In de schaduw van de grootheden van zijn tijd, zoals Dmitri Sjostakovitsj (1906-1975) en Sergej Prokofjev (1891-1953), staat een componist wiens werk pas recentelijk de erkenning heeft gekregen die het verdient: Mieczysław Weinberg (1919-1996). Weinberg, geboren op 8 december 1919 in Warschau, Polen, en later geëmigreerd naar de Sovjet-Unie, leidde een leven doordrenkt van muziek, tragedie en triomf.

Mieczysław Weinberg’s muzikale scholing begon op jonge leeftijd, en zijn talent werd al snel opgemerkt. Hij studeerde aan het Muziekconservatorium van Warschau en later aan het Muziekconservatorium van Moskou, waar hij de invloed van zijn mentor, Dmitri Sjostakovitsj, voelde. De twee zouden een levenslange vriendschap ontwikkelen en elkaar beïnvloeden in hun compositorische stijl.

Zijn oeuvre omvat meer dan 150 composities, waaronder symfonieën, kamermuziek, opera’s en pianowerken. Weinberg’s muziek weerspiegelt de turbulente tijden waarin hij leefde, met thema’s van oorlog, onderdrukking en menselijk lijden die doordringen in zijn werken. Zijn muzikale taal is complex en emotioneel, met diepgaande harmonieën en expressieve melodieën die de luisteraar recht in het hart raken.

Weinberg’s componeerde ook een reeks liederen op teksten van de Poolse dichter Julian Tuwim. Deze liederen, doordrenkt van poëtische schoonheid en diepgang, getuigen van Weinberg’s vermogen om de menselijke stem te verheffen met zijn muziek. Ze vormen een eerbetoon aan de literaire erfenis van Tuwim en laten zien hoe Weinberg in staat was om zijn muzikale creativiteit te combineren met de woorden van een andere kunstenaar.

Een van Weinberg’s meest opvallende werken is zijn opera De Passagier (Passazhirka, 1968), geïnspireerd door zijn eigen ervaringen als Joodse vluchteling tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het vertelt het verhaal van een voormalige SS-officier die wordt geconfronteerd met de herinneringen aan haar daden tijdens de oorlog wanneer ze een voormalige gevangene uit Auschwitz tegenkomt op een schip naar Brazilië. De opera, hoewel zelden uitgevoerd tijdens Weinberg’s leven, kreeg later erkenning als een meesterwerk van het 20e-eeuwse muziektheater.

Ondanks zijn talent en artistieke bijdragen, leed Weinberg onder het regime van Stalin, dat zijn werk censureerde en hem zelfs gevangenzette op beschuldiging van Joodse propaganda. Het was pas na zijn dood in 1996 dat zijn muziek langzaam maar zeker werd herontdekt en gewaardeerd door een nieuwe generatie luisteraars en musici.

In de laatste decennia werd, en wordt nog steeds, de muziek van Mieczysław Weinberg herontdekt. Vandaag de dag wordt hij erkend als een van de meest belangrijke componisten van de 20e eeuw, wiens muziek een blijvende impact heeft op de wereld van de klassieke muziek. Zijn nalatenschap leeft voort in de uitvoeringen van zijn werken over de hele wereld, en zijn unieke stem blijft resoneren bij diegenen die de diepte van zijn muzikale genie waarderen. Weinberg mag dan wel lang in de schaduw hebben gestaan, maar zijn muziek straalt nu als een heldere ster aan het hemelgewelf van de muziekgeschiedenis.

Luistertips

• WIE: Kremerata Baltica [viool], Gidon Kremer [piano]
• WAT: Kammermusik
• UITGAVEN: ECM
• BESTELLEN: JPC

• WIE: Linus Roth [viool], Janusz Wawrowski [viool], Danjulo Ishizaka [cello], José Gallardo [piano]
• WAT: Light in Darkness
• UITGAVEN: EPRC 0044
• BESTELLEN: JPC

• WIE: Veronika Bartenyeva [soprano], Siberian Symphony Orchestra onder leiding van Dmitry Vasilyev
• WAT: Orchesterwerke Vol.1
• UITGAVEN: Toccata
• BESTELLEN: JPC

• WIE: Aleksandra Kubas-Kruk [soprano], Anna Bernacka [mezzo-soprano], Monika Kruk [piano]
• WAT: /Un/Discovered: Songs Opp. 4, 57, 62 & 66
• UITGAVEN: DUX1874
• BESTELLEN: JPC