De vereniging van de Belgische Muziekpers kende op 15 april 2021 de Caeciliaprijzen toe. Dit keer zonder feestelijke zitting omwille de coronaproblematiek. Dit zal de vreugde bij de laureaten niet verkleinen. Wij geven u hier het volledige overzicht met de juryverslagen.
CD & DVD
- Carlo Gesualdo da Venosa
Tenebrae
Graindelavoix, Björn Schmelzer
Glossa
Rouw en berouw: weinigen waren er zo door getekend dan Carlo Gesualdo, prins van Venosa en neef van de heilige Carolus Borromeus. Berouw over zijn misdaden (‘ere’-moord op zijn vrouw en haar minnaar), rouw over de dood van zijn beide kinderen: het lijkt gespiegeld in zijn tegen de grenzen aanschurende polyfonie. Maar misschien was het grenzeloze passie die de grondslag was van zijn morele én muzikale extremisme. Weinigen hebben in Gesualdo’s responsoria voor de Goede Week zijn verknoopte geest zo rauw en tegelijk medelijdend klank gegeven als Björn Schmelzers wonderlijke ensemble Graindelavoix in hun nieuwe opname. Meer dan drie uur rouw en berouw. (Stephan Moens)
- Andreas Hammerschmidt
Ah Jesus stirbt
Vox Luminis, Lionel Meunier
Ricercar
Tijdens en na de Dertigjarige Oorlog heeft de Duitse protestantse kerkmuziek (vaak neerbuigend als ‘vóór Bach’ bestempeld) wonderlijk schrijnende werken voortgebracht. Van Schütz kennen we prachtige voorbeelden. Voeg daar nu gerust Andreas Hammerschmidt aan toe. De keuze die Lionel Meunier heeft gemaakt uit diens omvangrijke oeuvre focust terecht op werken voor de Passie- en Paastijd. Daar vind je ontroerendste, pakkendste muziek. Solisten, koor en orkest focussen even juist op expressie en vurigheid. (Stephan Moens)
- Georg Friedrich Haendel
Agrippina
Joyce DiDonato, Franco Fagioli, Jakub Józef Orliński, Marie-Nicole Lemieux, Elsa Benoit, Luca Pisaroni, Andrea Mastroni, Carlo Vistoli, Biagio Pizzuti, Il Pomo D’oro, Maxim Emelyanychev
Erato
Het is al vaker gezegd: Haendel-opera’s horen thuis in de handen van de allergrootste zangers en van dirigenten met een ongebreidelde zin voor drama. Dat geldt zeker voor Agrippina, dankzij het liberale klimaat van Venetië misschien wel de meest satirische en grappigste opera van de geniale Saks. En dan zit je met Joyce DiDonato in de titelrol en Maxim Emelyanytchev dirigerend aan het klavecimbel gebeiteld. Joyce domineert maar de rest van de cast – o.a. een fulminante Franco Fagioli als Nero – doet nauwelijks voor haar onder (Stephan Moens)
- Louis Adam, Ludwig van Beethoven, Daniel Steibelt
Beethoven and his French piano
Tom Beghin
Evil Penguin
Wat als Beethoven naar Parijs was verhuisd? Wat als hij zijn Erard-piano niet had laten ombouwen (en verprutsen) in Wenen? Wat als hij zijn Appassionata nog op die piano in zijn originele staat had kunnen componeren? Zulke en nog vele andere vragen doken op in Tom Beghins nieuwste project. Daarvoor liet hij de bewuste piano nabouwen door Chris Maene om er de Waldstein, de Appassionata en de speelse sonate op. 54 op te spelen. Beghin leidt ons langs Franse voorbeelden (Louis Adam en Daniel Steibelt) naar de ontdekkingen, problemen en frustraties die Beethoven tegenkwam bij zijn werk op die piano en zijn pogingen om een antwoord te bieden op de Franse virtuozen. Bij de cd’s horen uitvoerige essays en toegang tot lezingen en documentaires op het internet. Dit is het schoolvoorbeeld van wat een cd in de toekomst nog kan betekenen, en daarenboven een dat volledig door Belgische mensen en met Belgische middelen is gemaakt. (Stephan Moens)
- Ludwig van Beethoven, Franz Schubert, Wolfgang Rihm
Vanitas
Georg Nigl
Olga Pashchenko
Alpha
Georg Nigl weet ons steeds te verrassen en te ontroeren, zowel door zijn inzet in operaproducties als op deze ‘Vanitas’-cd. Alles vertrok van Vermischter Traum, een cyclus van zeven liederen die Wolfgang Rihm in 2017 voor de bariton schreef. Nigl raakt ons door zijn kunst om op een steeds natuurlijke, geloofwaardige en intieme manier te zingen. Al zingt hij pianissimo, hij declameert -of liever: hij leeft- elke zin, elk woord zelfs. Daarbij is zijn timbre uniek. Met Beethovens An die ferne Geliebte, laat Nigl hier eveneens een tweede cyclus horen, alsook een selectie Schubert-liederen met populaire nummers zoals Die Forelle of zeldzaamheden zoals Das Zügenglöcklein. Pianiste Olga Pashchenko koos hier terecht voor een kopie van een Graf fortepiano van 1819. Deze opname toont op overtuigende manier dat het lied zowel in de concertzaal als op cd nog een mooie toekomst wacht. (Hans Reul)
- Robert Schumann
Stille Liebe
Samuel Hasselhorn, Joseph Middleton Harmonia Mundi
De jonge Duitse bariton -met aan zijn zijde de perfect spelende pianist Joseph Middleton die hij tijdens de Koningin Elisabeth Wedstrijd in 2018 leerde kennen, toen de zanger de eerste prijs behaalde- zorgt voor een voortreffelijke eerste opname. Hij koos voor weinig bekende liederen waar hij blijk geeft van een zelden gehoord evenwicht -zo belangrijk in dit repertoire- tussen onvoorwaardelijke inzet en een vorm van zelfverloochening. Prachtige stem, heldere en expressieve dictie, onfeilbare techniek. Hasselhorn rondt de opname af met een prachtversie van de Fünf Lieder waar zowel poëzie als passie te vinden zijn. (Martine D. Mergeay)
- Béla Bartók, Johannes Brahms, Franz Liszt
Alexandre Kantorow
BIS
Vier jeugdwerken die bijna als één opus klinken! Twee legendarische rapsodieën -van Brahms en Liszt- omkaderen de Tweede Sonate (eigenlijk de eerste) van de 21-jarige Brahms, de briljante en zeldzaam uitgevoerde Rapsodie Nr. 1 van de duidelijk door Liszt geïnspireerde 23-jarige Bartók. De uitvoering van de jonge Franse pianist blinkt uit door een natuurlijke en organische opbouw, waarbij de muziek als een epopee weerklinkt en virtuositeit tot pure schoonheid wordt. (Martine D. Mergeay)
DVD
- Ambroise Thomas
Hamlet
Stéphane Degout, Sabine Devieilhe, Laurent Alvaro, Sylvie Brunet-Grupposo, Les éléments, Orchestre des Champs-Élysées, Louis Langrée
Naxos
Wat een indrukwekkend spektakel! Deze productie van de Parijse Opéra-Comique doet dit zelden getoond werk van Ambroise Thomas alle eer aan. De muzikale leiding rust in de zeer bekwame handen van voormalig OPRL-chef Louis Langrée en de rollen zijn schitterend bezet, met o.m. Stéphane Degout als Hamlet en Sabine Devieilhe als Ophélia. Iedereen verdient hier een pluimpje voor de feilloze dictie, perfecte frasering en muzikaliteit, en ook overtuigend acteren. De enscenering van Cyril Teste is uitermate boeiend. De regisseur geeft blijk van een doordachte en weloverwogen moderniteit en slaagt erin muziek, theater en cinema perfect te combineren. Het scenisch gebeuren met gebruik van video’s -theater in het theater- wordt perfect op deze DVD weergegeven, wat eerder zeldzaam is. (Hans Reul)
- Arnold Schoenberg, Anton Webern, Alexander von Zemlinsky
The Mathilde album
Quatuor Arod
Elsa Dreisig
Erato
Eigenlijk heeft het geen belang of we het bestaan van deze twee prachtige kwartetten echt aan Mathilde, zuster van Zemlinsky en echtgenote van Schönberg (op zijn beurt de leraar van Webern, wiens Langsamer Satz het programma opent), te danken hebben. Het Quatuor Arod tekent hier voor uitvoeringen van de bovenste plank. Het weet steeds de juiste toon te treffen, zowel in de op de spits gedreven late Romantiek van een Schönberg die zich op de weg van de atonaliteit waagt (met een prachtige bijdrage van sopraan Elsa Dreisig) als in het lange en weelderige werk van Zemlinsky, Schönbergs schoonbroer en leraar. (Patrice Lieberman)
- Gérard Grisey, Joseph Haydn, Luigi Nono
La Passione
Barbara Hannigan
Ludwig Orchestra
Alpha
De kunst van Barbara Hannigan staat met beide voeten in onze tijd en verleent ieder werk waar zij zich over buigt actuele accenten. Zij haalt Haydn vanonder het stof en – in tegenstelling tot zoveel vertolkers – maakt hem weer modern. Zodoende worden er verbanden gelegd tussen de felle contrasten van de ‘Sturm und Drang’-symfonieën, de vlijmscherpe manifesten van Luigi Nono en de naakte ontroering van een Gérard Grisey. Onder de leiding van de Canadese dirigente en sopraan verleent het Ludwig Orchestra (dat dit jaar zijn tienjarig bestaan viert) Haydns symfonie ‘La Passione’ Hob I:49, Nono’s Djamila Boupacha en Griseys Quatre chants pour franchir le seuil een zelden geziene passie. (Olivier Vrins)
PRIX SNEPVANGERSPRIJS
Voor een uitstekende Belgische productie
- Bernard Foccroulle
E vidi quattro stelle
InAlto
Fuga Libera
Voor deze opdracht van Bozar en Ars Musica ter gelegenheid van de ingebruikneming van het thans zo gehavende orgel van de Brusselse zaal, haalde de componist voor dit zonder meer ongewone werk (oratorio? cantate?) zijn inspiratie bij Dante’s Vagevuur waaruit hij de gezongen teksten zorgvuldig koos. Het werk weet te bekoren door een verfijnde, uitgepuurde en tijdloze schriftuur die zowel naar het heden als naar het verleden (o.m. door het gebruik van authentieke instrumenten) wijst en die een reële maar ingetogen emotie bij de luisteraar teweegbrengt. Bernard Foccroulle toont hier zijn kunnen als klankalchemist. (Patrice Lieberman)
SPECIALE PRIJS VAN DE JURY
- André De Groote
Ludwig van Beethoven
Intégrale
des Sonates pour piano Et’cetera
Om het Beethovenjaar in schoonheid af te sluiten, kon er geen mooier bindteken tussen twee levensverhalen zijn dan de heruitgave van deze integrale uitvoering van de sonates door onze landgenoot André De Groote (die trouwens in 2020 zijn 80ste verjaardag mocht vieren). Deze versie verscheen al in 2000 bij platenfirma Naxos. Het gaat hier om opnames die tussen 1995 en 1998 in het Conservatorium van Brussel gemaakt werden en waar nog een andere integrale aan voorafging, toen André De Groote in 1993 op een mythische plaats -het Beethoven-Haus te Bonn- deze sonates ten gehore bracht. We horen hier de rijke, authentieke, gecultiveerde band die er tussen componist en vertolker bestaat, en die zich in een uitzonderlijk en ongekunsteld meesterschap vertaalt. Een prachtige gelegenheid om een van de grote pianisten van de 20ste eeuw te herontdekken. (Martine D. Mergeay)
PRIJS ALBERT DE SUTTER / HISTORISCHE OPNAME
- Masters of the German Baroque
Ricercar
Platenfirma Ricercar viert haar veertigste verjaardag met een buitengewone publicatie. Al sedert 1980 is Jérôme Lejeune in de weer om repertoire te (her)ontdekken. In de beginjaren van Ricercar publiceerde hij ook opnames gewijd aan hedendaagse muziek, maar zijn nieuwsgierigheid naar en vooral liefde voor de Oude muziek namen de bovenhand. Het is vooral de Duitse barokmuziek die hem wist te fascineren, waardoor hij op zoek ging naar ten onrechte vergeten werken of ervoor koos om bekende meesterwerken in nieuwe en voorbeeldige uitvoeringen op te nemen. Masters of the German Baroque beslaat 31 platen, goed voor 40 uur muziek. Wij krijgen hier natuurlijk de muzikanten te horen die hun stempel op het Ricercar-avontuur gedrukt hebben, beginnend bij Max van Egmond en trouwe vriend Bernard Foccroulle tot en met Vox Luminis. Een uiterst verdienstelijke verzameling en een welverdiende speciale prijs voor het opmerkelijke werk van de uitgever. (Hans Reul)
PRIJS VAN DE JONGE MUSICUS VAN HET JAAR
De Prijs van de Jonge Musicus van het Jaar wordt afwisselend toegekend aan een Nederlandstalige en een Franstalige of Duitstalige musicus.
Traverso, klavecimbel, artistiek directeur Ensemble Musica Gloria
Jonge Musicus van het Jaar 2020 – Beniamino Paganini (door Roger Creyf)
Laureaat van de Vereniging Belgische Muziekpers
Het was voor de Vereniging van de Belgische Muziekpers niet eenvoudig om voor het pandemie jaar 2020 de Cecilia-prijzen toe te kennen. Dat ging, zoals zoveel, via zoomsessies en veel mailverkeer.
Op basis van de jaarlijkse selectie gemaakt door de leden en gevolgd door het eindoordeel van een jury worden die Cecilia’s toegekend aan de beste CD-opnames. En is er ook telkens een prijs toegekend aan een “Jonge Musicus van het Jaar”, afwisselend voor een musicus uit de Nederlandstalige Gemeenschap en de Franstalige. Wegens corona kan die officiële uitreiking er pas komen in het najaar.
Voor 2020 is dat de 26-jarige Beniamino Paganini geworden. Hij is artistiek leider van het ensemble Musica Gloria en vooral zelf traverso speler én klavecinist. Andere kandidaten waren hoboïste Nele Vertommen (die overigens ook bij Musica Gloria speelt) en de sopranen Annelies Van Gramberen en Deborah Cachet.
Toen ik nog muziekgeschiedenis volgde aan het Conservatorium van Brugge bij cellist Arne Deforce, kwam er regelmatig een heel pientere jongen meeluisteren. Tijdens die lessen gooide de leraar dikwijls vragen in de groep en vooraleer wie dan ook van die volwassen leerlingen kon reageren kwamen de rake opmerkingen en gevatte antwoorden veelal van die jonge tiener: hij was toen 15.
Op een keer na de les deelde hij uitnodigingen uit voor een kerstconcert dat hij met zijn jonge vrienden organiseerde in een klein kerkje in de omgeving van Brugge. Zo’n jeugdig talent moet ik op het Journaal brengen, dacht de televisiejournalist in mij. Dat is jammer genoeg niet gelukt omdat er op de dag van dat kerstconcert zo’n hevige sneeuwval was dat de cameraploegen elders moesten worden ingezet. Een gemiste kans? Maar nee, talent manifesteert zich altijd, ook zonder de media.
Onze Jonge Musicus van het Jaar is ondertussen 26 en wou absoluut al in het eerste studiejaar notenleer volgen. En op 12-jarige leeftijd organiseerde hij al met muzikale vrienden “kerstconcerten in barokstijl”, toen al onder de naam Musica Gloria, het ensemble waarvan hij nu de artistieke leiding heeft. Barokmuziek was van meet af zijn liefde. Daarom ook de keuze voor de warme klank van de traverso maar het klavecimbel bespeelt hij evenwaardig. Hij haalde zijn masterdiploma’s voor Traverso (2016), Klavecimbel (2017), Maestro al Cembalo (2019) en bachelordiploma Musicologie (2018), alles met grote onderscheiding. En treedt ook regelmatig op (concerten en opnames) met andere ensembles als Il Gardellino (Jan De Winne en Marcel Ponseele), Scherzi Musicali (Nicolas Achten), B’Rock en La Petite Bande (Sigiswald Kuijken). En we konden hem ook al bezig zien op de “corona tv-zender” Podium 19 en horen bij De Twintigers van Klara. De bekroonde ‘Jonge Musicus’ krijgt een concert cadeau in Bozar op 3 oktober 2021, in de reeks ‘Rising Stars’.
SAMENSTELLING JURY
Roger Creyf, Klassiek Centraal
Patrice Lieberman, Voorzitter van de Vereniging van de Belgische Muziekpers, Crescendo
Martine D. Mergeay, La Libre Belgique, Musiq3
Stephan Moens, De Morgen
Hans Reul, BRF
Olivier Vrins, Crescendo
