Zwart perkament, maar weinigen hebben het al gezien. Er is nogal wat van verloren gegaan omdat het fragieler is dan gewoon perkament. Het zwart perkament was extreem duur en alleen de rijksten konden het zich veroorloven. Onder hen de schatrijke Bourgondiërs. De laatste onder hen was Margaretha van Oostenrijk (1480-1530). Via haar moeder Maria van Bourgondië was ze Bourgondisch, maar via haar vader, keizer Maximiliaan van Oostenrijk werd zij de eerste Habsburgse die als landvoogdes over de Nederlanden regeerde.
Het boekje is in zwart perkament. Dit materiaal was, alleen al omwille de zeldzaamheid en de kleur – zwart was een kleur van luxe waar juwelen op schitterden – pure luxe. Wie anders dan een vorst zou zich zoiets veroorloven? De zogenaamd ‘eenvoudig levende’ Margaretha van Oostenrijk permitteerde haar toch zo een zwart perkamenten boekje. Dat boekje is bewaard en het was even tentoon op 2 en 3 december 2022 in Brussel in de tentoonstellingszalen van de KBR, de koninklijke bibliotheek waar het normaal gezien achter slot en grendel bewaard wordt als onderdeel van een prachtige Bourgondische bibliotheek, de ‘Librije’
Waarom maar twee dagen getoond?
Tja, wie wil zo’n uniek boekje niet zien? Geef meer ruchtbaarheid aan zo’n uniek tentoongesteld boekje en duizenden mensen komen er op af. Ja toch? Het boekje is helaas in te slechte staat, het gevolg van de natuurlijk breekbaarheid, maar ook door onder meer foute restauratie in de 19de eeuw. Daar het zo uitzonderlijk is en een absoluut uniek exemplaar, is het al een risico op zich het twee dagen aan een beperkter publiek te tonen. Geen nood echter, er bestaat een facsimile die al meer dan eens werd tentoongesteld en ook tijdens de tentoonstelling, waar het echte boekje deze beide dagen te zien was, zal het te zien zijn in plaats van het origineel. Intussen wordt aan een nieuwe facsimile gewerkt door de Alamira Foundation, het onderzoekscentrum voor oude muziek in de Abdij van het Park in Leuven.
Het origineel werd grondig gedigitaliseerd en het geeft nog opmerkelijkere resultaten dan het kleine boekje op zich als je het doorbladert. De details die zichtbaar worden zijn als het ware om van te snoepen, van het beste voer voor specialisten. Het is nu afwachten of die kleine detail misschien nog geheime boodschappen of zo vrijgeven. Wie weet… Er kan straks mogelijks een spannend boek over geschreven worden: de geheimen tijdens de dansen van de Bourgondiërs in Habsburgers in de late middeleeuwen en renaissance aan het hof van Margaretha van Oostenrijk. Hofdansen, 58 in totaal, kunnen mogelijk tot de verbeelding spreken.
Basses Danses
De basses danses waren erg geliefd in de hoofse middens in de renaissance. Het was een fijnzinnige dans die in plaats van uitbundig en vrolijk veel eerder bedeesd was met haast erg voorzichtige bewegingen waarbij de dansers haast over de dansvloer zweven. Een dans ontdaan van de wilde haren uit de middeleeuwen. In het boekje van de hoogadellijke landvoogdes staan de nodige richtlijnen over de passen, er is een zanglijn voor een tenor, maar de gewenste begeleidende instrumenten en / of meerdere zangers met al dan niet meerstemmigheid zijn niet vermeld.
Info tentoonstelling KBR: www.kbr.be en www.alamirefoundation.org/nl/nieuws/het-basses-danses-manuscript-in-het-kbr-museum/
Info Alamira Foundadion en het boekje Basses Danses: www.alamirefoundation.org/nl/nieuws/documentaire-basses-danses-het-dansboekje-van-margaretha-van-oostenrijk/
Nog meer info over boeiende manuscripten en handgeschreven partituren vind je op de site van de Alamira Foundation: www.alamirefoundation.org
Foto: © kbr.be – Danses Basses, 58 dansinstructies voor Margaretha van Oostenrijk
