François Couperin – Concerts Royaux
Pierre Gallon & Matthieu Boutineau (klavecimbel), Thibaut Roussel (theorbe & barokgitaar)
Harmonia Mundi HMM 902725 • 62′ •
Opname: juli 2023, Église Saint-Martin de La Croupte, Livarot-Pays-d’Auge (F)

Concerts Royaux, version à deux clavecins, doet op het eerst gezicht veronderstellen (of minstens vermoeden) dat het een versie van de componist zelf betreft, maar daarvan is slechts deels geen sprake. Wie namelijk het manuscript raadpleegt stuit wel op een toegevoegde tweede rechterhandpartij, maar door de componist slechts incidenteel aangebracht: het merendeel is namelijk voor slechts één klavecinist uitgeschreven. Waarom François Couperin het daarbij heeft gelaten is en blijft helaas onbekend. Mogelijk was het een experiment. Een ‘zoete inval’ zal het zeker niet zijn geweest, want die extra partij is, waar deze is toegevoegd, wel degelijk zorgvuldig genoteerd. Wat het alleen maar merkwaardiger maakt.
Aangezien het manuscript in zijn geheel bewaard is gebleven, kan – logisch geredeneerd – van een ‘verdwenen’ partij voor een tweede klavecinist geen sprake zijn geweest. Niet dat het daarme dan gelijk maar waterdicht is, want theoretisch kán een tweede, geheel uitgeschreven partij hebben bestaan die later om onnaspeurbare redenen uit het zicht is verdwenen; wel of niet door toedoen van de componist zelf. Kortom, we zijn opgescheept met een raadsel. Of Couperin vond het niet nodig om méér (volledig) uit te schrijven, om welke reden ook.

Wat gelukkig geen raadsel is: het spel van deze beide klavecinisten, die een waar klanktapijt hebben uitgelegd en voor sprankelende dialogen hebben gezorgd (wat tevens het nodige zegt over de wijze waarop zij de ontbrekende partijen zelf hebben ingevuld). Deze veelal hoofse dansen in hun originele vorm moeten bij de artistiek zeer veeleisende Zonnekoning zeker in de smaak zijn gevallen. Wat in dit geval zeker ook meewerkt is de rol van het continuo (hier afwisselend theorbe en barokgitaar – zij het niet in alle deeltjes: zie het inhoudsoverzicht) dat het veelkleurige karakter van deze fascinerende instrumentale stukken fraai ondersteunt.

Deze Concerts Royaux, en koninklijk zijn ze, stammen uit de periode rond 1710, deel uitmakend van het in 1722 in Parijs gepubliceerde Troisième Livre de Pièces de Clavecin. Uit dien hoofde kan dus worden volstaan met slechtséén klavecimbel. Zo kennen wij deze stukken doorgaans ook. Wat evenwel niet betekent dat er tegen deze versie voor twee klavecimbels en continuo iets steekhoudends valt in te brengen. Want we weten dat het in die tijd de gewoonste zaak van de wereld was om spontaan arrangementen te maken. Bovendien: het spel van dit duo is boven iedere kritiek verheven: door en door muzikantesk, verbeeldend, smaakvol, technisch volmaakt en met versieringen om door een ringetje te halen. De echo-effecten, het typische ‘geven-en-nemen’, het jongleren met melodie en harmonie: het komt allemaal voortreffelijk tot gelding.