Voor de tentoonstelling Beethoven. Welt. Bürger. Musik, die momenteel te zien is in de Kunsthalle te Bonn, hoeft op Klassiek Centraal geen reclame meer gemaakt te worden. Dat is al voldoende gebeurd. Ons unanieme advies luidt onverminderd: gaat dat zien! Deze tentoonstelling is niet alleen een must voor Beethovenfanaten, maar ook voor elke rechtgeaarde muziekliefhebber.

Trouwens ook de tentoonstellingscatalogus is een klasse apart. Zelden heb ik een catalogus gezien die zo’n compleet beeld geeft van een tentoonstelling of het moest de catalogus van Music and Painting in the Golden Age zijn, een tentoonstelling die in 1994 in het Hessenhuis Museum in Antwerpen gehouden werd. Dat was ook zo’n boek dat de tentoonstelling oversteeg door zijn uitgebreide documentatie en prachtige uitvoering. Je ging naar die tentoonstelling toe om de catalogus te kopen herinner ik me nog.

Deze catalogus valt in dezelfde categorie en verdient daarom extra aandacht. Zoals elke goede catalogus kan je hem als een naslagwerk gebruiken om thuis de tentoonstelling nog eens dunnetjes over te doen. Alle tentoongestelde schilderijen, documenten en voorwerpen staan erin afgebeeld. Nou ja, toch bijna alle: naar een afbeelding van die schitterende contrafagot van de Weense fagotbouwer Koch heb ik vergeefs gezocht, maar dat zal de gemiddelde bezoeker een zorg zijn.

De curatoren van Beethoven. Welt. Bürger. Musik. Agnieszka Lułinska en Julia Ronge hebben er voor gekozen om het traditionele Beethovenbeeld aan de kaak te stellen. In plaats van voor het gebruikelijk overzicht van de Beethovenperceptie kiezen ze kordaat voor de stofdoek, voor modernisering.

Ze laten de componist zien als kunstenaar die onlosmakelijk verbonden is met de leefwereld en de sociaal historische verhoudingen van zijn tijd.

Weg met de mythe van Beethoven als revolutionair, als Titaan of als strijdend en gekweld genie!

Beethoven zo puur als maar kan

We krijgen Beethoven te zien als mens met gevoelens en behoeften, met zijn goede maar ook minder fijne kanten. Als een beroepsmusicus die af en toe schaamteloos opportunistisch moest zijn, eenvoudig om in zijn onderhoud te kunnen voorzien, verbonden door een fijnmazig netwerk met zijn tijdgenoten. Een netwerk dat hem in staat stelde om zo ver te komen en uiteindelijk alle geldende muzikale grenzen te overschrijden. Alles in de historische context geplaatst van de voortdurende oorlogen, de politiek uiterst wankele tijden. De negatieve invloed van de Franse revolutie in Bonn. De economische crisis, de vrede van 1814/1815. De gruwelen van de oorlog die ook in Wenen zichtbaar waren. Dat alles moet Beethoven verregaand beïnvloed hebben.

De toegevoegde waarde van deze catalogus schuilt daarin dat Lułinska en Ronge hem hebben gebruikt om hun vernieuwende visie op Beethoven nog verder uit te diepen en kracht bij te zetten. Ze hebben daartoe een aantal vooraanstaande specialisten, waaronder natuurlijk ook onze eigen Jan Caeyers uitgenodigd om een essay te schrijven over een van de facetten van Beethovens leven, werk en tijd.

Zo is de catalogus tegelijkertijd een bundel wetenschappelijke essays geworden.-

In tegenstelling tot de gebruikelijk driedeling van Beethovens leven onderscheiden ze vijf periodes: Beroepsmusicus in wording, jeugd en vorming in Bonn; Wenen, nieuwe horizonten; de weg naar succes; de roem en zijn prijs; de grenzeloze Beethoven. De titels spreken voor zich.

Op elke periode wordt van verschillende kanten ingezoomd. De lezer krijgt zo een zeer grondig en volledig beeld van Beethovens leven, werk en tijd. Er blijft geen facet onderbelicht. Alles wat je nog niet zou weten over Beethoven vind je hier wel terug.

Dit is geen tentoonstellingscatalogus meer in de klassieke betekenis van het woord, maar een schitterend geïllustreerd en zeer compleet boek over Beethoven, dat een aanvulling is op de toch al rijkelijk gedocumenteerde tentoonstelling.

Met zijn overzichtelijke, duidelijke inhoud, tijdtabellen, zijn korte heldere en zeer leesbare essays is dit een juweel van een boek. Prachtig vormgegeven ook.

De liefde voor Beethoven spat van elke bladzijde af!

Wie in de gelegenheid is om de tentoonstelling te bezoeken, begaat een blunder door deze catalogus niet aan te schaffen. Daar krijgt u gegarandeerd spijt van! Voor het geld hoeft u het niet te laten: voor vijfendertig euro is dit een koopje!

Maar natuurlijk is niet iedereen in de gelegenheid om naar Bonn af te reizen. Voor die pechvogels is deze catalogus een uitgelezen kans om thuis de tentoonstelling te beleven en zich grondig in het leven van Beethoven te verdiepen, behaaglijk genesteld in een luie fauteuil bij de centrale verwarming, al bladerend door dit zeer aantrekkelijk vormgegeven boekwerk. Schmökern noemen de Duitsers dit.

Van harte aanbevolen!

• WAT: Catalogus Welt. Bürger. Musik.
• VORMGEVING: Studio Pandan, Berlin – 264 blz. met ongeveer 282 kleuren en 8 zwartwit afbeeldingen, hardcover, 30,5 x 24,0 cm
• MUSEUMSUITGAVE: € 35
• BOEKHANDELSUITGAVE: verschijnt bij Wienand, Köln voor € 39,80