Symfonieorkest Vlaanderen is een flexibel orkest dat met evenveel empleur zowel klassiek als hedendaags werk brengt. Sedert het seizoen 2019-’20 is de Estse Kristiina Poska chef-dirigent. Voor dit tweeledig concert met een 8-tal opvoeringen nodigde ze haar landgenoten van het Estse Philharmonic Chamber Choir uit. Koorzang behoort tot de culturele ziel van Estland. Eén op de drie inwoners zou in een koor zingen. Zingen wordt de bevolking van kindsbeen af, bij wijze van spreken, ingelepeld. Zo kent het land sinds 1869 een zangfeest dat pronkt op de UNESCO erfgoedlijst. Het gaat om de vijf jaar in Talinn door en duurt twee dagen. Op het einde van het feest treden alle koren gezamenlijk op. Dan zijn er in totaal zo’n 25.000 zangers op het reusachtige podium. Bij het laatste festival in 2019, telde het publiek zo’n 100.000 mensen.
Het Estonian Philharmonic Chamber Choir is een van de paradepaardjes van het land. Sterker nog, het behoort tot de topkoren van de wereld!
‘Kreeks Notebook’ Tõnu Kõrvits
Arvo Pärt is misschien wel de beroemdste hedendaagse componist uit Estland met zijn minimalistische stijl, maar Estland telt er meerdere, waaronder de jongere Tõnu Kõrvits, geboren in 1969. In 2007 verwerft hij een sterke reputatie met zijn werk ‘Kreeks Notebook’. Zijn ‘Notebook’ is geïnspireerd op een verzameling van Estse volkshymnes opgetekend door die andere Estse componist Cyrillus Kreek (1889-1962). Een Est in hart en nieren. Hij wees doorlopend op de schoonheid van de eigen volksmuziek. Vergeten muziek die nauw verweven is met de geschiedenis van het land. De liederen vonden hun oorsprong in lutherse hymnes uit de 18de eeuw en runenmelodieën uit de middeleeuwen. Het koor, 25 koppen sterk, wordt uitsluitend door strijkers begeleid en in minieme mate percussie. De dames dragen een sobere lange taupe jurk, de heren een zwart pak. ‘Kreeks Noteboek’ bestaat uit acht delen, die een contrastrijk geheel vormen, met meanderende klanklandschappen vol weemoed, verlangen en subtiele harmonische kleuren in een uitzonderlijke mooie uitvoering van het Estonian Philharmonic Chamber Choir. Er zijn liederen uitsluitend voor de dames, voor de heren, samenzang, er is een solopartij voor een sopraan, één keer wordt er ook a capella gezongen in een stemmenweelde die prachtig blend. De orkestratie is ondersteunend aan de zang maar toch gevarieerd: de violen zorgen voor de lichte toets, de cello’s en contrabas voor een donkere en sonore klank. Het slotakkoord, van koor en orkest, is overweldigend. Het applaus was navenant. De uiterst tevreden dirigent, Kristtiina Poska, stak de partituur de lucht in, als wilde ze beklemtonen: alle eer geldt de componist.
© Kaupo Kikkas
‘Requiem’ W.A. Mozart KV626 (Süssmayr)
De dood is iets waar de meeste mensen behoedzaam omheen bewegen. Als een geliefde sterft is er een leegte. Je mist de aanwezigheid, de stem, de aanraking. Muziek is er om weer te verbinden. Een diepte van begrip, droefenis maar ook hoop. Mozart begon in 1791 met het componeren van zijn Requiem in opdracht van graaf Walzegg voor de eerste verjaardag van de dood van zijn vrouw Anna die op 20-jarige leeftijd overleed. Als fervent muziekliefhebber wilde hij een requiemcompositie ten gehoren brengen tijdens een herdenkingsdienst. Mozart stierf op 5 december 1791, voordat hij zijn compositie kon voltooien. Dit meesterwerk geldt als symbolisch werk dat de componist op mythische wijze verbindt met zijn eigen dood op 35-jarige leeftijd. Omdat het een bestelde compositie betrof, werd het werk op aandringen van Mozarts weduwe Constanze voltooid, in eerste instantie door Joseph Eybier maar later in zijn geheel, door Süsmayr, beiden vrienden en collega’s van Mozart.
Hoe kom je tot zo’n prachtig werk? Het is het eindproduct van een hele ervaringswereld. Een neerslag van caleidoscopische seizoenen. De kunst om het zijden oppervlak van verlies te beroeren en het gewicht van schoonheid weten te vatten in noten. Het gaat niet alleen om schoonheid maar om veerkracht en duurzaamheid. Muziek die herinneringen, gevoelens en hoop vasthoudt. De muziek behoort alleen tot zichzelf en spoelt de smart weg. Kristtiina Poska staat gratieus voor orkest en koor en dirigeert expressief en puntig, anticiperend met de noten en de gevoelswaarde. Dit Requiem is een topstuk dat nog altijd aanspreekt en beroert. De densiteit van het werk is adembenemend mooi, tot leven gebracht door een excellerend koor en solisten gedragen door een uitmuntend Symfonieorkest Vlaanderen. Muziek als balsem voor de ziel. Het publiek was even stil na het slotokkoord om te bekomen van de kracht en intensiteit maar barstte daarna los in een langdurig applaus. Mogen genieten van zoveel uitzonderlijk talent en schoonheid is in deze ontwrichte wereld om dankbaar voor te zijn.
