Electric Fields — oude mystiek in hedendaagse trance
Sopraan Barbara Hannigan is geen onbekende voor muzikaal avontuur. Met meer dan honderd wereldpremières op haar naam, vaak van ogenschijnlijk ‘onsingbare’ hedendaagse composities, heeft ze haar plaats als onverzettelijke pionier verdiend. Toch verrast haar nieuwste project Electric Fields — niet door het onbekende, maar juist door het verankeren in het zeer oude. Samen met de Franse pianoduo Katia en Marielle Labèque en componist-elektronicavirtuoos David Chalmin duikt ze in de visionaire wereld van de 12e-eeuwse Duitse abdis en componiste Hildegard von Bingen (1098–1179). De reis die daaruit voortkomt is zowel etherisch als hallucinerend — alsof je in slaap valt in een tijdmachine.
De muziek op Electric Fields is een caleidoscoop van eeuwen en stijlen, waar middeleeuwse mystiek, barokke expressie en experimentele klankverkenningen op elkaar botsen en samenvloeien. Centraal staat het oeuvre en de geest van Hildegard von Bingen. Haar hymnen, meer dan 900 jaar oud, worden hier niet zomaar gereconstrueerd, maar heruitgevonden door een 21e-eeuwse lens: Hannigans stem — doordrenkt van galm, echo’s en vervorming — zweeft boven elektronische drones, minimalistische pianopassages en bewerkte veldopnames. Meteen in het openingsnummer O virga mediatrix (12e eeuw) wordt duidelijk dat dit geen historische interpretatie is, maar een poëtisch klanklaboratorium.
Het project, dat een vol decennium in ontwikkeling was, is doordrongen van tekstuele en muzikale referenties aan vrouwelijke componisten uit vervlogen tijden. Zo vinden we naast Hildegard von Bingen (1098–1179) ook werken (en herwerkingen) van Barbara Strozzi (1619–1677) en Francesca Caccini (1587–ca.1645), twee sleutelfiguren uit de vroege barok. Hun muziek wordt niet enkel geciteerd maar getransformeerd — als echo’s doorheen een elektronische droom. In Che t’ho fatt’io?, naar Caccini, worden melodische brokstukken gemengd met ademhalingen, meerstemmige samples en pulserende clubbeats. Het resultaat is een broeierige mengvorm van barok en glitch-pop die in minder dan vijf minuten een haast cinematografisch parcours aflegt van chaos naar verstilde lyriek.
Ook Bryce Dessner, bekend van The National maar tevens actief als hedendaags componist, draagt twee nieuwe werken bij: O orzchis Ecclesia en O nobilissima viriditas. Hij baseert zich op Hildegards eigen ‘geheime’ taal die ze voor haar kloosterzusters ontwikkelde — een uniek detail dat de verbinding tussen religieuze devotie en artistieke verbeelding onderstreept. Muzikaal creëren de Labèque-zusters in deze stukken een betoverende textuur van minimalistische arpeggio’s, waar Hannigans stem als een fluisterende priesteres doorheen zweeft.
Opvallend is de variatie in stemgebruik: Hannigan schakelt moeiteloos tussen plainchant zonder vibrato, intieme fluisteringen, bewerkte echo’s en overdubs. In de twee versies van Che si può fare (Strozzi), krijgen we zowel een relatief traditionele lezing — die geleidelijk ontaardt in een storm van synths en stuwende piano’s — als een radicale improvisatie waarin het oorspronkelijke werk haast volledig verdwijnt in een klanknevel van elektronische effecten. Vooral deze laatste versie, met zijn overdubbed stemmen en doordringende pianotollen, is zowel beangstigend als fascinerend.
Het sluitstuk van het album, O vis aeternitatis (Hildegard von Bingen (1098–1179), is met zijn bijna 14 minuten het meest contemplatieve moment. Chalmins bewerking houdt zich opvallend in, met een sobere pianobegeleiding, schaarse elektronische inkleuringen en een haast archaïsche zanglijn. Toch is de eenvoud bedrieglijk — het stuk straalt een sacrale intensiteit uit die diep onder de huid kruipt. De finale, een 19 seconden durende, kristalheldere hoge C van Hannigan, is letterlijk en figuurlijk een hoogtepunt dat het album laat eindigen op de grens van aardse en hemelse sferen.
De technische realisatie verdient ook een vermelding. Electric Fields werd opgenomen in 2022–2023 in La Fabrique des Ondes (Saint-Pée-sur-Nivelle), en hoewel enkel beschikbaar in stereo, is het sonische palet bijzonder rijk — vooral bij beluistering via hoofdtelefoon. Geluidslagen schuiven over elkaar als dunne glazuren, subtiele ruis transformeert tot ritmisch weefsel, en adem wordt muziek.
Wat deze plaat zo bijzonder maakt is niet enkel de muzikale verbeelding, maar de coherente esthetiek die Hannigan en haar partners weten op te roepen. Ondanks de grote stilistische en temporele spreiding — van 12e-eeuwse mystiek tot 21e-eeuwse elektronica — voelt Electric Fields aan als één lange trance, een sonoor visioen waarin geschiedenis en heden samensmelten.
Voor wie Hannigan reeds kent als onvermoeibare verkenner van nieuwe muziek is dit project een logische, zij het verrassend spirituele volgende stap. Voor luisteraars met een open oor voor het ongewone, het sensuele en het sublieme is Electric Fields niets minder dan een openbaring.
Aanbevolen voor wie verlangt naar muziek die grenzen uitwist, tijd opheft en stem verheft.
