De Vlaamse componist Wim Henderickx verrast met een multimediale ‘missa brevis’ voor solosopraan, vijfstemmig vrouwenkoor, instrumentaal trio en elektronica. De compositie is een universele boodschap van liefde en verdraagzaamheid, bekeken vanuit verschillende culturen. Henderickx vond zijn inspiratie in mystieke visioenen en geschriften van de mystica Hadewijch en de soefie-dichter Rumi.

Revelations, dat recent op cd verscheen, is de neerslag van een samenwerking tussen Henderickx en het HERMESensemble, Vlaams Radiokoor, sopraan Lore Binon en Muziektheater Transparant.

Andere culturen

Wim Henderickx (Lier, 1962) studeerde compositie en percussie aan het Koninklijk Conservatorium in Antwerpen en sonologie aan het Ircam in Parijs en het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Zijn composities staan onder invloed van andere culturen, waaronder Oosterse filosofie. Henderickx is een verklaard bewonderaar van de meditatieve composities van Olivier Messiaen. Hij schreef werken in uiteenlopende bezettingen voor opera, muziektheater, (kamer)orkest, koor en harmonieorkest. Electronica hebben een belangrijke plaats in zijn werk, mede onder inspiratie van de Griekse componist Iannis Xenakis. Hij is huiscomponist bij Muziektheater Transparant sinds 1996. In 2013 werd hij artist in residence bij het Antwerp Symphony Orchestra. Henderickx doceert compositie aan het Koninklijk Conservatorium Antwerpen en aan het Conservatorium van Amsterdam. Hij is ook hoofddocent van de jaarlijkse SoundMine zomercompositiestage voor jonge componisten bij Musica in Neerpelt.

Jihad van de liefde

Rond de première in 2017 zei Wim Henderickx: “Ik inspireerde mij op Middeleeuwse en vroeg-Renaissance muziek, vermengd met muziek uit het Midden-Oosten. We mogen niet vergeten dat de oorspronkelijke Gregoriaanse muziek sterk beïnvloed was door de Joodse synagogische gezangen en door muziek uit het Midden-Oosten. Het personage Hadewijch is een inspiratiebron maar het zou evengoed Mohamed El Bachiri kunnen geweest zijn die zijn vrouw in het metrostation van Maalbeek verloor. Na deze tragische gebeurtenis predikt hij de ‘jihad van liefde’, waarin hij mensen hoop geeft en vecht voor een religie zonder haat. Voor hem staat humanisme boven religie. Als ik die positieve boodschap met Revelations kan overbrengen, dan zou ik heel gelukkig zijn.”

Kruisbestuiving

Revelations is het derde werk waarin Henderickx op cd samenwerkt met het HERMESensemble. HERMESensemble (Antwerpen, 2000) is een collectief dat zich in wisselende samenstellingen toelegt op kruisbestuivingen met oude muziek, jazz, pop-, niet-westerse muziek en electronica. De producties beogen synergieën met theater, dans, beeldende kunsten, video, film en multimedia.
Sopraan Lore Binon (Blanden, 1985) heeft zich de afgelopen jaren toegespitst op hedendaagse muziek. Zij zong Schönbergs Pierrot Lunaire en tourde met het ensemble Ictus. Ook is zij te horen in Drumming (Steve Reich) bij Anne Teresa De Keersmaekers gezelschap Rosas.
Muziektheater Transparant vervolledigt Henderickx’ niet aflatende behoefte andere kunstvormen te integreren. Het gezelschap haalt kunstenaars en ensembles bij elkaar en heeft de blik naar buiten gericht. Het tracht een breed publiek te bereiken met producties die maatschappelijk relevant zijn. Ook Henderickx en Transparant hebben een vruchtbaar gemeenschappelijk verleden: Achilleus (2002), Void (2007) en Medea (2009) zijn enkele voorbeelden.

Misviering

De cd is opgebouwd uit vier delen van het klassieke misordinarium, aangevuld met een introductie, en afgerond met een Alleluia en een epiloog. De inleiding is een bescheiden uitnodiging tot de viering.  Altviool en fluit spelen ogenschijnlijk losse motiefjes en het vrouwenkoor windt zich er woordeloos omheen. Hier en daar meldt de percussionist zich met een schalkse roffel. De regie lijkt met de losse pols maar in de aanloop naar het Kyrie blijkt dat de stukjes nauwkeurig in elkaar passen. De muzikale interpretatie van het zondebesef is in Henderickx’ Kyrie niet aan westerse culturen gebonden. Op een sneeuwtapijt van strijkers schuiven Gregoriaanse passages, Aziatische rietblazers en Arabische vibraties (Lore Binon) als vanzelfsprekend in elkaar. Pas in het meditatieve deel komen de harmonieën naar voren.
Van het hiernavolgende Gloria kunnen de liturgische autoriteiten in Vaticaanstad nog wat leren: de strijkers voeren de loftuiting aan in dubbelgreep, het thema wordt crescendo van versieringen voorzien en het koor zingt zowaar een tekst. Het Sanctus begint met een samenspel van fluit en keyboard waarna het mysterie van het geloof reliëf krijgt bij de lange echoënde lijnen van het koor.

Engelenhaar

Strijkers en elektronica (Jorrit Tamminga) leiden het Agnus Dei met minimalistische soberheid in. De belletjes lijken te worden beroerd door engelenhaar. Het koor brengt dit deel met een ontroerend gevoel voor melodische zeggingskracht. De cd sluit af met de epiloog Resonance, het langste stuk, waar een verre fluit en een doffe percussie kleur geven aan de licht dissonante lijnen van het woordeloze koor. Electronische nevelslierten en een fluisterende Lore Binon nemen de toehoorder mee over een vlakke grijze zee van tijdloosheid.

• WAT: Revelations – Wim Henderickx
• WIE: Lore Binon(sopraan), Vlaams Radiokoor, HERMESensemble (Karin De Fleyt – fluit, Marc Tooten – altviool), Jorrit Tamminga (electronica), Wim Henderickx (percussie, muzikale leiding) & Muziektheater Transparant (Wouter Van Looy – regie, Kurt d’Haeseleer – beeld).
• FOTO’S: Milan Henderickx, imagomundi, Vimeo, Koen Broos
• UITGAVE: Antarctica Records, 2021 AR 025
• BESTELLEN: JPC
• TE ZIEN: Donderdag 11 maart 20 uur deSingel OnLive