Van 18 juni tot en met 6 juli vult STROOM de Scheldevallei voor de vierde keer met muziek en verbeelding. Het locatiefestival is een samenwerking van Festival van Vlaanderen Gent en Nationaal Park Scheldevallei en wakkert het bewustzijn rond duurzaamheid aan door cultuur met natuur te verbinden. STROOM maakt de stem van de kunstenaar hoorbaar in het maatschappelijke debat via concerten, poëtische installaties en gesprekken op idyllische en groene plekken tussen Gent en Antwerpen. Het festival is ecologisch van opzet én van inhoud, waarbij duurzaamheid, water en klimaat zowel in de praktijk als in de artistieke verhalen centraal staat. Een windsymfonie of muziek met Scheldewater vormen enkele van de meest tot de verbeelding sprekende projecten van deze editie. Verwacht klinkende namen als Tan Dun, Pieter Embrechts, Maud Van Hauwaert, Lisette Ma Neza en Elise Caluwaerts, Philippe Thuriot en Casco Phil. Voor het eerst is er dit jaar ook een festivaldenker: Maarten Inghels schreef een gedicht dat als groenblauwe draad doorheen het festival loopt. De codirecteurs Sophie Detremmerie en Jan Van den Bossche stellen samen met Tom Wezenbeek, coördinator van Nationaal Park Scheldevallei, een prikkelend programma voor.
De feestelijke aftrap van STROOM 2025 wordt al zingend gegeven op 18 juni met Riversong, 1000 stemmen en 1 nacht. Aan het Donkmeer in Berlare brengt het gerenommeerde koor Octopus werken van onder meer Fauré en Rachmaninov, terwijl de warme stem van Pieter Embrechts het publiek uitnodigt om mee te zingen. Bij zonsondergang zwelt het koor aan als een groeiende rivier. “We zijn een nomadisch festival,” aldus zakelijk directeur en oprichter van STROOM Sophie Detremmerie, “maar één lijn verbindt alles: de rivier.” Vanzelfsprekend staat water ook centraal bij de Chinees-Amerikaanse componist en Unesco Global Goodwill Ambassador Tan Dun. Op 26 juni dirigeert hij het Symfonieorkest Vlaanderen in de imposante turbinehal van de oude elektriciteitscentrale Interescaut in Schelle. Zijn programma laat het water letterlijk spreken. Percussioniste Lin Zhe bespeelt voor zijn Water Concerto twee waterbekkens die voor de gelegenheid gevuld worden met Scheldewater. Ook het publiek kan die avond genieten van een slokje gezuiverd rivierwater, verwerkt tot de frisdrank Riolimo. Naast water maakt ook wind deel uit van het festivalprogramma. Op 2 juli speelt Casco Phil samen met Elise Caluwaerts in de Antwerpse haven The Sound of Green Power, een ‘windsymfonie’ gebaseerd op data uit de windmolens van Vleemo. Componist Peter Knockaert schreef een partituur op basis van reële windsnelheden, vertaald via algoritmes ontwikkeld aan de Universiteit Antwerpen. De stem van Frank Deboosere leidt dit fascinerende samenspel van muziek, technologie en klimaatdata, helder in.
Een STROOM aan ervaringen
STROOM treedt ook buiten de puur muzikale oevers. Schrijver en dichter Maarten Inghels schreef een festivalgedicht en bedacht een tekstinstallatie die te lezen zal zijn op de wieken van de molen in Puurs-Sint-Amands. Hij leidt ook drie publieke gesprekken rond de vraag: “Welke rol kunnen of moeten we als individu opnemen in het klimaatverhaal?” Niet enkel tijdens de gespreksavonden met Inghels zelf, maar op alle concertlocaties worden bezoekers uitgenodigd om stil te staan bij de vragen die zijn gedicht oproept: “Wat betekent verantwoordelijkheid in een landschap dat verandert? En hoe kan kunst bijdragen aan bewustwording en verbinding?” Het festivalgedicht wordt zo een poëtisch kompas dat bezoekers begeleidt tijdens hun reis door de Scheldevallei.
Het in Berlijn gevestigde internationale kunstenaarscollectief Plastique Fantastique versterkt deze boodschap. Tijdens het openingsweekend presenteert het drie dagen lang een grootschalige installatie in de Kruibeekse polder. Een reusachtige distilleerkolf filtert Scheldewater dat uiteindelijk terugvloeit in de rivier. Op die manier visualiseert de installatie het proces van verdamping, transformatie en terugkeer. Het kunstwerk, voorzien van een bijpassende soundscape, symboliseert circulaire ecologie en samenwerking tussen kunst, wetenschap en technologie. “STROOM is geen klassiek festival,” licht artistiek directeur Jan Van den Bossche toe, “het is een laboratorium voor verbeelding waarin kunstenaars en denkers op hun eigen manier bezinnen over de toekomst van onze planeet. Dit jaar gaat het festival radicaler dan ooit tevoren in dialoog met zijn bezoekers rond wetenschap, technologie en ecologie.”
Hier stroomt schoonheid
Er is tijdens STROOM ook ruimte voor lyrische schoonheid. In Hingene wordt uitgekeken naar de kortste nacht van het jaar met het magische Marimba bij maanlicht. Aan de bosrand van Kasteel d’Ursel kunnen bezoekers op een veldbedje onder de sterrenhemel wegdromen bij minimalistische muziek van Philip Glass, Arvo Pärt en Steve Reich, in een arrangement voor marimba’s. Op de Dendermondse Galeideweide speelt het Britse Orchestra for the Earth op 28 juni onder de noemer Het hemelse leven de poëtische Vierde Symfonie van Gustav Mahler in een bewerking voor kamerorkest. Dirigent John Warner voegt ook werk van Schönberg en Schumann toe en de Mexicaanse mezzosopraan Gloria Mohica vertolkt de bovenaardse slotzang. Denk daar nog wat zomers avondrood bij en de paradijselijke ervaring is compleet.
De STROOMboot vaart opnieuw doorheen Nationaal Park Scheldevallei. Negen keer meert het schip aan op een andere plek langs de Schelde, Dender en Rupel voor een gratis Oeverconcert. Het tijdstip wordt bepaald door de getijden. De STROOMboot vormt ook deze editie een drijvend podium voor de artiesten, terwijl het publiek vanop de oevers van het concert kan genieten. Ook aan jonge bezoekers wordt gedacht: tijdens de Schuimkop-workshop maken kinderen muziek met water, ritme en fantasie. De Oeverconcerten zijn eveneens geschikt voor jong en oud.
Op 6 juli sluit Sunday Sessions het festival af in de idyllische driehoek Sint-Amands, Mariekerke, Moerzeke. Hier vinden drie concerten plaats op drie oevers, verbonden door een veerpont. Om deze dag van onthaasting en reflectie te vervolmaken staan er picknickmanden klaar die het publiek naar believen kan ophalen. In Sint-Amands speelt het Brussels Jazz Orchestra met accordeonist Philippe Thuriot het contemplatieve programma Looking Within, met nieuwe composities van Bert Joris. In Mariekerke brengt gevierd klarinettiste Annelien Van Wauwe een meditatieve solo met delen uit het aan haar opgedragen Sutra van wijlen Wim Henderickx. In Moerzeke brengen dichters Maud Vanhauwaert en Lisette Ma Neza klimaatpoëzie, begeleid door de magische klanken van de ney, een oeroude voorloper van de fluit, en de beter bekende doedoek.
Daadwerkelijke duurzaamheid
De festivalorganisatie kreeg in 2024 als eerste muziekfestival het VOKA Charter Duurzaam Ondernemen (VCOD) en is tot ambassadeur rond duurzaamheid benoemd voor de hele Vlaamse festivalsector, i.s.m. VITO. Detremmerie benadrukt dat STROOM duurzaamheid niet alleen in de thematiek uitdraagt, maar ook in zijn werking: “We meten de CO₂-uitstoot van onze organisatie én al onze leveranciers, laten locaties beter achter dan we ze vonden, en we kopen lokaal: tachtig procent van onze leveranciers komt uit de Scheldevallei.” STROOM werkt ook samen met DeWaterbus om publiek op een milieuvriendelijke manier naar concerten te brengen. “Als nomadisch festival hebben we natuurlijk heel wat technisch materiaal dat op- en afgebouwd en getransporteerd moet worden. Maar ook hiervoor hebben we een oplossing gevonden; één enkele elektrische vrachtwagen als rijdend magazijn voor ons hele hebben en houden.” Op alle locaties wordt biodiversiteit beschermd of zelfs vergroot. Het publiek kan bovendien een donatie doen waarvan de opbrengst naar concrete natuurinvesteringen gaat zoals een vleermuizenhotel of de aanleg van een visvrije poel voor de kamsalamander.
Samen met de kunstenaars, partners en het publiek viert STROOM de schoonheid van de planeet en het engagement om haar te behouden.
