera heeft de vrouw altijd een soort duale rol gespeeld: als een protagoniste of antagoniste in de eerste zin, maar ook als een psychologische, of zelfs seksuele, drijfveer in de tweede zin. Vergis u nooit wanneer je naar een opera luistert of kijkt: de onderliggende lagen van de personages creëren nieuwe dimensies, en zelfs klanken. Een vrouw is altijd een wezen geweest van fascinatie en twist – denk aan Königin der Nacht in haar zoektocht naar macht, maar ook naar vrijheid – want welke vrouw zou haar macht samen met haar man moeten begraven –, in Mozarts Die Zauberflöte (1791), de magnifieke Floria Tosca, in al haar twist tussen haar eigen kracht en haar liefde voor Mario (Tosca, Giacomo Puccini, 1900), of de tragische, realistische Suor Angelica van Puccini (tweede deel van het Il trittico, 1918). Deze laatste, in haar boetedoening en het achtervolgend verleden, zou bijna een reïncarnatie kunnen zijn van Vigdis – de bekeerlinge. Er is iets moois, breekbaar, gepijnigd aan het verhaal van de blonde Jodin. Haar verlangens zijn heel menselijk, maar haar lot is tragisch.

Dat Stefan Hertmans zich baseerde op historische bronnen – hij onderzocht Joodse documenten omtrent een christenvrouw uit de elfde eeuw, die haar leven vergooide voor de liefde voor een Joodse man –, maakt de realiteit tastbaar. Dat De Bekeerlinge van Wim Henderickx van een kameropera (naar de woorden van directeur OBV Jan Vandenhouwe) naar hedendaagse Grand Opéra is gegaan is hierdoor allesbehalve verbazingwekkend.

WAT: De Bekeerlinge (The Convert)

WIE: Wim Henderickx [muziek], Krystian Lada [libretto], Hans Op de Beeck [regie]

STEMMEN: Lore Binon, Vincenzo Neri, Amel Brahim-Djelloul, Luvuyo Mbundu

ORKEST: Symfonisch Orkest Opera Ballet Vlaanderen, Koor en Kinderkoor Opera Ballet Vlaanderen, Stadskoor Madam Fortuna

WAAR: Opera Ballet Vlaanderen, Antwerpen

WANNEER: dinsdag 10-5-2022, première

INFO: De bekeerlinge is nog te bekijken tot 19 Mei in Antwerpen, en op 27, 29 mei en op 2 en 4 Juni in de opera te gent. Kaarten en meer informatie op deze link.