Generatieve artificiële intelligentie (AI) verandert razendsnel de creatieve sector en brengt technologiebedrijven ongekende rijkdom. Voor auteurs, componisten, regisseurs en andere creatieve professionals betekent deze ontwikkeling echter vooral een flinke terugval in inkomsten. Dit blijkt uit een recent onderzoek van PMP Strategy, uitgevoerd in opdracht van CISAC, de internationale confederatie van auteursrechtenorganisaties. Sabam, de Belgische auteursrechtenorganisatie, roept beleidsmakers op tot dringende actie om een eerlijkere inkomstenverdeling te realiseren.
Schokkende cijfers over inkomensverlies
De cijfers uit het onderzoek zijn alarmerend. Tegen 2028 dreigen creatieve makers wereldwijd 24% van hun inkomsten uit muziekrechten en 21% uit audiovisuele rechten te verliezen. Dit betekent een totaal verlies van €22 miljard, waarvan €10 miljard in de muzieksector en €12 miljard in de audiovisuele sector. Tegelijkertijd groeit de markt voor AI-gegeneerde muziek en audiovisuele content explosief, van €3 miljard nu naar €64 miljard in 2028. Deze groei gaat direct ten koste van de traditionele inkomstenbronnen van makers, doordat AI-gegeneerde content de voorkeur krijgt in distributiekanalen zoals streamingplatforms.
Oneerlijke concurrentie
AI-diensten profiteren enorm van deze verschuiving. Hun inkomsten uit de muziek- en audiovisuele sector stijgen naar schatting van €0,3 miljard in 2023 naar €9 miljard in 2028. Veel van deze inkomsten worden echter gegenereerd door het ongeoorloofde gebruik van auteursrechtelijk beschermd werk. Hierdoor zien creatieve makers hun economisch eigendom afgenomen worden door technologiebedrijven die zelf niets bijdragen aan de creatie.
“Zonder regelgeving verliezen auteurs op twee fronten,” stelt het rapport. “Enerzijds door het ongeautoriseerde gebruik van hun creatieve werk door AI-modellen, anderzijds door de verdringing van traditionele inkomstenbronnen door AI-gegeneerde output.”
Impact op specifieke beroepen
De gevolgen van AI reiken verder dan alleen muziekauteurs en regisseurs. Vertalers, ondertitelaars en stemacteurs staan onder grote druk, met een verwacht inkomensverlies van 56%. Ook regisseurs en scenarioschrijvers worden hard geraakt, met verliezen van respectievelijk 15% en 20%. Dit toont aan dat de bedreiging van AI veel breder is dan alleen de muziek- en audiovisuele sector.
Sabam luidt de alarmbel
Sabam wijst op de bredere trend van een digitaliserende cultuureconomie, waarin de positie van de creatieve makers steeds verder verzwakt. “De inkomsten van een Belgische muziekauteur uit streamingdiensten en fysieke verkoop bedragen gemiddeld slechts €115 per maand,” legt Steven De Keyser, CEO van Sabam, uit. “Dit bedrag is sinds 2012 onveranderd, ondanks een marktgroei van bijna 30%.”
Daarnaast benadrukt Sabam hoe andere factoren, zoals de stopzetting van traditionele televisiediensten en de afkoop van rechten door streamingplatforms, de situatie verder verslechteren. Makers krijgen onvoldoende compensatie voor het groeiende gebruik van hun werk op platforms zoals Spotify en VRT Max.
Oproep tot actie
Sabam roept beleidsmakers op om bij het ontwikkelen van wetgeving de belangen van auteurs centraal te stellen. Zonder hun creatieve bijdrage is er geen toekomst voor de culturele economie. Dit sentiment wordt gedeeld door Björn Ulvaeus, voorzitter van CISAC en mede-oprichter van ABBA. Hij benadrukt dat AI indrukwekkende kansen biedt, maar ook grote risico’s met zich meebrengt als regelgeving uitblijft.
“Het is essentieel dat we regelgeving ontwikkelen die de rechten van makers beschermt,” stelt Ulvaeus. “Zo waarborgen we een AI-omgeving die menselijke creativiteit en cultuur veiligstelt.”
Conclusie
Het rapport van PMP Strategy benadrukt dat dringende actie nodig is om de positie van creatieve makers te beschermen in een snel veranderende digitale markt. Sabam sluit zich hierbij aan en dringt aan op regelgeving die de rechten van auteurs versterkt en een eerlijke inkomstenverdeling garandeert. Alleen zo kan de creatieve sector blijven floreren in een tijdperk van technologische disruptie.
Bekijk de volledige studie van PMP Strategy hier en ontdek hoe AI de muziek- en audiovisuele economie transformeert.
