Empathische reflectie
Een van de taken van de functie van stedelijk muziekdirecteur in Hamburg was om elk jaar tijdens de vastentijd een Passie uit te voeren, afwisselend volgens de evangelisten Matteüs, Marcus, Lucas en Johannes. Telemann nam deze taak met bijzondere ijver op zich en creëerde in totaal 46 passies gedurende zijn tijd in Hamburg, van het voorjaar van 1722 tot zijn dood in 1767, waarvan de helft helaas vandaag de dag verloren is gegaan.

De passies werden op de zondagen van de vastentijd in dezelfde volgorde uitgevoerd in de vijf hoofdkerken Sint-Pieter, Sint-Nicolaas, Sint-Catharina, Sint-Jacob en Sint-Michaël tijdens de hoofddienst, maar werden ook doordeweeks uitgevoerd in de acht zijkerken, zodat ze over het algemeen dertien keer werden uitgevoerd. In tegenstelling tot Bach in Leipzig en elders werden de passies in Hamburg niet uitgevoerd als onderdeel van de vesperdienst, maar voor en na de preek in de hoofddienst, wat een aanzienlijk effect had op de omvang van de werken. Een mammoetwerk als Bachs Matthäus Passion zou in Hamburg dan ook ondenkbaar zijn geweest vanwege de tijdsduur. Ondanks alle verschillen met Bachs passiezettingen (bijvoorbeeld geen representatief openingskoor en eenvoudigere koraalbewegingen) is Telemanns Matthäus-Passion uit 1744 vooral overtuigend in de aria’s met zijn kleurrijke orkestratie en vaardige en fantasierijke gebruik van affecten, die de ervaren operacomponist verraden. Voor zowel de predikant als de componist in die tijd was het doel om de aanwezige congregatie tot “stille reflectie” te brengen over de emoties van schok en troost, maar ook medeleven en empathie voor het lijden en de dood van Jezus. Telemann is daar hier ongetwijfeld in geslaagd.