25 Jaar Laus Polyphoniae. Wie zou gedacht hebben dat de Antwerpse dagen van de Oude Muziek, destijds in het Rubenshuis, zouden uitgroeien tot het grootste festival van polyfonie in de wereld waar àlle denkbare namen van betekenis te gast waren. Musici en ensembles die reeds naam hadden, maar ook jong talent dat later doorbrak op de internationale scène: Laus Polyphoniae wist hen altijd weer te vinden. En dat gaat door.
Eén van die jongere ensembles is Scherzi Musicali, geleid door Nicolas Achten. Festivaldirecteur prof. dr. Bart Demuyt wilde hem het openingsconcert van het jubileumfestival gunnen. Tijdens het verkennend gesprek, ruim 2,5 jaar geleden, vertelde Nicolas Achten dat hij ooit wel eens La Pellegrina wilde programmeren, onder meer omdat hij had ontdekt dat de gekende versie er een was met vele lagen vernis. Zo was er sprake van een vandaag verdwenen instrument dat mee de basso continuo aanvoerde. Dit klonk letterlijk en figuurlijk als muziek in de oren van Bart Demuyt en het besluit werd snel genomen. Achten zou met zijn ensemble Scherzi Musicali de uitgezuiverde versie, zeg dus de zo oorspronkelijk mogelijke mét dat onbekend nog te bouwen instrument uitvoeren. Daarmee 25 jaar Laus Polyphoniae, het Antwerpse luik van het Festival van Vlaanderen, openen, zou een uitzonderlijk gebeuren worden waar iedereen zou over spreken. En zo draaide het ook uit.
Klassiek Centraal had het privilege op de vooropening te mogen zijn op Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaart, Moederdag in Antwerpen en omgeving en Rubensmarkt in de stad die een vol jaar de weelde van de barok viert. Op deze opening spraken de Antwerpse schepen van cultuur, mevrouw Caroline Bastiaens en de voorzitter van het FvV Antwerpen, de heer Philip Heylen gemeende lof over het festival, de oprichters met destijds aan het roer Lieve Schaubroeck – wat zou het zonder haar geworden zijn? – en haar opvolger Bart Demuyt. Tijdens deze feestzitting werd Michaël Scheck, jarenlang motivator, inspirator en muzikale duizendpoot in het Vlaamse muziekleven gelauwerd voor zijn inzet en realisaties. Hij was en is nog steeds een spilfiguur in het Festival van Vlaanderen Antwerpen en Laus Polyphoniae.
In het schitterende kader van de 400 jaar oude Sint-Augustinuskerk, tegenwoordig de thuishaven van AMUZ, waar nieuwe zeer geslaagde altaarstukken prijken van de hand van Jan Fabre – in deze werken verwijst hij naar de barokke symmetrie, symboliek, ornamentiek en gulden snede – weerklonk een La Pellegrina die overmeesterend was. De pracht en praal in deze muziek komt veel meer tot zijn recht en je hoort nieuwe kleuren, niet alleen door het ‘nieuwe’ instrument dat minstens 400 jaar ‘oud’ is, de baschitarone. De weelde aan stemmenwisseling, instrumentale variatie met drie orgels, verschillende types luiten en chitarino’s, strijkers, traverso, ondersteuning door indrukwekkende kopers en cornet en melodieën die je onderdompelen in een feest dat wel degelijk de perfecte harmonie en het schoonste dat toen geboden kon worden, uitstraalt maakt het geheel compleet. Het huwelijk tussen Ferdinando I de Medici en Christine van Lotharingen in 1589 zindert nog steeds na, althans toch muzikaal in 2018.
Nicolas Achten en zijn musici zetten zich met deze uitvoering pal in het midden van de hedendaagse jongere generatie sterk gevormde specialisten in de historisch verantwoorde uitvoeringspraktijk. Het is niet overdreven van de absolute top te spreken en zo is de opvolging voorzien van zij die we de pioniers van de ‘oude muziekpraktijk’ mogen noemen. Deze jonge generatie heeft bovendien het voordeel dat door de pioniers ontzettend veel basisonderzoek is geleverd waar nu verder kan op gewerkt worden. Dingen waar we 40 jaar geleden reeds met open mond van verbazing naar luisterden, worden nu nog meer uitgepuurd en met nog meer inzicht en finesse ten gehore gebracht. Wat een geschenk aan de muziekbeleving dat er zo ver gevorderd werk afgeleverd wordt. De ‘oude muziek’ als begrip overleeft het misschien niet – en dat is helemaal niet zo erg – maar de historisch verantwoorde en muzikaal zo partituurgetrouw mogelijk uitvoering viert hoogtij. Dat het nog zo lang mag blijven duren. Een organisatie als Laus Polyphoniae en mensen als Nicolas Achten, Bart Demuyt en zovele andere staan er borg voor. Dank aan al die inzet en al dat oneindig moois !
Meer info over het zo goed als uitverkochte festival Laus Polyphoniae vind je op de website en in het dubbele programmaboekje. Een programma gedeeld in twee: de periode voor 1618 en de periode erna. Waarom dat jaar? Omdat in dat jaar de Augustijnen hun nieuwe kloosterkerk toen voor het eerst de deuren opende en ook omdat dat jaar in de periode ligt tussen de muzikale overgang van polyfonie en renaissance naar barok.
- WAT: Laus Polyphoniae, feestelijke opening van het 25 jarige festival met La Pellegrina
- WIE: Dirigent Nicolas Achten en ensemble Scherzi Musicali
- WAAR & WANNEER: AMUZ – Sint-Augustinuskerk Antwerpen, 15 augustus 2018
- FOTO’S: © Noah Shaye en © Jesse Willem