De Nederlandse schrijver en Bachkenner Maarten ‘t Hart schreef ter gelegenheid van de 250ste sterfdag van Bach in 2000, een handig boekje over deze componist (1). Het was een pocketje alleen te verkrijgen bij Het Kruidvat en het bevatte een “klein compendium van de cantates”. Een naslagwerkje met een leuke appreciatie van een aantal werken van de Cantor van Leipzig.

Er is in 2022 nog een boekje verschenen onder titel “Geen dag zonder Bach” (2), 15 gesprekken met bekende, vooral Nederlandse, Bachfans die geen dag zonder hem kunnen. Maar wat nu voorligt is toch van een ander kaliber. Het is een kanjer van formaat, letterlijk en figuurlijk. Een voornaam uitgegeven hardcover boekwerk, 438 pagina’s dik. Wil je écht elke dag een Bach, probeer dan deze nieuwe “Bach dag na dag”.

Het is het jongste boek van de populaire Vlaamse Bachexpert Ignace Bossuyt. Het levert je een jaar vol Bach en C°, van 1 januari tot 31 december, chronologisch geordend (366 stuks, schrikkeljaren inbegrepen!), met een ruime selectie uit die meer dan 200 bewaarde cantates, gelardeerd met ander werk van die barokreus en zijn zonen. Telkens besproken met de erudiete flair, die de reputatie van Bossuyt uitmaakt: uitleg bij de Latijnse teksten plus Nederlandse vertaling, gesitueerd in hun toenmalige religieuze context, partituur uittreksels, historiek over hun ontstaan Voor kenners, mét een musicologische analyse van al die composities en voor de liefhebbers met een onmiddellijke beluisterbaarheid via de QR-codes. Het is dus een boek voor zowel lezers als luisteraars.  Een gigantisch werk geschreven vanuit een enorme kennis over deze componist, met passie verzameld tijdens een levenslange carrière als studax en professor musicologie aan de KU Leuven. Met al die commentaren erbij krijg je een overzichtelijk beeld van de evolutie van de muziek in het Duitsland van toen en van de latere invloed van al zijn BWV’s op tijdgenoten en latere componisten.

Mag ik een voorbeeld geven? Neem nu zijn commentaar bij een cantate waarvan ik grote fan ben: BWV 95, “Christus, der ist mein Leben”. Bossuyt begint met de liturgische context te verklaren, de 16e zondag na Drievuldigheid, datum van eerste uitvoering (12 september 1723) heeft het over de anonieme tekstdichter, met tekst en vertaling, over de bezetting, bespreekt het hoofdthema van de cantate. Dat is voor hem die fameuze “Todessehnsucht, het verlangen naar de dood als verlossing uit dit aardse tranendal” met die prachtige tenor-aria “Ach schlage doch bald, selge Stunde”. Volgens Bossuyt “…van een onaardse schoonheid”. In zijn analyse wijst de auteur ons op de drie verschillende, complementaire lagen op elkaar. “Eerst de obsessionele herhaling van de woorden ‘Ach’ ……”, “….de tweede laag is het pizzicato-spel van alle strijkers ……” en ten derde “de twee oboe d’amore die daarop een zacht filigraan van wiegende figuren schetsen, als een pastorale berceuse in 3/4 maat”. Kijk en luister maar eens:

Heerlijk toch? En zo gaat dat bij elke dag van het jaar…

Een kurkdroog boek? Nee dus, wél meer een studieboek dan een kunstboek om op de salontafel te laten rondslingeren. Het is absoluut geen boek om in één ruk uit te lezen maar ook méér dan een handleiding om het jaar muzikaal met Bach door te komen. Lees en luister dus af en toe. Doe het rustig. Je komt dan bijna automatisch in “die hemelse sferen”, zoals Bossuyt schrijft, en dat is ook zijn bedoeling. Heel genereus geeft hij je ook talloze tips om meer te lezen of te luisteren, op internet of via de talloze geschriften die hij raadpleegde over de grootmeester.

Bossuyt geeft de lezer bij het begin een beknopte biografische schets. En om al die cantates voor de hedendaagse, vaak geseculariseerde mens duidelijk te maken licht hij ook eerst de structuur van het kerkelijk jaar toe, met al die hoogdagen en speciale feestdagen. Dan pas kan je begrijpen voor welke gigantische opdracht Bach stond: de cantor moest voor elke zondag een cantate klaar hebben. En hij slaagde daarin met vlag en wimpel. Net zoals Bossuyt, die ervoor kiest om zijn “Bach dag na dag”-kalender op 1 januari laten beginnen met dat jubelende “Weihnachts-Oratorium”. En dan volgen telkens weer die boeiende, soms anekdotische commentaren maar vooral ook grondige en bevattelijke analyses. Hij kan natuurlijk rekenen op zijn ervaring en lange carrière als prof en musicoloog aan de KU Leuven om toegankelijk te schrijven zowel voor professionals, studenten én de leek. Van deze laatste verwacht hij wel wat interesse voor en kennis van het onderwerp. Maar hij helpt hem met iets waar hij ook meer dan bekwaam in is, met een hoofdstukje “Wegwijs in muzikale begrippen” waarvoor hij kan putten uit zijn bekende publicatie “Van noten en tonen”. En wat een schat aan uitvoerders krijg je te horen via die QR-codes. Het is niet zomaar een boek met een originele insteek, noem het gerust meesterlijk, met precisie in elk detail.

Toen ik vernam dat dit boek van Bossuyt “Bach dag na dag” er aan kwam dacht ik, hier gaat hij weer en toen ik het zag en las dacht ik, dat moet dit keer toch zijn levenswerk zijn. Tenzij er nog wat op de plank zou liggen, want onvermoeibaar lijkt hij niet alleen, hij ís het ook. Hij schreef al over de jonge jaren van Händel, die concurrent uit hetzelfde geboortejaar als Bach. Misschien komt er nog iets over de rijpe Händel….

Productcode (EAN): 9789464714289 – verschijningsdatum: 15.11.2025