Met het project CLUB Surround wil de Brussels Philharmonic het publiek op een ongewone manier betrekken bij een concert. Het orkest zit niet op een podium, het publiek zit niet voor het orkest. Neen, publiek en orkestleden zitten door elkaar in een grote cirkel. Ze doen het al het derde jaar op rij. Op 22 februari speelden ze ’s namiddags en ’s avonds drie uitverkochte concerten in de Kortrijkse Elisabethkerk. Vele dames en heren uit het publiek hebben wellicht nog nooit een muzikant van zo dichtbij meegemaakt. Ook voor het orkest is dit uiteraard een ongewone setting.
Rug en heupen
Midden in de grote cirkel staat een vierkant podium voor de dirigent. Omdat de musici niet voor hem, maar rond en ook achter hem zitten, heeft de jonge dirigent Roeland Henkens voor deze Surround concerten ogen in zijn rug en zijn heupen. Ze beginnen met het eerste deel van de balletsuite Les Biches van Francis Poulenc. Meteen is duidelijk hoe dit verschilt van een gewone concertervaring. De klank komt van overal. Er is geen balans omdat sommige instrumenten verder weg zitten en andere dichtbij. Zelfs het slagwerk is verdeeld over verschillende kanten.
Na Poulenc volgt An American in Paris van George Gerschwin. Presentatrice Ella Michiels praat alles kundig aan elkaar. Ze vraagt achteraf of we de taxiclaxon in het stuk hebben gehoord en waar die ergens verdoken zit in de cirkel. Sommige heren en dames in het publiek kijken met verwondering en bewondering naar de musici en hun instrumenten rondom. Concertmeester Henry Raudales maakt een grapje met de dame naast hem.
Veronique De Raedemaecker is een jonge violiste. Ze zat vorig jaar bij de selectie van de twintigers van Radio Klara. Na onze wandeling in Parijs gaan we naar Hongarije, vertelt Ella. De twee rapsodieën voor viool van Béla Bartók worden minder vaak gespeeld dan zijn vioolconcerti. Nog meer dan die concerti verklanken ze de ruige Hongaarse ziel. Veronique speelt de twee delen van de tweede rapsodie met verve en schwung, die ze van haar Hongaarse leraar heeft opgepikt.
Titus tikt
Na de finale van Les Biches van Poulenc wordt een kleine trom op het podium gezet voor de overbekende Bolero van Ravel. De volgende solist komt op het podium. Solist in de Bolero ? Iedereen kent het begin van de Bolero, het ritme op de trom, die altijd achteraan in het orkest bij de slagwerkers staat. Leuk dat de kleine trom, de snaardrum hier voor de gelegenheid als solo-instrument wordt opgesteld. Nog voor het begint kijkt de solist met een guitige glimlach rondom naar het publiek. In uiterste concentratie begint de percussionist Titus Franken aan de eerste maten van de Bolero. Titus tikt zacht en scherp het ritme, de twee maten die hij tot het einde 167 keren steeds luider zal herhalen.
De Bolero is geen echte compositie, maar een oefening in orkestratie, zei Ravel. Hij was niet alleen een groot componist, ook een geniale orkestrator. Dezelfde Oosterse melodie wordt, zonder variatie, een kwartier lang opeenvolgend herhaald door blazers en strijkers, van zacht tot opzwepend luider en luider, tot de uitbarsting in de laatste maat. Anders dan in een gewoon concert omringt de klank ons als een draak die uit zijn slaap ontwaakt.
Ogen en oren
Dit bijzondere concert doet me nadenken over de concertpraktijk en over onze ogen en oren. Bij een gewoon concert, met het orkest op het podium, hoor en zie je ook altijd de klank en waar die van
daan komt. Onze ogen staan vooraan in ons hoofd, daardoor kunnen we wat we zien ruimtelijk fixeren, we zien waar het zich bevindt.
Op dit concert, omringd door publiek en orkest, komt de muziek van voor, opzij en achteraan onze oren binnen. We lijken ondergedompeld in een wolk van klanken. Onze oren staan niet vooraan, maar opzij aan beide kanten van ons hoofd. Daardoor heb je meer de indruk in de muziek te zitten, ook al is de projectie van de klank en de balans tussen de instrumenten niet zoals bij een gewoon concert. Maar net daarom was het een bijzondere ervaring.
