Elke liefhebber van vocale muziek in ons land, die José Van Dam in zijn talloze producties in de Muntschouwburg gezien heeft, kan alleen maar verwonderd zijn, dat zijn uitzonderlijk talent pas nu een “lifetime award”, de “oscar” voor zijn loopbaan, ontvangt. In 2025 zal de bas-bariton immers 85 kaarsjes kunnen uitblazen. We durven veronderstellen dat hij als zanger met een uitstekende ademhalingstechniek dat zelfs nog zal kunnen, als het lot het hem toestaat.
Van de levende Belgische zangers is José Van Dam zonder overdrijven onze grootste en ongetwijfeld ook internationaal beroemdste zanger. Als operazanger is José Van Dam een gelukkig man: hij kan terugkijken op een meer dan vijftigjarige carrière waarin hij zowat alle rollen vertolkte die hij graag wilde zingen. Gaande van Escamillo in Carmen en Figaro in Le Nozze di Figaro tot Faust in La Damnation de Faust, Hans Sachs in Die Meistersinger. Onvergetelijk is zijn vertolking van Falstaff naast de betreurde Susan Chilcott en onder leiding van Sir Antonio Pappano: wie kan zoals hij elegante gratie en gags combineren! En natuurlijk die indrukwekkende partij van Golaud in Pelléas et Mélisande. Hij was kieskeurig en zelfkritisch genoeg om te weten wanneer welke partij hem het best paste. Zo verkoos hij ook de laatste jaren van zijn actieve carrière vooral als liedzanger op te treden. Wat hij nooit loslaat is zijn betrokkenheid bij de opleiding van zangers, onder andere aan de Muziekkapel Koningin Elisabeth. Hij was ook herhaaldelijk jurylid bij de Koningin Elisabethwedstrijd voor Zang en behoort trouwens tot de initiatiefnemers van de discipline Zang bij deze wedstrijd.
Hij heeft samengewerkt met de allergrootste dirigenten en regisseurs, Herbert von Karajan, die hem zowat ontdekt heeft, Claudio Abbado, Giorgio Strehler, Jean-Pierre Ponnelle, Willy Decker.
Zingen is geen beroep, vertelde José Van Dam me ooit in een interview. Het is een “heilig ambt” waaraan men zich moet wijden en dat heel het leven bepaalt. Met zijn karakteristieke bescheidenheid voelt hij zich een “korreltje in de reusachtige wereld van de muziek”. Die grote wereld van de muziek blijft leven, niet degenen die er even langskomen, zoals hij.
Toch maar goed dat deze internationale prijs even het accent legt op zijn “langskomen”. Een fijn detail is dat hij bovendien in München uitgereikt wordt door een andere landgenoot, die internationaal in de operawereld zijn strepen verdiend heeft, Serge Dorny.
