Zon, zee, strand en cultuur … een heerlijke, zomerse mix. Het festival Theater Aan Zee blijft springlevend, stimulerend en actueel, evoluerend met de tijdsgeest. Het bereikt elk jaar méér liefhebbers van de diverse podiumkunsten. De teller stond na afloop op 180.000 bezoekers, een absoluut record.

Dit jaar koos curator, artistieke duizendpoot Lucas De Man, tijdens de 23ste editie voor ‘betrokkenheid’ als meer gelaagd en overkoepelend thema. Hij wist verschillende stemmen en perspectieven samen te brengen onder het motto ‘Het is aan jou, mij, ons’. Twee jaar geleden ontstond er wat commotie omdat het festival té wit zou kleuren. Dit jaar staan heel wat gekleurde mensen op de scène. Jammer genoeg vertaalt zich dit niet naar het publiek toe, op een paar uitzonderingen na.

Theater Aan Zee ligt De man nauw aan het hart. Met dit curatorschap is hij voor de  achtste maal aan zet. Tijdens vorige edities maakte hij installaties en voorstellingen en was hij juryvoorzitter. #TAZ19 zendt een frequentie uit die jong en oud kunnen waarnemen. Geen hokjesmentaliteit of isolationisme dus, maar zowat alle podiumkunsten die aan bod komen in een uitgebalanceerd programma. Een feest van de zinnen met zowel humor, raffinement als krachtige statements. Oostende biedt een zee aan mogelijkheden qua speelvlakken. Kleine en grote gezelschappen laveren als schepen door de stad. Voor alles, theater, dans, muziek, is er een plek. En alles valt ook op zijn plek: een indrukwekkend totaalplaatje. Kiezen is winnen. Uit de grote diversiteit voorstellingen selecteerden we er tien.

Monoloog

Simone Milsdochter

‘What do you think about western civilization?’ ‘I think it would be a good idea’ (CC DGP-Studio 1, maandag 5/8)

Een one woman-performance van het zuiverste karaat, met én gedragen door Simone Milsdochter. Ze schreef de indringende tekst samen met Wallace Shawn en bedient tijdens de voorstelling ook de knoppen voor de muziek (Ludwig Van Beethoven en Frederik Van de Moortel).

Er hangt woede en angst in de lucht. In deze monoloog fileert ze de wereld van vandaag: moraliteit, sektarisme, rijk versus arm, geluk versus miserie. De tekst wordt op de tong van de speler geboren. Tegenstrijdige dingen worden tegelijk omarmd in een cognitieve dissonantie. Is de Westerse beschaving een vergissing? Maar dan waren we verstoken gebleven van boeken, theater, beeldende kunsten en muziek … Door een speling van het lot behoren we tot de gelukkigen, de sterken versus de zwakken. De confronterende monoloog zit doorweven met muziek van Beethoven en zorgt voor knappe accenten. Deze voorstelling, die het midden houdt tussen een lezing en een performance, is vrij zware turf maar eindigt op een positieve noot: de kwantitatieve opstapeling zal ooit leiden tot een kwalitatieve omslag. Hopelijk!

Muziektheater

Victoria Deluxe/Kopergieterij en Eden-Charleroi

Avond Van Hoop (Loods NMBS, maandag 5/8)

Vijf avonden lang nodigde curator Lucas De Man een theatergezelschap uit om een Avond van Hoop vorm te geven en dominante machtsverhoudingen in onze maatschappij aan de kaak te stellen.

Bovenvermelde gezelschappen sloegen de handen in elkaar voor een voorstelling met jonge mensen met een totaal verschillende achtergrond, met roots in Congo, Marokko, Angola, Spanje en ook Belgen. Ook tweede generaties, hier geboren, die discriminatie als een dagelijkse realiteit ervaren. Allemaal kregen ze bagger over zich heen. Op een pittige beat betreden de spelers in diagonaal vanuit côté cour, en côté jardin en stappen naar het midden van de voorscène. In hun stuntelige manier van lopen zie je dat dit geen geschoolde acteurs zijn. De voorstelling is op de meest simplistische manier opgebouwd, maar dat maakt er ook de sterkte van uit. Elke speler krijgt een paar minuten het podium voor zich om, in een alfabet van herinnering en prozaïsche opbouw, een ervaring te vertellen die hen bijbleef. Onbegrepen zijn, hypocrisie, de inconsequentie van de maatschappij maakte krassen op hun ziel. De acteur met Congolese roots ontpopt zich als een natuurtalent: een geboren verteller met een geweldig gevoel voor timing, die in 1-2-3 het publiek bespeelt en in interactie meeneemt in zijn verhaal. Verhalen die allesbehalve hoopvol stemmen. In hun teksten zit het verlangen naar erkenning en vrijheid. Door de perspectiefwisseling: van solo naar groepsmomenten met zang en dans krijgt het geheel diepgang en cohesie en kruipt onder je vel. Op klassieke muziek zijn er rustpunten in zweverige dansante momenten die plotsklaps overslaan in springerige, samengebalde energie. Elke performer is een individueel draadje, die samen een performant geheel vormen. Een voorstelling met een sterke vibratie, een energetisch gevoel dat het ondanks alle pijn toch goed kan komen en … daar ontstaat hoop.

Apéro Poëzie (Vrijstaat O, dinsdag 6/8)

Warre Borgmans en Lies Van Gasse

Het is een fijne formule om de dag te beginnen met een verfrissende dosis gedichten. Carl Destrycker, directeur van Poëziecentrum en hoofdredacteur van Poëziekrant, gaat met een paar bekende mensen en auteurs in gesprek over wat poëzie voor hen betekent. Wij kozen voor acteur Warre Borgmans. Poëzie moet voor hem troost bieden in de meest ruime betekenis van het woord. Op zijn beurt nodigde hij dichter/beeldend kunstenaar Lies Van Gasse uit. Zij won de prijs van de provincie Oost-Vlaanderen voor haar bundel Brak de Waterdrager en combineert in haar werk graag woord en beeld. Debutant Gerda Blees werd ook voorgesteld aan het publiek. Beide droegen voor uit hun werk. Het moet me van het hart: het klonk vrij monotoon. Een van de weinige auteurs die dat met verve kan is Tom Lanoye. Wanneer Warre Borgmans een waaier poëzie debiteert, gaande van cerebraal, triest tot hilarisch hangt het publiek aan zijn lippen. 

Theater

Comp. Marius

Les Enfants du Paradis (Koninklijke Villa, dinsdag 6/8)

Comp. Marius, bekend om zijn eigenzinnige keuzes, speelde op 4 augustus de première van Les Enfants du Paradis, naar het gelijknamige filmscenario van Jacques Prévert uit 1943. De tekst spitst zich toe op liefde en spelen en biedt ruim speelkansen. Eén vrouw en vier mannen: een mimespeler, een acteur, een crimineel en een stinkend rijke graaf. Allen liggen aan haar voeten maar slechts één wint haar hart. Er zijn zowel woordeloze acts als veelzeggende dialogen, er is zowel slapstick als tragiek. Tenminste, dat staat in de brochure, maar het komt er maar met mondjesmaat uit. Alles speelt zich af in een vreemde Ensor-achtige wereld met nachtelijke cafés vol vreemde figuren uit de theater-, mime- en kermiswereld.

Wij schuiven aan op dinsdag 6 augustus. Niet in de gemakkelijkste omstandigheden voor de acteurs, er staat een strakke wind, de branding en schreeuwende meeuwen zorgen voor geluidshinder. Het vergt heel wat stemvolume van de acteurs. Het publiek zit op een tribune met zicht op zee en een andere kleine tribune, deel van het decor. Daartussen is het speelveld van de acteurs. De mechanismen van het theater worden helemaal ontrafeld. De voorstelling krijgt extra dimensie door het verglijden van schaduwen versus de toenemende intensiteit van de zware lampen. De stralen vernauwen en krijgen richting waardoor de dingen reliëf krijgen. Alles wordt scherper gesteld: zwart/wit. Verschillende generaties delen het podium: Waas Gramser, Kris Van Trier, Koen Van Impe, Frank Dierens, Clara Cleymans, Lisah Addeaga, Bert Haelvoet en Ray Aernouts. De voorstelling begint veelbelovend, maar gaat dan serieus uit de bocht. Het is net een ballon die uit de hand ontsnapt en in  turbulente patronen leegloopt. Tweeëneenhalf uur dergelijke burleske manier van spelen volhouden, is een heksentoer. Het schoot bij enkele toeschouwers ook in het verkeerde keelgat die demonstratief afhaakten. Kill your darlings. Kort de voorstelling met een half uur in en het geheel wordt meer behapbaar. Ik heb me ook blauw geërgerd aan de slordige manier van spreken van Bert Haelvoet, met een dragende rol. Zijn ij en a klanken zijn puur dialect, terwijl de rest van de cast toch een mooie taal hanteert met Koen Van Impe voorop. Als extraatje was er die avond een prachtige zonsondergang. In de letterlijke betekenis van het woord: theater aan zee.

Stichting Nieuwe Helden

Yes, Please! LIVE (Atelier Klein verhaal, woensdag 7/8)

Dit kadert in een onderzoek. Wat zegt de wetenschap over fantasieën, erotische fantasieën dan nog wel. Die vraag stellen de Nieuwe Helden nu al meer dan een jaar aan mensen in Nederland en Vlaanderen. Waarom? Omdat heel veel mensen zich schamen over hun eigen fantasieën en dat is triest. Onderzoekster Charlotte van der Meer en Rashif El Kaoui nemen het publiek mee door hun onderzoek. Welke erotische verhalen wil het publiek horen? Wel een buitenbeentje in het festivalgebeuren.

Muziektheater

Het Nieuwstedelijk

Gesprek met de regen (CC DGP, woensdag 7/8)

Directeur, auteur en huisregisseur Stijn Devillé van Het Nieuwstedelijk  stadstheater van Leuven, Hasselt en Genk beschrijft een pakkende ervaring in Gesprek met de regen. Hij schrijft de emoties na een bijna-doodervaring met zijn dochter, als een soort catharsis van zich af. Jaren geleden vonden ze hun dochtertje van zes levenloos onderaan de trap. De ouders beademen haar en kunnen haar, bij wonder, terug tot leven brengen.

In een schimmig proces van rouwen en loslaten zitten twee mensen, man en vrouw, gevangen in een neerwaartse spiraal van verdriet die hen in een bodemloze put trekt. Ze zijn naar het buitenland verkast, zelfs zo ver mogelijk, Singapore, want in het huis waar het ongeluk plaatsvond kunnen ze niet meer leven. Ze komen er toe middenin de moesson. De vrouw heeft een belangrijke functie als CEO in een bedrijf in nanotechnologie. Hard werken is haar vluchtroute. Hij is schrijver en kampt sedert de dood van zijn dochter Hanna met een writersblok. De leegte slokt hem op.

Het hoge glazen venster van hun een appartement op de voorscène reflecteert het publiek. Achter elke gevel schuilt een verhaal. Links achteraan op de scène zitten de muzikanten met hun instrumentarium: deels elektronische muziek, aangevuld met viool, gitaar, xylofoon en trombone. Ze spannen een web, als fijn filigraan, ijl en zwevend, rond de gemoedstoestand van man en vrouw. Tom Van Bauwel speelt de rol van zijn leven als de liefdevolle, troostende man voor zijn vrouw die het spoor compleet bijster is. Terwijl hij zelf kampt met zijn immens verdriet. Twee eenzame zielen. Ze spelen verstoppertje achter hun laptop. Een kleurrijke ledstrook op de achterwand steekt schril af met de tristesse van man en vrouw. Verdoofd door verdriet omcirkelt hij de leegte en gaat  door de stad dolen. De regen valt met bakken uit de lucht. Als een soort teken uit het hiernamaals meent hij de stem van zijn dochter te horen door het geluid van de regen heen. Het e-Media Research lab van KU Leuven ontwikkelde een soort regenprinter. De woorden van zijn dochter flitsen door het regengordijn heen. Een knap staaltje van technologie. De magie en poëzie ervan maakt stil. De vader klampt zich vast aan dit transcendente fenomeen. Hij wil zijn vrouw ook deelgenoot maken, maar als wetenschapster blijft zij down to earth. Op het einde gulpt het verdriet eruit als een eruptie van verwijten en zelfverwijten. Ze schrikken van elkaars diepgewortelde en opgekropte emotie. Samen met de stortbui die ophoudt, is er hun langzaam uitstervend verdriet. Het besef: ze moeten hun leven verder leven. Ook Sara Vertongen als de staalharde CEO, maar ontredderde moeder, speelt de dualiteit zeer geloofwaardig. Dergelijk onderwerp tot op het bot uitspitten, zonder larmoyant te zijn, is top schrijf-, regie én acteerwerk. Gesprek met de regen is een pareltje van een voorstelling, zo aangrijpend en mooi dat het pijn doet.

Muziek/stand-up comedy

B.O.X/Martha!tentatief

Lulletje (Loods NMBS, donderdag 8/8)

Een vreemde mengelmoes met als ingrediënten: stand-up comedy in de taal van ’t Stad, barokmuziek gespeeld door harp, sitar en hobo en een paar videoschermen van verschillend formaat waarop YouTubefilmpjes geprojecteerd worden van idiote, lachwekkende Chinese gewoontes.  Eerlijk gezegd, die vond ik het leukst van allemaal. Ook de muzikanten onder leiding van Pieter Theunis van Baroque Orchestra X, een collectief dat hedendaagse muziek vermengd met de klankrijkdom van barok zorgen voor mooie intermezzi. Met behulp van klassieke instrumenten slopen ze de geluidsmuur tussen oud en nieuw, pop en klassiek.

Het opgefokte verhaal van Johan Petit over zijn jeugdvriendjes, voetbal en belevenissen in het verkeer kon amper een glimlach op mijn lippen toveren. Les goûts en les couleurs zegt men toch …

Theater

Compagnie Cecilia

De broers Geboers (CC DGP, donderdag 8/8)

Men noemt Arne Sierens vaak ‘producer van hedendaags melodrama, van het groteske, die heerlijke mix van hoog en laag, van kitsch en kunst’.  Populaire en bevlogen spektakels zoals Ensor, Lacrima, Zingarate en Heilig Hart bereikten een groot publiek.

 

De première van De broers Geboers dateert van twintig jaar geleden, maar deze voorstelling heeft nog altijd niets aan zeggingskracht ingeboet: rauw en heftig, maar ook schrijnend. Met bravoure zet de hele cast: Wouter Bruneel, Sebastien Dewaele, Marijke Pinoy, Tom Ternest en Wim Willaert in een sappig West-Vlaams idioom de tekst neer. Het decor van Guido Vrolix helpt de acteurs om de ongemakkelijke situaties extra in de verf te zetten. Banale gesprekken wisselen af met giftige discussies, waarbij de personages als honden naar elkaar blaffen en grauwen. Vuurwerk knettert uit al hun poriën. De broers Geboers: passievol, geestig en spitant.

Theater

Rataplan

Een Jihad van Liefde (CC DGP, vrijdag 9/8)

Toen Mohammed El Bachiri na de aanslag in Maalbeek, waarbij hij zijn geliefde vrouw verloor en achterbleef met drie kleine kinderen, deze woorden de wereld instuurde, stond iedereen versteld. Met stomheid geslagen door zoveel altruïsme. Na het boek Jihad van liefde, een manifest voor liefde en medemenselijkheid (opgetekend door David Van Reybrouck) stond hij een tijd in de belangstelling. Maar de wereld draait door. De steeds weerkerende lijst met rampen, ongelukken en oorlogen verlegt de focus. Mohammed El Bachiri bleef alleen achter met zijn verdriet, de leegte, de zorg voor zijn kinderen die met trauma’s worstelen. De toneelvoorstelling gaat verder waar het boek eindigt in een regie en tekstbewerking van Hans van Cauwenberghe. Net zoals elke partner die achterblijft na een overlijden heeft hij het moeilijk, moet hij niettegenstaande zijn onmacht en vertwijfeling overeind blijven voor de kinderen. Als houvast blikt hij terug op de eerste ontmoeting met zijn vrouw. In een soort van innerlijke dialogen spoort ze hem aan om verder te doen. De moed om niet op te geven. Voor zijn huis, de kinderen en voor zichzelf te zorgen. De acteurs Rashid El Kaoui en Amara Reta wikkelen de toeschouwer strak in de zijdezachte donkere stof van hun stem en het overlevingsinstinct van de mens.

Al de voorstellingen pasten als een handschoen in het thema ‘Het is aan jou, mij, ons’ zoals de zwellende en slinkende stroom van eb en vloed. Volgend jaar ben ik, bij leven en welzijn, weer op de afspraak. De nieuwe curator is al gekend. Dat wordt Caroline Pauwels hoogleraar communicatiewetenschappen aan de Vrije Universiteit Brussel en sinds september 2016 rector van de universiteit. Het overkoepelend thema? ‘Amor mundi’. Het geloof dat mensen onlosmakelijk met de natuur verbonden zijn en elkaar nodig hebben om mens te worden.

• WAT: Theater Aan Zee
• WIE: Simone Milsdochter, Victoria Deluxe/Kopergieterij en Eden-Charleroi, Warre Borgmans, Lies Van Gasse, Carl Destrycker, Gerda Blees, Comp.Marius, Stichting Nieuwe Helden, Nieuwstedelijk, B.O.X./Martha!tentief, Compagnie Cecilia, Rashid El Kaoui en Amara Reta
• WAAR: diverse locaties in Oostende
• WANNEER: woensdag 31 juli t/m zaterdag 10 augustus 2019
• WEBSITE: https://theateraanzee.be/
• FOTO’S: © Kathie Danneels | Marcia van der Zwan | Maarten Geukens | Ilse Philips | Katrijn Van Giel | Kurt Van der Elst | Karolina Maruszak
  

https://www.youtube.com/watch?v=Qg2SIqLENNQ