Claire Janezic (VS), Annie Gao (VS), Anne Lu (CAN), Oleksandra Makarova (UA) en Joseph Min (VS) dongen om de eer van een prijs, als het kon de eerste prijs, de publieksprijs, de improvisatieprijs en / of de prijs voor de beste uitvoering van het plichtwerk tijdens de 9de Internationale Beiaardwedstrijd Koningin Fabiola die zopas in Mechelen werd afgerond.

Een week lang werd Mechelen, dé beiaardstad bij uitstek in de wereld, ondergedompeld in vele uren beiaardklanken vanuit de machtige Sint-Romboutstoren. 15 kandidaten uit alle hoeken van de wereld verzamelden zich om het beste van zichzelf te geven in deze ontegensprekelijk belangrijkste beiaardwedstrijd ter wereld. Het was voormalig directeur van de Koninklijke Beiaardschool en stadbeiaardier Jo Haazen die het initiatief nam voor deze wedstrijd waarvan de eerste editie plaatsvond in 1987. Het doel was niet alleen om Mechelen als beiaardcentrum te bevestigen, maar ook en vooral om het niveau van het beiaardspel op te trekken en nog meer te internationaliseren. In alle opzichten is dit geslaagd. Het niveau werd opgetrokken tot dat van solisten van internationale top, er kwamen meer en meer studenten vooral vanuit de Verenigde Staten van Amerika naar het instituut, in Rusland ontstond er een heuse beiaardschool. Het is aan de huidige, jongere generatie beiaardiers om meer instrumenten te laten bouwen en al dan niet verouderde instrumenten te laten herstellen, vernieuwen, vervangen. Wie de jonge topartiesten aan het werk hoorde, mag er van uitgaan dat zij de toekomst van de beiaard, niet zonder redenen immaterieel werelderfgoed van de UNESCO, verzekeren en wel op een nooit eerder gekend hoogstaand peil.

Na de selectieproeven bleven de vijf vermelde kandidaten over die op zaterdag 13 juli musiceerden op de Sint-Romboutsbeiaard waar ze onder meer het plichtwerk van Joey Brink uitvoerden naast repertoirestukken. Op zondag 14 juli moesten ze zich transformeren van eenzame beiaardier hoog in een toren zonder zicht op publiek, naar podiumuzikanten die samen met andere instrumenten pal voor het publiek musiceren. In de voormalige kloosterkerk van de Minderbroeders, nu een van de cultuurzalen te Mechelen, stond de kamerbeiaard opgesteld naast slagwerk en de rechtsnarige vleugel van Chris Maene. Deze werd bespeeld door componist-pianist Jeroen Malaise, het slagwerk werd verzorgd door percussionist Daan Willems. Hoe de beiaard klinkt in Mechelen is geweten, maar hoe zou een kamerbeiaard klinken met slagwerk en piano en past dat dan wel in een wedstrijd? In het verleden kon hierover geredetwist worden. Het instrument stond nog niet helemaal op punt, de keuze van samenspel – orkest, brassband of wat anders… Het lag niet voor de hand. Tot nu…

Jeroen Malaise maakte zich een en ander eigen – niet dat hij perse beiaardier wilde worden – maar hij stond er op te weten hoe een beiaardier zich aan het klavier gedraagt. Hij bestudeerde de bewegingen, liet zijn oren wennen aan de klokkenklanken en met de nodige info van doorwinterde beiaardiers kon hij aan de slag om een werk te schrijven, een ‘Nocturne’ die – hoe kort ze ook is – meteen een repertoirestuk mag genoemd worden. Dit mag zeker weerklinken in eender welke concertzaal. Het zet in met een zachte, fragiele sprankeling die wordt gevolgd door gehuppel om terug over te glijden naar de eerste zinnen om zo heel zachtjes, dromerig uit te doven. De instrumenten vloeien in elkaar over op een wijze die je met verbazing stelt. Hoe kan je nu zomaar gaan twijfelen of nu het slagwerk, de piano of de kamerbeiaard weerklinkt? En toch is het zo. Het samenspel, de zanglijnen, de ritmiek, de mogelijkheid die de beiaardier heeft vrij te interpreteren… Ja, het is een wedstrijdstuk, zeer zeker, maar al even zeker een repertoirestuk.

Vijf keer deze nocturne moeten aanhoren was helemaal niet storend, wel integendeel. Het was uitdagend en meer dan bij talloze andere opgelegde werken, kon de solist zich muzikaal uitleven en bewijzen. En of dat gebeurde. Vijf verschillende versies, vijf keer zeer gesmaakt.

Naast de Nocturne van Malaise speelden de kandidaten elk een keuzewerk. Opvallend was dat vier van de vijf voor een barokstuk kozen. Allicht omdat de kamerbeiaard erg licht is en zeer geschikt is voor barok, wat niet meteen het geval is met de zware beiaard in de Sint-Romboutstoren. De tijd vloog als niets voorbij, iets wat altijd het geval is als grote talenten prestaties van zeer hoog peil ten gehore brengen. Het zorgde voor een opgewonden sfeer bij het publiek dat met veel applaus de vijf laureaten, de juryleden en de componisten langdurig toejuichte. Mark Janssens (Klara) bond deze wedstrijd in rijke bewoordingen aan elkaar en zette zo mee de sfeer die iets van een familie had. Zo hoort het. Kijk samen met Klassiek Centraal uit naar de volgende editie in juli 2029…

De vijf laureaten en zes prijswinnaars

Eerste prijs, prijs opgelegd werk: Joseph Min (VS)

Tweede prijs: Annie Gao (VS)

Derde prijs: Anne Lu (CAN)

Vierde prijs: Claire Janezic (VS)

Vijfde prijs en publieksprijs: Oleksandra Makarova (UA)

Improvisatieprijs: Cao Linh Pham (VS)