Belgische première van een tijdloos meesterwerk geïnspireerd door actuele tragedies.
De tijdloze opera Iphigénie en Tauride van Christoph Willibald Gluck beleeft op 25 oktober zijn Belgische première in Opera Antwerpen. Onder de muzikale leiding van maestro Benjamin Bayl en in regie van de jonge Spaanse regisseur Rafael R. Villalobos wordt dit revolutionaire werk voor het eerst op de Belgische planken gebracht. Een opera die niet alleen de mythologische thematiek van de Griekse tragedie belicht, maar tevens een eigentijdse interpretatie krijgt door Villalobos’ verwijzing naar de huidige oorlog in Oekraïne.
Een tragische mythe in een oorlogsgebied
Regisseur Rafael R. Villalobos putte inspiratie uit een hedendaagse tragedie voor deze productie. Het bombardement op het Dramatheater in Marioepol, Oekraïne in 2022 was een gebeurtenis die Villalobos diep raakte. Hij vond een directe link tussen het antieke Tauris, dat in de titel van Glucks opera wordt genoemd, en de huidige regio van de Krim, waar de oorlog nog altijd woedt. Villalobos’ visie plaatst de mythe van Ifigeneia in een moderne context: een theater dat dient als schuilplaats voor de inwoners van Tauris, bedreigd door de oorlog buiten de muren. Dit creëert een indringende parallel met de dramatische gebeurtenissen in Marioepol, waar 1.300 mensen schuilden voor Russische bombardementen in het Dramatheater van Donetsk. Toen dit gebouw werd verwoest, verloren naar schatting 600 burgers hun leven.
Het verhaal van Iphigénie en Tauride
In Iphigénie en Tauride volgen we de Griekse priesteres Ifigeneia, die door de godin Diana werd gered van een offerdood en nu als priesteres dient in het verafgelegen Tauris. Daar beveelt koning Thoas dat alle vreemdelingen geofferd moeten worden aan Diana. Wanneer Ifigeneia ontdekt dat de volgende vreemdelingen haar broer Orestes en zijn vriend Pylades zijn – hoewel ze hen niet meteen herkent – ontstaat er een tragisch dilemma. Orestes wordt achtervolgd door schuldgevoelens en de wraakzuchtige Furiën, nadat hij zijn moeder Klytaimnestra heeft vermoord. Hoewel hij verlangt te sterven om aan zijn innerlijke kwellingen te ontkomen, voelt Ifigeneia een bijzondere verwantschap en wil zij hem naar Griekenland zenden om haar zus Elektra te informeren over haar bestaan. Uiteindelijk biedt de godin Diana verlossing: Orestes wordt vergeven en broer en zus zijn bevrijd van de vloek die hun familie teistert, zodat ze eindelijk kunnen terugkeren naar Mykene.
Villalobos’ regie: Theater in een theater
De jonge regisseur Rafael R. Villalobos maakt met deze productie zijn debuut bij Opera Ballet Vlaanderen en benadert de opera als een “theater in een theater”. Het toneelstuk speelt zich af binnen de veilige muren van een theater waar de bewoners van Tauris schuilen voor de wreedheden buiten. Deze regiekeuze geeft het verhaal een extra laag van betekenis en actualiteit, verwijzend naar de ontwrichting van de kunsten in tijden van oorlog. Het bombardement in Marioepol zag Villalobos niet alleen als een aanslag op de menselijkheid, maar ook als een aanval op de kunst zelf.
Glucks revolutionaire muziek
Iphigénie en Tauride zal voor velen een ontdekking zijn, zelfs voor doorgewinterde operaliefhebbers. De opera is zelden te zien in een volledige scenische opvoering, maar wint de laatste jaren aan belangstelling. Gluck, die bekend stond om zijn streven naar vernieuwing binnen het operagenre, breekt in deze partituur met de conventies van de opera seria. Hij streefde naar een continue dramatische lijn, waarbij recitatieven, aria’s en koorpartijen naadloos in elkaar overvloeien. Geen overdadige muzikale versieringen, maar intense dramatische scènes die de innerlijke gevoelswereld van de personages verklanken. Deze vernieuwende benadering effende de weg voor de klassieke muziek en maakt van Iphigénie en Tauride een werk van blijvende waarde.
De muzikale leiding ligt in handen van Benjamin Bayl, die al eerder met succes Idomeneo dirigeerde en gespecialiseerd is in het werk van Gluck. Hij zal het Symfonisch Orkest en Koor van Opera Ballet Vlaanderen door deze complexe partituur leiden.
Een uitmuntende cast
De cast van deze productie is indrukwekkend. Michèle Losier, de Frans-Canadese sopraan, maakt haar huisdebuut als Iphigénie. Kartal Karagedik, eerder te zien als Almaviva in Le nozze di Figaro, brengt de getormenteerde Orestes tot leven. De Belgische tenor Reinoud van Mechelen behoeft weinig introductie en vertolkt de rol van Pylades. Wolfgang Stefan Schwaiger, bekend als Dr. Falke in Die Fledermaus, neemt de rol van de tirannieke Thoas op zich. Lucy Gibbs, de jonge Britse mezzosopraan, kruipt in de huid van de godin Diana. Daarnaast vertolken Vincent van der Valk en Pleun van Engelen enkele fragmenten uit de Oresteia in het Nederlands, in de toegevoegde spreekrollen van Agamemnon en Klytaimnestra.
Let op: deze zeldzame en bijzondere titel is enkel te zien in Opera Antwerpen en vormt een unieke kans om Glucks revolutionaire opera in een moderne, diepgevoelde interpretatie te beleven. Een must voor iedere operaliefhebber!
