Op zijn jongste cd Cordes & Cuivres brengt Stefaan Vanheertum een ode aan schilder en beeldhouwer Rik Wouters. Hij laat horen dat programmatische muziek nieuwe facetten aan de kijk- en luisterervaring kan toevoegen.

Stefaan Vanheertum (Gent, °1956) zijn muzikale wortels liggen in de koormuziek. Via studie van altblokfluit, piano en altsax heeft hij zich sinds 1986 op het componeren gestort. Hij is vooral bekend voor zijn kamermuziek, koorwerken en liederen. Zijn inspiratie haalt hij niet alleen bij schilders en dichters (Rilke, Byron), maar ook bij de actualiteit, zoals de aanslagen op 9/11. Zijn stijl vindt zijn oorsprong in de romantiek. Via een periode van ‘mild serialisme’ heeft hij zijn uiteindelijke stem gevonden in een post-romantische, tonale schrijfstijl. Sinds 2002 schrijft hij ook orkestwerken.

Schilderen met tonen en kleuren

Het vijfdelige blaaskwintet ‘Rik Wouters Suite‘ is ontstaan na Vanheertums bezoek aan de retrospectieve expositie in Brussel in 2017. Dat een componist zich laat toefluisteren door collega’s uit andere disciplines is niet nieuw. Schönberg was goed bevriend met Kandinsky en Boulez liet zich inspireren door Klee. Vivaldi was een andere componist geweest als hij het werk van Botticelli niet had gezien en Debussy liep weg met Van Gogh. De wederzijdse bewondering van Morton Feldman voor Mark Rothko is legendarisch. “Als in je vriendenkring geen schilder zit, heb je een probleem”, zei Feldman eens tegen zijn collega John Cage.

Vanheertum had de bedoeling een muzikale interpretatie te geven van de kleurenrijkdom en de lichtheid van Wouters’ werk. Hij koos voor drie schilderijen en twee beeldhouwwerken. De suite begint met Zelfportret met hoed, een stapdans zoals een allemande uit het boekje. De dalende bas wordt gedragen door de fagot en wordt geleidelijk opgenomen in variaties met warme harmonieën. Plotselinge, korte rusten geven kleur aan de dans, maar dan komt weer de hobo die rustgevende statigheid opvoert, gevolgd door de klarinet die luchtigheid en optimisme aanbrengt. In De Strijkster maken klarinet en fluit via korte loopjes een sfeer van onbezorgdheid. De hoorn zorgt voor stabiliteit en alledaags geluk in huis, tuin en keuken.

Gezellig druk

Het zotte geweld neemt de luisteraar mee in het snellere tempo van een courante. Een duet van klarinet en hobo is hier en daar wervelend en gezellig druk, maar echt gewelddadig wordt het niet. In Dame in blauw schuift het initiatief via een korte hobosolo naar hoorn, klarinet en fluit, die met nerveuze sequensen een mooi contrast vormen met de harmonische onderstromen in de lagere registers. De suite sluit af met Mijmering. Na een korte inzet van de hoorn overlappen de andere blazers elkaar met voortdurend gevarieerde imitaties. Hierdoor ontstaat een sfeer waarin gedachten de vrije loop krijgen, als in een droomwereld.

Naast de Rik Wouters suite bevat de cd nog twee andere recente werken: het String quartet n° 5, gespeeld door het OIKOS Kwartet en het trio voor viool, saxofoon en piano (The 4 seasons), door het Kugoni Trio.

Het boekje bij de cd bevat vijf beschrijvingen van de relevante kunstwerken van Rik Wouters. Dat is op zichzelf nuttig, maar het zou goed zijn geweest indien ook de componist iets zou hebben verteld over zijn compositorisch proces, respectievelijk de wijze waarop een componist en een plastisch kunstenaar elkaar kunnen inspireren.

• WAT: Cuivres & Cordes – Stefaan Vanheertum
• WIE: Tille Van Gastel (fluit), Eva Debruyne (hobo), Lotte Van Gastel (klarinet), Thomas Gustin (hoorn), Melina Costa (fagot), OIKOS Kwartet, Kugoni Trio
• FOTO’S: Middelheim Museum, Paul Hermans, Wikipedia, Wikimedia
• UITGAVE: in eigen beheer
• BESTELLEN: vanheertum@telenet.be of https://stefaanvanheertum.com/contact