“Het is een herinnering aan het landelijk leven, meer de uitdrukking van het gevoel dat ik daarbij beleef dan een schilderachtige beschrijving ervan.” Zo schreef Beethoven de opdracht bij zijn zesde symfonie, zijn Pastorale. Ik herinner me een jurybespreking voor de uitreiking een paar jaar geleden van de Cecilia-prijzen van de Belgische Muziekpers. De integrale opname van Beethovens symfonieën was genomineerd en toch bleef de vraag: ”Is er nog nood aan nieuwe opnames van de symfonieën van Beethoven ?” Bij de beluistering nogmaals van een fragment van die twee Cd’s was de reactie van de juryleden unaniem. Zo’n prachtige klanken, zo’n persoonlijke interpretatie hadden ze nog nooit gehoord. De opname kreeg natuurlijk een Cecilia-prijs. En als Jordi Savall met zijn Concert des Nations daarmee dan langs komt in Bozar, wil je dat live meemaken.
Imposant applaus wanneer de Catalaan, op krukken weliswaar, het podium opstapt en gaat zitten. Dat mag wel op zijn leeftijd, 82 is hij. En dan start die zesde van Beethoven. Subliem in aanzet, nog subliemer in afwerking, waar nodig aanzwellend, nooit bombastisch, bijna ingehouden. Deze heerlijke helderheid, transparantie ten top, hebben we nog weinig gehoord. En er zijn al veel orkesten die een integrale gepubliceerd hebben. Maar er spelen hier natuurlijk prima muzikanten en dan nog op oude instrumenten. Wat een innemende klank kan zo’n innemende man uit zijn Concert des Nations toveren. Inderdaad heel anders dan we zo gewoon zijn bij andere orkesten. Dichter bij wat Beethoven voor ogen stond? Misschien, want de dirigent studeerde de stukken in op basis van de oorspronkelijke manuscripten. Elke melodische en ritmische lijn uiteen gerafeld en weer samengevoegd tot unieke klankbeelden. Het lyrische geluid van de nachtegaal en de vrolijke roep van de koekoek uit die “Szene am Bach” heb je nog nooit zo mooi door resp. fluit en klarinet horen vertolken. De drie laatste delen lopen in mekaar over en het begint met een vrolijk Allegro of “Lustiges Zusammensein der Landleute, vol wemelende wendingen van een welluidende hoornsectie tot er gedonder losbarst met een orkest op volle sterkte én een uitstekende paukenist. Hier hoor je dan toch de bezeten romanticus Beethoven bezig, tot dat onweer weer vredig verdwijnt als de hemel opklaart en het orkest breedvoerig het slot inzet.
Vooraleer na de pauze die andere bekende symfonie aan te vatten roept Jordi Savall op tot vrede in het Midden-Oosten conflict, bijgevallen door de uitverkochte zaal, ontsiert door één luide proteststem. Die Zevende van Beethoven dat is muziek van een ander kaliber, niet enkel luider maar vooral opzwepender. Hier schreef een vitalistische componist, een werkstuk vol energie en vooral vol ritme. Raffinement en subtiliteit maken plaats voor de extroverte en flamboyante Beethoven. In uitvoering minder spectaculair ‘anders’ gebracht dan de zesde. Maar als het op ‘presto’ en ‘con brio’ aankomt én galopperende passages kan het niet overtuigender.
De zaal is natuurlijk laaiend enthousiast en Jordi Savall, nederig buigend, dankt samen met zijn orkest het publiek en zonder twijfel ook Beethoven. We krijgen nog een compleet deeltje symfonie cadeau.
WAT: Ludwig van Beethoven, Symfonie nr. 6 (op. 68) en Symfonie nr. 7 (op.92)
WIE: Le Concert des Nations, dirigent Jordi Savall
WAAR: Henry Le Boeuf zaal, BOZAR
WANNEER: donderdag 20 december 2023
