Avond § – 1 juni 2024

Klassiek Centraal brengt u elke finaleavond een verslag van de beide kandidaten die hun finaleplaats verdedigen. Om ons niet te laten beïnvloeden, noch te laten meeslepen of wat ook door commentaren van derden, volgen we geen commentaargesprekken vooraf of nadien, lezen we geen commentaren. Zo hopen we een objectieve mening weer te geven. Dat de beste moge winnen.

Elke finalist zal het verplichte werk vertolken, Variations Litaniques, dat speciaal voor de finale van deze vioolsessie geschreven werd door Thierry Escaich (wereldpremière op maandag 27 mei 2024), en een concerto naar keuze, met het Belgian National Orchestra, geleid door Antony Hermus. De proclamatie van de rangschikking van de laureaten zal plaatsvinden na het laatste optreden, op zaterdag 1 juni rond middernacht.

Even terzijde, laten we niet emotioneel worden en deze jonge violist hoger inschatten omdat zijn land in oorlog verkeert. Er is begrip voor op te brengen dat dit kan meetellen, maar het mag eigenlijk niet. Het zou mooi zijn, was de litanie een gebed voor Vrede. Mochten de politieke leiders zich laten inspireren door deze kandidaat: muziek spelen van een Rus, ‘de vijand’, op deze machtige wedstrijd. Was die oorlog nu toch al maar voorbij zodat de mensen kunnen genieten van, bijvoorbeeld vioolmuziek dan zich te moeten laten aan flarden schieten omdat in paleizen over hun lot beslist wordt.

Udovychenko zet nogal voorzichtig in en speelt erg fijn. Er ontbreekt wat durf en je kan vaststellen dat hij net niet zeker genoeg is daar hij zo gefixeerd is op de partituur. Eens het werk vordert, groeit hij in deze plichtcompositie en overwint hij de stress. Er volgen knappe inzetten, mooie bogen, ferme muziek. Ook hier niet echt biddend, belijdend, smekend, maar in elk geval een behoorlijke prestatie.

Met ingehouden adem doet deze laureaat je luisteren naar het einde van het eerste deel. Perfect. De inzet van ‘het diabolisch’ zoals Oistrach het noemde – hij bracht het werk in wereldpremière en gaf veel toelichtingen aan Shostakovich bij de compositie – is snedig, met wat noodzakelijke agressie. Er mag nog meer uitgediept worden, met wat extra fanatisme. De duivels dansen in de hel als het orkest losbarst en de viool huppelt er op mee. Ze zou eigenlijk deze dans in het vuurwerk moeten leiden. Na de logge zware inzet van de donkere kopers en zwaar slagwerk van het derde deel, waar een sacrale muzikale melodie de overhand neemt, volgt een viool die weent, een en al melancholie, neerslachtige klaagzang. De solo is breekbaar tot die heftig wordt en dan weer schijnt tot rust te komen, maar het is een stilte voor de storm. Shostakovich gooit zijn frustraties te grabbel. Wat een solopartij toch in dit concerto! Het orkest valt in met een venijnig leedvermaak waar de viool tegen vecht. Eigenlijk is dit werk inhoudelijk te zwaar voor een wedstrijd. Het eist zo enorm veel, mentaal op de eerste plaats, fysiek ook, maar als je al zoveel wedstrijdspanning hebt en dan dit werk 100% naar behoren moet uitvoeren, het is haast teveel van het goede. En toch slaagt Dmytro Udovychenko er in om na een voorzichtige inzet open te bloeien en een sterke prestatie neer te zetten. De staande ovatie die hem te beurt valt, is mogelijk niet alleen voor zijn prestatie, maar ook door alles wat in zijn land omgaat en het nieuws dagelijks vult. Alle begrip daarvoor.