De Al-Andalus klassieker El collar de la paloma wordt door Capella de Ministrers onder leiding van Carles Magraner tot klinken gebracht. Deze vakkundige uitvoering van een vergeten repertoire toont diepgaande kennis en vertrouwdheid. Het resultaat is een bedwelmende en unieke luisterervaring.
Ibn Hazm van Córdoba (994-1064) was een Andalusisch islamitisch geestelijke, rechtsgeleerde en filosoof. Hij schreef meerdere boeken over recht en theologie maar het is zijn poëzie waarvoor hij vandaag herinnerd wordt. El collar de la paloma, of Ṭawq al-ḥamāmah in het Arabisch wordt vertaald als “De ring van de duif”. Deze poëtische bundel gaat echter niet over een duif. Het is een verhandeling over lichamelijke liefde waarbij de titel tot iets mooiers verbloemd is. Het gaat om decoratieve superlatieven: de duif is mooi, maar de ketting is wat hem verfraait. Maximale schoonheid in titels was gebruikelijk voor die tijd.
OLYMPUS DIGITAL CAMERA
El collar de la paloma bestaat oorspronkelijk uit 30 hoofdstukken. Op deze cd brengt Capella de Ministrers een selectie. Aan de hand van gelijkaardige thema’s bundelen ze de gedichten in vijf verschillende secties. Deel I. Los fundamentos del amor inalterable (“De fundamenten van onveranderlijke liefde”) omvat zowel de hoogtes als de laagtes van de prille liefde. Querría saber quién era [track 04] bezingt de diepste verlangens van de ziel om haar te leren kennen, niet wetende of ze een vloek of een geschenk is. De levendige muziek verklankt de verliefde staat van de dichter. Zelfs als de dichter (gezongen door Iman Kandoussi) niet weet of zij zijn dood zal betekenen, blijft de muziek opgewerkt.
In deel II. De quien se enamore en sueños y el poder de la mirada (“Van degene die verliefd wordt in dromen en de kracht van de blik”) krijgt het spreekwoord “Ogen zijn de spiegels van de ziel” extra aandacht. Liefde en het belang van oogcontact komt in dit deel naar voren. Een instrumentale versie van het gedicht Pecaron mis ojos [track 05] opent. De vocale lijn wordt hier vertolkt door een ney (een soort fluit). Zelfs zonder tekst is de betekenis van “mijn ogen zondigden” duidelijk in de muziek. De mysterieus-klinkende melodie met melancholische ondertoon wordt vergezeld door een ritmisch ostinato in de begeleiding.
Deel III. Los accidentes del amor, sus cualidades loables y vituperables (“De ongelukken van de liefde, haar prijzenswaardige en verwerpelijke kwaliteiten”) focust op het lijdensspel van de liefde. Ook dit deel kent een instrumentale opening met Tu mensajero es como una espada [track 08]. Dit nummer bevat een sterke percussiebasis waarboven de timbres van de verschillende snaarinstrumenten naar voren worden gebracht. Tutti en virtuoze solopassages wisselen elkaar af. In deze solopassages treden Carles Magraner, Robert Cases en Aziz Samsaoui één voor één naar voren en laten de schoonheid van hun instrument horen.
Liefde maakt blind is het motto van deel IV. La unión amorosa, la fidelidad y la traición (“Liefdevolle vereniging, trouw en verraad”). Caen postradas las flores [track 15] opent met een dromerige solo op de harp waarna Carles Magraner de melodie introduceert. Steeds meer instrumenten sluiten zich aan vooraleer Iman Kandoussi de melodie overneemt en al zingend het perfecte gezicht van de dichters geliefde verheerlijkt.
Het laatste deel eindigt in mineur. Het bittere verlies van een geliefde staat centraal in V. La conformidad, los celos, el olvido y la muerete (“Conformiteit, jaloezie, vergetelheid en dood”). De link tussen liefde en dood is één van de onderwerpen die in dit deel aan bod komen. Zo ook in Si muero de amor [track 19]. Dit werk opent met een geweldige ad libitum van zangeres Iman Kandoussi. Haar improvisatie begeleid door een ritmische ostinato heeft een bijna transachtig effect. Daarna vervolgt ze krachtig en sentimenteel met de wanhopige woorden: “Als ik sterf van liefde, sterf ik als een martelaar. Als jij voor mij kiest, zal ik gelukkig leven.”
Deze cd is een prachtige (her)ontdekking van Izams El collar de la paloma. De muziek is een combinatie van mawwāl (een vocale improvisatie in Arabische, traditionele zangstijl op een gedicht) en zijn instrumentale adaptaties van overgeleverde muziek. Deze twee verschillende muzikale oorsprongen zijn in dit programma zo vormgegeven dat ze bijna een doorlopend verhaal vormen. De perfecte uitvoering van dit concept getuigt van de kennis en ervaring van Capella de Ministrers met dit repertoire. Ik ken geen andere uitvoerders die dit concept of repertoire met dit niveau van uitvoering kunnen brengen. Werkelijk een unieke luisterervaring.
5/5
- WIE: Capella de Ministrers o.l.v. Carles Magraner
- WAT: El Collar de la Paloma
- UITGAVEN: CdM CDM2253
- BESTELLEN: JPC
