Zowat een maand lang toert Opera Zuid door Nederland met een opmerkelijk theaterstuk van Kurt Weil, Lady in the Dark. Het is eerder een musical dan een opera te noemen waar de samenwerking van Weill met Ira Gershwin zeker voor veel tussen zit. Opera Zuid biedt er een wervelende en knap geënsceneerde productie van die een kennismaking met het niets aan actualiteit ingeboete stuk beslist de moeite waard maakt.
Het is fascinerend om dezelfde componist op nauwelijks drie maanden tijd in twee totaal verschillende theaterwerelden te ontmoeten. Toch is hij bij nader inzien heel herkenbaar: zijn alerte en kritische blik op de maatschappelijke omstandigheden, zijn scherpzinnige analyse van de karakters, de gelaagdheid van het verhaal dat toch een spannende samenhang blijft hebben. Het zijn karakteristieken die we zowel in Aufstieg und Fall der Stadt Mahagonny – dat in september te zien was bij Opera Vlaanderen – als in Lady in the Dark terugvinden.
Liza Elliott is de hoofdredactrice van een bekend modemagazine, Allure. Haar extreme ambitie leidt ertoe dat ze al enige tijd lijdt aan paniekaanvallen en depressies. Enigszins twijfelend aan het effect ervan, gaat ze toch een psychiater opzoeken. Ook in haar privéleven heeft ze problemen: ze kan namelijk niet kiezen tussen een huwelijksaanzoek van haar minnaar en baas Kendall Nesbitt, die eindelijk zijn scheiding aankondigt en de hofmakerij van de filmster Randy Curtis. Ook binnen de redactie van het blad blijven haar geen wrijvingen bespaard, onder andere door de dreigende concurrentiedruk van manager Charley Johnson. De analyse van de therapeute graaft naar het verleden van Liza en rakelt via dromen ingrijpende momenten uit haar leven terug op om zo tot de kern van haar problemen te komen. De confrontatie van die droomervaringen met de huidige gebeurtenissen die ze ervaart, maakt voor een groot deel het boeiende van de musical uit. Als er al een happy end kan bespeurd worden dan is het dat ze met Charley Johnson een positieve overeenkomst kan maken voor het verdere succes van het blad Allure.
Uitgekiende karakterisering
De regie van Anna Pool is tegelijk sober en esthetisch en ze geeft in samenspel met het decor duidelijk de verhaallijn weer. Al voor de muziek inzet horen we ratelende schrijfmachines en zien we de drukpers draaien. Een strook van het decor geeft trouwens op alle essentiële passages de cover van het blad weer. Een duidelijk statement: het magazine is en blijft alles overheersend in het leven van Liza Elliott. Haar bureau op de redactie is ook blijvend aanwezig. En de bewegingen van de vele bezoekers worden telkens grappig aangemeld via de verdiepingen van de lift. Elk droomfragment krijgt een handige scènewisseling met telkens prachtige belichting (circuspassage, diploma-uitreiking High School enzovoort). Natuurlijk staat een grote fauteuil centraal in de psychoanalyse-passages.
De personages zijn scherp getekend: de “establishment”-dame Liza Elliott, net als de sober gekostumeerde en bijna nederig overkomende ernstige minnaar Kendall Nesbitt, de daarentegen als een ridicule cowboy verschijnende filmster Randy Curtis, die nadien bijna een metamorfose ondergaat, als blijkt dat hij het meent en hij zijn gevoelens de vrije loop laat tegenover Liza. Liza is zowel in haar wispelturigheid als in haar wanhopige zoektocht naar evenwicht uitstekend gekenschetst. Net als de discreet op de achtergrond blijvende therapeute. Zo is de voorstelling een model van eenvoudige maar toch uitgekiende karakterisering van de personages. De depressieve Liza evolueert uiteindelijk naar een bevrijde vrouw, wat regisseuse Anna Pool als een actuele doelstelling heeft gesteld.
Van Broadway tot cabaret
De cast verenigt ideaal zanger-acteurs. Maartje Rammeloo heeft als Liza Elliott een heldere mooie dictie maar evengoed is ze een overtuigende zangeres met soepele sopraan in songs als One life to live of het ontroerende My ship (My ship has sails that are made of silk), waarin we Weill terugvinden als de componist die zich ideaal aan de Amerikaanse muziekwereld van cabaret, Broadway en Tin Pan Alley heeft aangepast. De samenwerking met Ira Gershwin en Moss Hart is daar zeker niet vreemd aan. Bij de andere acteurs zijn vooral Elliott Carlton Hines (Charley Johnson) en Quirijn de Lang (Randy Curtis) te vernoemen als uitstekende vertolkers van hun partij, terwijl eigenlijk niemand uit de toon valt. Behalve de solisten verdienen ook het koor en de dansers alleen maar toejuichingen, die ze dan ook kregen op het einde van de voorstelling.
David Stern dirigeerde een geëngageerde philharmonie zuidnederland, waarbij hij de hele diversiteit van de muziek van Weill expressie gaf, de jazzy-passages, de felle momenten van dreiging en angst, de emotionele passages met romantische Broadway-muziek.
Opera Zuid is een organisatie die jaarlijks een aantal opera’s uit verschillende periodes programmeert en ermee langs Nederlandse theaters reist. Hun doel is: “traditie en innovatie met elkaar te verzoenen, meesterwerken uit het verleden treffen de kern van ons hier en nu. Nieuwe creaties verbinden wij met traditie en actualiteit.” Als illustratie van deze doelstelling is deze productie van Kurt Weills Lady in the Dark, beslist geslaagd. Ze is een coproductie met Les Théâtres de la Ville de Luxembourg en wordt ondersteund door de Kurt Weill Foundation for Music.
WAT: Kurt Weill, Lady in the Dark
WIE: Anna Pool [regie], David Stern [dirigent],
Theaterkoor Opera Zuid i.s.m. Kooracademie Maastricht philharmonie zuidnederland
Sylvia Poorta, Maartje Rammeloo, Elliott Carlton Hines, Quirijn de Lang e.a.
WAAR: Opera Zuid
WANNEER: 22-11-2022, Parktheater Eindhoven
Nog tournee tot 11 december
Interview met David Stern
