In het najaar van 1996 werd door de Oostenrijkvereniging Servus n.a.v. haar 10-jarig jubileum en de viering van het Millennium van Oostenrijk, in Mechelen een Haydn-Festival georganiseerd dat tot in de verste uithoeken van Vlaanderen heel wat weerklank vond. Het overweldigende succes ervan zette de toenmalige organisatoren er toe aan om van dit evenement een 2-jaarlijkse traditie te maken. Met dit doel werd in 1998 het Haydn-Genootschap Vlaanderen in Mechelen boven de doopvont gehouden.
‘Amazing Haydn’, aangestuurd door Alfons Deleus en zijn echtgenote, is een kleine vrijwilligersorganisatie die al 24 jaar met de steun van de stad, een belangrijke impuls geeft aan het culturele leven in Mechelen. Deze editie pakt uit met vier schitterende concerten in al even schitterende locaties: vier prachtig gerestaureerde kerken die deel uitmaken van het rijke Mechelse patrimonium. Het tweede concert van de reeks in de Sint-Pieters-en-Pauluskerk was al Wenen wat de klok slaat.
Uitvoerders: Lissy Quartett Wien
Dit Quartett bestaat uit vier topmuzikanten. Uit fascinatie voor de vergeten Weense componist Joseph Mayseder richtte Raimund Lissy, concertmeester van de Wiener Philharmoniker, samen met collega Robert Bauerstatter, aanvoerder van de altviolen van de Wiener Philharmoniker, Maria Grün celliste bij de Wiener Symphoniker én de Weense Staatsoper, én de Bulgaars-Weense pianiste Srebra Gelleva, in 2008 het Lissy Quartett op. Met als doel het maar zelden gespeelde repertoire van Joseph Mayseder een ‘boost’ te geven en het zo meer in de concertzalen aan bod te laten komen. Joseph Mayseder wordt in dit concert geflankeerd door uiteraard Haydn, verder Mozart en Brahms. Dit Qaurtett hier in eigen land aan het werk zien, was een buitenkansje. Ze treden hoofdzakelijk in Wenen op omwille van de uitermate drukke agenda van zowel de Wiener Philharmoniker als de Wiener Symphoniker.
Joseph Haydn (31 mrt 1732- 31 mei 1809)
Klaviertrio in G nr. 39 Hob. XV: 25 – Zigeunertrio
Het is misschien wel het bekendste pianotrio van Haydn en wordt soms ‘Gipsy Rond-trio’ genoemd vanwege de finale in Hongaarse stijl met veel versnellingen en nadrukkelijke accenten. Haydn wist beter: zijn notatie ‘Rondo all’ Ongarese’ kwam dichter bij de originele bron. Dat was de Balkan, waar hij als kapelmeester van de Hongaarse magnaten Esterházy zowel Hongaarse dansen als Roemeense boerenmuziek en Kroatische dans kolo leerde kennen. Haydn put gretig uit de compositorische mogelijkheden. Naast de piano maakt hij van de viool een evenwaardige partner en van de cello een opmerkelijke begeleider.
Wolfgang Amadeus Mozart (27 jan 1756 – 5 dec 1791)
Klavierkwartet in ES, KV 493
Mozart schreef slechts twee pianokwartetten. Het is Mozarts genie dat het fenomeen pianokwartet zoveel glans en luister heeft gegeven. Hij liet zich niet beïnvloeden door wat de goegemeente aankon. Zijn tijdgenoten konden de complexe structuur niet appreciëren. Vandaag de dag staan we in bewondering voor de rijkdom en finesse. De componist van een pianokwartet balanceert voortdurend op de rand van een kamermuzikale en orkestrale zetting en muziekvorm. Het is alleen aan de allergrootste componisten gegeven deze evenwichtsoefening tot een goed einde te brengen. Mozart realiseert een echte dialoog tussen de drie strijkinstrumenten en het klavier. Telkens weer worden we verbluft door de melodische en harmonische inventiviteit, de sterke expressiviteit en de hoge complexiteit van de muziek. Zelfs de meest simpele wending getuigt van zijn bijzondere generositeit. Bijwijlen exuberant en dan weer introvert.
Joseph Mayseder (27 okt 1789 – 21 nov 1863)
Souvenir à Baden,Concertvariaties in E opus 63
Amazing Haydn stelt zich ook tot taak om composities van minder bekende componisten te programmeren. Joseph Mayseder, wel dé verrassing van dit concert, een ontdekking én veropenbaring. Voor heel wat mensen, ook voor mij, is of was hij een illustere onbekende.
Joseph Mayseder, deze geboren en getogen Wener begon op jonge leeftijd viool te studeren en werd al vlug erkend als wonderkind en in contact gebracht met de meeste beroemde violisten en leraren. Wat hij in zijn leven presteerde als uitvoerend solist, leraar en componist is hallucinant. Tijdens zijn leven ontving hij talloze onderscheidingen. Toch geraakte hij in de vergetelheid, verdwaalde hij in de plooien van de muziekgeschiedenis.
De herontdekking van Mayseder, is op het conto van Raimond Lissy te schrijven. ‘Souvenir à Baden,’ Concertvariaties in E opus 63, bewijst de ongebroken vitaliteit van zijn muziek. Dit werk start met een vakkundig gecomponeerde virtuoze passage voor viool. Het moet gedurfd en experimenteel geklonken hebben in zijn tijd. Verrassend gave muziek, elke instrumentalist krijgt zijn moment om te excelleren. Zes heerlijke variaties, goed voor in totaal twintig minuten buitengewoon mooie muziek.
Johannes Brahms (7 mei 1833 – 3 april 1897)
Klavierkwartet nr. 3 in c opus 60 “Werther”
De zwaarste brok werd voor het einde gereserveerd. De piano speelde een grote rol in het oeuvre van Brahms. Hij was trouwens een grote bewonderaar van Haydn. Hij begon aan dit pianokwartet in 1855 en voltooide het werk pas twintig jaar later. Een gedegen, geladen en getormenteerde compositie. De titel verwijst naar Die Leiden des jungen Werthers van Goethe. Werther moet zijn liefde voor Lotte delen met zijn vriend Albert en ziet maar één uitweg: zich door het hoofd te schieten. Brahms die een belezen man was, zag achter de namen Lotte, Albert en Werther ongetwijfeld Clara en Robert Schuman en zichzelf. Hij had een levenslange maar ongebruikelijke relatie met Clara. Hij voelde een sterk conflict tussen de liefde voor Clara, zijn respect voor haar én zijn vriend Robert, waardoor hij op een gegeven moment zinspeelde op zelfmoord. De impact van het werk was zo groot dat de stadsraad van Leipzig een verspreidingsverbod instelde wegens het ‘aanzetten tot zelfmoord’.
In dit pianokwartet komt heel de tragiek van een onmogelijke liefde tot uiting, het turbulente en gekwelde. Er zit een bijzonder gevoelvolle cellopartij in verwerkt. Na de laatste noot is het even naar adem happen en terug voeling te krijgen met de realiteit.
Een minutenlange lange ovatie beloonde de uitermate knappe vertolking van het Lissy Quartett Wien.
WIE: Lissy Quartett Wien (Raimond Lissy [viool], Robert Bauerstatter [altviool], Maria Grün [cello], Srebra Gelleva [piano])
WAT: Joseph Haydn –
WAAR: Sint-Sint-Pieter-en-Paulkerk (Mechelen)
WANNEER: 2 oktober om 15:00
nog op de agenda
WIE: Damenquartett des Haydn Konservatoriums Eisenstadt, Veronika Oberleitner, Sonja Equiluz [klarinet]
WAT: Joseph Haydn –
WAAR: Kerk van onze-Lieve-Vrouw van Leliëndaal Bruul (Mechelen)
WANNEER: 9 oktober om 15:00
WIE: Südwestdeutsches Kammerorchester Pforzheim
WAT: Antonio Rosetti –
WAAR: Sint-Janskerk (Mechelen)
WANNEER: 16 oktober om 15:00
