Als je op een Klarafestival programma namen ziet staan van een Scott Joplin, Cole Porter, Duke Ellington, Fats Waller, Django Reinhardt samen met die van Erik Satie, Maurice Ravel en Claude Debussy  dan vraag je je af hoe zo’n mix zal klinken. Plus dan  nog de   uitvoerders: pianiste Claire Chevalier en zangeres Claron McFadden.

Er waren veel nieuwsgierigen voor die kruisbestuivende  combinatie. Het festival moest zelfs een geplande repetitie upgraden naar een volwaardig extra namiddag concert. Zo stonden er twee vrouwen op de kleine bühne van de Terarkenzaal in Bozar. De ene in ’ t wit gekleed, de andere droeg zwart. Claire Chevalier zat aan haar Erard uit 1920, sopraan Claron McFadden stond er met haar stem. Beiden heetten ons welkom in de ”nachtclub” met de naam Chez Bricktop van de roodharige (“bricktop”) Afro-Amerikaanse danseres/zangeres Ada Smith. Een expat die in de twintiger jaren van vorige eeuw de VS ruilde voor Parijs. De twee artiesten voelen zich met haar verwant en vertellen graag hun eigen eigentijdse expat verhaal.

De Franse Claire Chevalier vond de Franse muziekopleiding die ze in haar land kreeg te strak. Het ging er soepeler aan toe in buurland België. De Amerikaanse sopraan Claron McFadden trok in 1984 naar Europa en ondervond hier minder racisme dan ginder. Wordt het een “Black and White Minstrel Show”? Geenszins. McFadden: “I’m black and I can say that, but you can’t”. Ter introductie klinkt authentieke Django Reinhardt uit de boxen met een lied dat Cole Porter schreef voor die Lady Bricktop. Dan volgen de songs die de twee expats samen kozen voor hun show. Daar zijn composities bij van Poulenc, Ravel, Debussy die Chevalier met bijzonder gemak begeleidt. In die van George Gershwin en Cole Porter klinkt meer de klassieke vingertoets door dan de jazziness die we gewend zijn. Maar als we McFadden  horen met toppers als Sophisticated Lady, Ain’t misbehavin’ en Lady Be Good zitten we toch middenin dat jazzidioom. De song waarmee ze de radioshow afsloten, was zonder meer wondermooi. Een item van Duke Ellington, TGTT of Too Good To Title, uit één van zijn Sacred Concerts maar in een magnifiek arrangement van de Afro-Amerikaanse Jannell Gill, door Claire Chevalier langoureus gespeeld, door Claron McFadden heerlijk helder  gezongen.

De laatavond happening moest dan nog komen! In afwachting experimenteerde in en rond de zalen en gangen van Bozar een groep jongeren uit het Gents en Brussels Conservatorium, deels met gecomponeerde muziek, deels improviserend, inclusief choreografie. De performances droegen namen als Sculpture musicale, Deconstructed music, Fauno… Bijna impressionistisch aandoend. Ze moesten ons in the mood brengen voor hét concert van de avond. Dat was natuurlijk het ontroerende “Jesus Blood never failed me yet… for he loves me so”. Die verzuchting van een dakloze bedelaar op muziek zetten was evenmin vergeefs. Want de Britse componist Gavin Bryars componeerde een zachte bourdon dreun onder die bedelaarshymne, stak ze in een loop en weefde er een indringende en op- en neergaande muzikale structuur rond. Het is werkelijke een iconisch monument geworden uit het minimalistische en ambient music genre. Ook nu nog (het werk dateert uit 1971) krijg je rillingen als je die kwetsbare stem bijna psalmodisch hoort murmelen en zeker als de strijkers, de andere instrumenten en het koor de kracht van die boodschap beginnen  te onderstrepen, minutenlang.

Claron McFadden zong mee met het sociaal koor Les Choux de Bruxelles. Samen hadden ze immers heel intens dat project voorbereid waardoor de hele avond nog dieper ademde in de geëngageerde geest van het werk. McFadden zong overigens vooraf een nieuwe creatie van Gavin Bryars op een sonnet van Petraca. Bryars vatte de inhoud ervan bondig samen: love is not a blessing but a curse.

Een paar dagen later in Flagey zong deze Europese Afro-Amerikaanse Klarafestival artieste liederen van een andere componist uit de (post)minimalistische muziekscene, David Lang. Maar om in de stemming te komen was er eerst die spectaculaire Aria, die John Cage ooit schreef voor die spectaculaire sopraan Cathy Berberian. Een partituur, niet in noten maar grafisch vastgelegd, in kleurrijke tekeningen met een tekst in vijf talen. Claron McFadden haalde er met gemak alle stemregisters uit – van falset tot bariton – die Cage er in stak. Probleemloos gleed ze door die verschillende vocale stijlen en klanken.

Dan dook ze samen met het Franse Ensemble TaCTUS in die wondere David Lang wereld. Een ensemble met passie voor percussie maar we hoorden ook sax, vibrafoons, accordeon, klarinet en dat alles verpakt in een serene live video-enscenering en dan nog die impressionante Claron McFadden. Het zijn bijna altijd bezwerende gezangen in dat repetitieve Lang-idioom met als hoogtepunt natuurlijk dat meerstemmige Hooglied Just. Het raakte overbekend omdat Lang het gebruikte toen Paolo Sorrentino hem vroeg voor de soundtrack van zijn succesfilm Youth uit 2014. Met haar friends zong Claron McFadden dit sensuele en betoverende liefdeslied zoals het hoort: ontroerend mooi.

Op één van de kaartjes met publiekscommentaren die onder de videocamera doorschoven las je: I would simply love to breathe. Een passende illustratie om te verwijzen naar zowel wat al deze artiesten met hun adembenemende stemmen kunnen doen als naar hun engagement, naar het I can’t breathe van de Black Lives Matter beweging.

• WAT: Chez Bricktop, Happening: Jesus Blood Never failes me yet, David Lang’s World
• WIE: Claron McFadden (zang), Claire Chevalier (piano), Gavin Bryars, Ensemble TaCTUS, Les Choux de Bruxelles, studenten Conservatorium Brussel en Gent
• WAAR: BOZAR (Terarken en Henri Le Boeuf zaal); Flagey (studio 4
• WANNEER: zaterdag 9 maart 2024 (Bozar); dinsdag 12 maart 2024 (Flagey)
• FOTO’S: © Erik de Jong, © Hanneke Kuijpers, © Sergei Shauchenka, © Sergei Shef; © eigen foto – RC/KC