De samenwerking tussen Kopergietery en Opera Ballet Vlaanderen is niet alleen een knap initiatief, het resultaat is gewoonweg “kei-overtuigend”. Componist Frederik Neyrinck en auteur Johan De Smet creëren een “familie-opera waarin de kinderrechten het vertrekpunt vormen voor een muzikale tocht”. (voorwoord programma Johan De Smet). Niet makkelijk – lijkt me – om een duidelijke ideologie te verzoenen met spel en theater!
Twee spilfiguren en prachtig koor
De voorstelling bestaat uit een dertiental taferelen die telkens focussen op een aspect dat te maken heeft met de wereld waarin kinderen (moeten) leven. Ze begint met een prachtige video van een woelige zee, waarin een klein puntje van leven steeds groter wordt. Een kind dat aanspoelt als vluchteling? Tegen die achtergrond verschijnt Rosa, zij is de dragende actrice die de taferelen aan elkaar rijgt en een zingende partner heeft in Clio. Beiden vormen de rode draad doorheen de episodes. Rosa staat dicht bij de kinderen, stelt vragen, koestert hen, geeft moed, troost. Een prachtig personage. Marjan De Schutter is tegelijk eenvoudig en vooral charismatisch. Johan De Smet legt haar duidelijke en begrijpelijke teksten in de mond, ook al gaat het over pijnlijke onderwerpen als angst voor de toekomst en niet weten waar naartoe. Alleen jammer dat haar uitspraak soms onzorgvuldig is (genre “ziededa” en nooit diftongen bij “ij”) – maar dat zal wel aanvaard zijn als de huidige trend van “gemoedelijke” taal. Ten overstaan van haar algemene prestatie verzinkt deze kritiek als een detail, hoewel het correct even goed had gekund. Ze declameert de hele voorstelling en verrast dan op het einde met een prachtig gezongen slotlied, dat haar toegewijde rol bij het kinderkoor mooi afrondt. Laurence Servaes is haar zingend “alter ego” en geeft met zuivere hoge sopraanstem commentaar bij wat er gebeurt, als lyrisch tegengewicht voor het verhalende.
Het kinderkoor is gewoonweg verbluffend. Het is alsof ze de meest ernstige problemen van kinderrechten moeiteloos te lijf gaan. Zonder pathos of getheoretiseer vertolkt het statements over wat er fout gaat in de wereld en over de mogelijke toekomst. De tekst is nu eens vlammend, dan poëtisch, teder. Hij maakt gebruik van symbolen als “niemandskind” of “niehier”. De toon is vaak activistisch, aanklagend, maar nooit als een pamflet. De kinderen zijn bewust van hun maatschappelijke taak: “nooit te klein om verandering te maken”. Ze wervelen over de scène en zingen alsof hun leven er letterlijk van af hangt. Ze vertonen veerkracht en wendbaarheid, of het nu gaat over uitbuiting, hongersnood, oorlog, mishandeling, onzekerheid over waarnaartoe of wat de toekomst brengt. Ze overwinnen angst en koesteren hoop, cynisme is hen vreemd. Het lijkt soms alsof ze improviseren, zo natuurlijk en spontaan ziet hun spel eruit, maar het moet verdraaid goed ingestudeerd zijn! Proficiat aan Hendrik Derolez, al vele jaren leider van het kinderkoor in Opera Ballet Vlaanderen.
© Opera Ballet Vlaanderen
Eenheid tussen scène en muziek
De muziek van Frederik Neyrinck is zo divers dat ze nauwelijks in een genre te vatten is. Er zit een felle drive in de muziek, gepast voor de geëngageerde inhoud. Het Youth Orchestra Flanders brengt studenten van verschillende Belgische conservatoria samen, die gecoacht zijn door professionele orkestmuzikanten. Naast de symfonische partituur zijn er passages door Compact Disk Dummies, die voor punk en funk-klanken zorgen vanop de zijbalkons. De muziek zit passend als een handschoen op de tekst en het theatergebeuren. Ze accentueert onzekerheid, dreiging, angst, maar bij een moment van hoop ook tederheid en lyriek. Een van de sterkste passages is die waar de kinderen een bangelijke bergstreek over moeten: een en al dreiging zowel in muziek als in het duistere scènebeeld. Het geeft rillingen. Ze brengt sterk de samenhorigheid en solidariteit tussen de kinderen tot uiting, een van de hoopvolle aspecten dat tot een prachtige slotapotheose van de voorstelling leidt. Behalve de knappe videobeelden bestaat het scènebeeld uit een ingewikkelde constructie die een kaleidoscoop van game- en app-beelden toont, de wereld van de jeugd. En – alweer verwijzend naar de sterke samenhang van beeld en muziek – een “muziektank” “gewapend” met viool, accordeon en klarinet/saxofoon. Een originele scenische vondst.
Kruistocht is een prachtige voorstelling, integer en beklijvend. Een manifest dat nu eens als nachtmerrie, dan weer als sprookje overkomt. Hard maar niet deprimerend. De bravo’s van het publiek waren dan ook zeer terecht.
Deze productie is genomineerd voor de Young Audiences Music Awards. Eén van de belangrijkste prijzen die uitzonderlijke live muziekproducties beloont die de brug kunnen slaan naar een jong publiek. Deze co-productie met Kopergietery in een regie van Johan De Smet moet het opnemen tegen voorstellingen van de Weense Staatsopera, de English Touring Company en de Belgische collega’s van Theater De Spiegel. Het publiek kan meestemmen via de website www.yamawards.org. Op 9 november wordt de winnaar bekend gemaakt in Tatui, de Braziliaanse hoofdstad van de muziek.
Ik kan niet vergelijken met de andere genomineerden, maar wat mijn bescheiden oordeel betreft, heeft deze productie zowat alle troeven om te kunnen winnen! Ik hoop dan maar dat de lezers van Klassiek Centraal die deze voorstelling bezocht hebben, in het voorjaar in Gent of nu in Antwerpen, hun stem uitbrengen. Opera Ballet Vlaanderen, Kopergietery en iedereen die feeling heeft voor kinderrechten zullen u dankbaar zijn!
WAT: Kruistocht
WIE: Frederik Neyrinck, componist, Johan De Smet, libretto en regie, Hendrik Derolez, koorleiding, Michiel Delanghe, dirigent
Met: Marjan De Schutter, Laurence Servaes, Youth Orchestra Flanders, Symfonisch Orkest Opera Ballet Vlaanderen, Kinderen Theaterateliers Kopergietery, Kinderkoor Opera Ballet Vlaanderen, Compact Disk Dummies, Money Monks, Alice Van Leuven, viool, Pablo Aranda, klarinet, Sara Salverius, accordeon
WANNEER: vrijdag 27-10-2023
WAAR: Opera Ballet Vlaanderen, Antwerpen
