Josep Colom (*1947) geniet niet alleen in Spanje een grote reputatie als pianist en docent. Hij heeft in eigen land een groot aantal prijzen op zijn naam gebracht en wereldwijd opgetreden, zowel in het solo- als het concertrepertoire. Ook in de opnamestudio is hij bepaald geen onbekende: zijn vertolkingen zijn door een groot aantal muzieklabels uitgebracht, waaronder Harmonia Mundi, Mandala, Columna Musica en al geruime tijd door het Gonzalo Noqué bestierde, eveneens Spaanse Eudora Records.
Het is niet wat het op eerste gezicht lijkt… Op de cover wordt het niet vermeld, maar dit album biedt een verre van alledaags zicht op deze vier Mozart-sonates, mede ingegeven door het idee dat de componist zelf zich in zijn uitvoeringen niet altijd (of misschien wel zelden: wie zal het zeggen?) aan de eigen notentekst hield; dat hij als het hem zo uitkwam daarop improviseerde (waarbij het maar de vraag is of zijn toehoorders die hebben gemerk!). We weten met zekerheid dat hij dat heel goed kon, zoals ook Beethoven na hem – tijdgenoten hebben het in alle geuren en kleuren bevestigd – zich daarin een ware meester toonde. Het was in die tijd bovendien niet ongebruikelijk dat componisten en instrumentalisten met elkaar op dit front wedijverden, wie het beste die zo bijzondere kunst verstond.
Mogelijk heeft Colom ook gedacht: er zijn al zóveel opnamen van Mozarts sonates, ik wil het ánders doen. Dat deed hij al eerder, zij het minder ingrijpend als op dit Mozart-album, in zijn in 2016 opgenomen Beethoven-uitgave, zoals u hier kunt lezen.
Coloms gemakkelijk tot de verbeelding sprekende ingrepen vormen de door hem gecomponeerde tussenspelen tussen ieder sonatedeel (in deze vier sonates zeven in totaal). Dat was tot het begin van de vorige eeuw niet eens ongebruikelijk. Het intermezzo – zonder cesuur! – fungeert hier als ‘gids’ van het ene naar het andere deel. Motieven uit het voorgaande deel of het deel dat nog komen gaat bieden zowel een aura van verwachting als een nieuwe dimensie en zo creatief en smaakvol als het door Colom is gedaan zou enige kritiek hierop fluks moeten doen verstommen. Dat deze tussenspelen niet eens zo ver afstaan van de in de vele concerten gebruikelijke cadens zij hier en passant vermeld.
Dat is echter slechts één aspect, want Colom voegt voorts en geheel naar eigen believen nieuwe ideeën aan het bestaande notenbeeld toe, soms slechts bescheiden, maar ook uitgebreid. Wie dan de muziek met de partituur erbij volgt, raakt waarschijnlijk al snel het spoor bijster.
Nieuwe muziek die is ingevlochten in oude muziek, maar – wat er ook over mag worden gezegd – het is wel inventief gedaan en volkomen organisch ingebed. Wie niet beter weet zou waarlijk kunnen denken dat Mozart het zelf heeft bedacht, dit buiten de uitvoeringstraditie bewegende scenario met zijn vele gevarieerde gedaanteverwisselingen! Waaraan nog een andere belangrijke consequentie is verbonden: dat de bestáánde noten die menigeen wel zo goed zal kennen eveneens in een geheel ander licht komen te staan.
Ik memoreerde het al, Colom is een vertolker van grote portee wiens spel getuigt van veel finesse en subtiliteit, en die blijkens dit Mozart-album er nog een aantal creatieve dimensies aan heeft toegevoegd. De ‘puristen’ zullen er (mogelijk) afkerig van zijn, maar wie verder wil kijken (én luisteren) zou dit weleens als een indrukwekkend luisteravontuur kunnen ervaren dat zich bovendien uitstekend voor herhaald beluisteren leent. Waar de prachtige opname nog een dimensie aan weet toe te voegen, zowel in stereo als in surround: de klank van de Steinway D komt beeldschoon uit de luidsprekers.
