De European Concert Hall Organisation (ECHO) riep het Quatuor Agate uit tot ECHO Rising star voor de concertjaren 2024 en 2025. Deze vier energieke jonge kerels uit Frankrijk, die samen studeerden in Berlijn, vormden hun ensemble in 2016 onder impuls van een uitnodiging voor een concert in Corsica, dat echter nooit plaatsvond.
Desalniettemin mogen we dit spookconcert dankbaar zijn. Vele prijzen en jaren later, op 23 februari 2024, kwam hun debuutalbum uit op “Appassionata, le label”: een compilatie van de drie prachtige strijkkwartetten van Johannes Brahms. De link met Brahms is niet ver te zoeken. Agathe von Siebold, was een geliefde van Brahms aan wie hij zijn tweede strijksextet onrechtstreeks opdroeg. Vandaar de naam.
Op het nieuwjaarsconcert van HOGENT op 16 januari, brachten ze echter een heel ander repertoire. Ze openden met het eerste strijkkwartet, “Métamorphoses Nocturnes”, van de Hongaarse componist György Ligeti. In dit zeventiendelig werk bouwt Ligeti verder op de ideeën van die andere bekende Hongaar die hij zo bewonderde: Béla Bartók. Nog een andere Hongaar en bekende, György Kurtág, noemde het zelfs Bartók’s zevende strijkkwartet. Goed ja, oordeelt u vooral zelf; dit werk is meesterlijk geschreven. Ligeti bouwt verder op de ideeën uit zijn “Musica ricercata” voor piano solo en volgt ook hier een vooropgesteld plan met een opbouwend element. In de “Musica ricercata” zijn dat de 12 tonen, maar in “Métamorphoses Nocturnes” zijn het de intervallen die voor de opbouw zorgen, de behandeling daarvan is echter minder strikt. Het Quatuor Agate bracht een prachtige versie van dit werk waarin Ligeti’s ideeën overtuigend tot uiting komen. Een technisch huzarenstukje. Na veel geweld, stevige contrasten, Bartókpizzicatos, noemt u het maar, krijgen we een finale Ad libitum, senza misura met fluitende glissando’s waarbij elk van de vier leden afwisselend de melodie doorgeeft. De magische afsluiter van de meesterlijke compositie werd hier wonderlijk vertolkt.
Het tweede stuk van de avond was “The Last Flight” van de Oekraïense en in Duitsland residerende componiste Anna Korsun. Het werk werd gecomponeerd in het kader van ECHO, de eerste correspondentie tussen Korsun en het kwartet dateert van 2022. Vanaf het begin was er sprake van een opdracht voor een stuk over de 16-eeuwse Italiaanse componist Carlo Gesualdo. Een stuk dat het duistere verhaal zou vertellen, dat van een componist en moordenaar, maar vanuit het perspectief van zijn slachtoffers. Deze scènebeschrijving uit de programmanota beschrijft perfect de essentie en de sfeer die gecreëerd werd op het concert: “A feudal dungeon perched on the hills of Gesualdo, low and vague sounds that seem to emanate from the entire castle, the muted notes of discordant music, and from outside, the whistling of a steady, cold, and indifferent wind.” Aldus Korsun.
Als finale bracht Quatuor Agate een formidabele versie van het strijkkwartet in Fa groot waarmee de jonge Maurice Ravel begin vorige eeuw doorbrak. Dit werk, dat geprezen werd door Debussy, wiens strijkkwartet ook diende als model, is inmiddels een echte klassieker binnen het kamermuziek repertoire. De lyriek in het eerste deel, de ritmische losbandigheid in het scherzo, de ingetogenheid en mystiek van het derde deel gevolgd door de spetterende finale in vijfkwartsmaat – wat een machtig werk is het toch. De vier Fransmannen weten wel raad met het meesterwerk van hun landgenoot en ook hier werd het publiek getrakteerd op een wereldklasse uitvoering. Hoe zet je het jaar in met stijl? Wel, zo dus.
Wil je Quatuor Agate zelf aan het werk zien? Momenteel touren ze nog door Europa. Op 22 januari kan je hun concert bijwonen in het concertgebouw van Amsterdam en op 12 maart in de Opera van Lille.
