Op een naargeestige zaterdagmiddag in december zakt de familie Langeveld af naar Brussel. We gaan de opening van de tentoonstelling In de voetsporen van Bruegel en de seizoensmeter van Bert De Keyser bijwonen. Organist en componist Jan van Landeghem zal het feest opluisteren met muziek van tijdgenoten van Bruegel en een nieuwe compositie van hemzelf.
Een galg met ekster erop die aan de zijkant van de kerk naast het frietkot staat opgesteld, de snijdende wind en de ijskoude regen verlenen het Kapellekerkplein een ware Bruegeliaanse allure. We komen meteen in de stemming. Alsof we in een van de schilderijen van de oude meester zijn terechtgekomen. Eenmaal binnen in de schemering van de kerk wordt onze stemming nog versterkt door zachte orgelmuziek, het in donkere regenkleding gehulde binnendruppelende publiek en Bert De Keyser die er in zijn lange mantel en hoed ook beslist zestiende-eeuws uitziet.
We worden enigszins in verwarring gebracht door het feit dat er hier verschillende tentoonstellingen aan de gang zijn. Bruegel de Grote ontsnapping loopt hier al sinds vorig jaar. Daarbij draait het om het opsporen van personages die uit schilderijen van Bruegel ontsnapt zijn en zich in de kerk hebben verstopt. Reuze leuk voor de kinderen!
Curator en kunstenaar Bert de Keyser heeft echter ook nog een aantal beelden van oude en hedendaagse Koreaanse kunstenaars bijeengebracht in het kader van een project East meets West om hun verwantschap met Bruegel aan te tonen.
Tot slot heeft hij binnen een grafsteen ontworpen voor de in de kerk rustende meester en buiten die galg neergezet, een waarheidsgetrouwe kopie van de galg die op Bruegels schilderij De galg en de Ekster (1568) afgebeeld staat. Compleet met ekster en vreemd verdraaide palen. Dat biedt een indruk- en afschrikwekkend schouwspel.
Voor het origineel moet je naar Darmstadt. We zijn Bert dankbaar dat hij ons hier deelgenoot maakt van de boodschap van dit werk: het typerende klapwieken van de ekster staat symbool voor de klappende tongen, dat zijn de babbeltongen van roddelaars en kwaadsprekers, die mensen aan de galg praten. De link naar onze door roddelmedia beheerste tijd is onontkoombaar. En zo schreeuwt deze galg na vijfhonderd jaar onverminderd zijn stichtende boodschap uit. ‘Gij zult nooit meer roddelen!’ Maar voor het zover is, zult u toch eerst uw twitter- en/ of facebook account moeten opzeggen of moet u liever maar meteen helemaal afstand doen van uw zo beminde smartphone!
De kersverse minister van het Brussels Gewest Sven Gatz is overgekomen om kort het woord te doen en een lint aan de galg door te knippen. We bekijken Bruegels nieuwe grafsteen en dan is het tijd om naar organist Jan van Landeghem te gaan luisteren die enkele hoogtepunten uit de Vlaamse polyfonie van Lassus, Sweelinck en Heredia ten gehore brengt. Prachtige meeslepende muziek die zelfs door mijn oudste zoon – persoonlijk motto: ik haat klassieke muziek – zachtjes mee geneuried wordt. Tussen dat polyfone geweld misstaat Van Landeghems nieuwe compositie La gazza sulla Forca (de ekster op de galg) allerminst. Een origineel en fascinerend werk waarin op natuurgetrouwe wijze het geklap en gekras van een ekster wordt nagebootst. Nooit geweten dat zoiets mogelijk was op een orgel.
Na afloop wordt de dorst gelaafd met een glaasje Geuze bier. De hongerige zoons mogen in het belendende frietkot een pakske fritten gaan halen. Een sympathiek aanbod en een doorslaggevend argument om hen mee te krijgen op deze expeditie.
Verwarmd door spijs en drank begeven we ons naar huis.
We kunnen terugkijken op een geslaagd evenement, dat in al zijn pretentieloosheid en bescheidenheid een noodzakelijke en beklijvende boodschap meegeeft.
- WAT: In de voetsporen van Bruegel en de seizoensmeter
- WIE:
- WANNEER: 14 december 2019
- WAAR: Kapellekerk, Brussel
- FOTO’S: mt
