Kapsberger, een grillige parel uit de vroege barok

Onze website is vernieuwd, geef zelf je evenementen in. Heb je een fout gezien. Mail ons!

Pure structurele vrijheid maar met een duidelijke puls, dat is de stijl van Giovanni Kapsberger (1580-1651). Een wispelturige melodie wordt vergezeld door iets wat op een basso continuo lijkt. Kapsbergers spontane stijl met ritmische merkwaardigheden en sterk contrasterende passages weet nog altijd te fascineren. Oorspronkelijk voor luit geschreven maar nu tot klinken gebracht op een 10-snarige Bogengitarre. Opmerkelijk op vele vlakken!

Ondanks dat Frank Bungartens instrument gebaseerd is op een model dat dateert uit een latere periode (uit 1847), maakt hij wel gebruik van vroeg 17e-eeuwse speeltechnieken. De populaire style luthé is misschien een van de meest typerende uit deze periode. Op de tablatuur staan de noten allemaal onder elkaar geschreven waardoor ze in theorie ook allemaal tegelijkertijd zouden moeten klinken. Bij deze style luthé klinken de noten in een onregelmatige breking achter elkaar van de laagste naar de hoogste. Dit onvoorspelbare element geeft de muziek een grillig kantje.

Versieringen met snelle loopjes behoren hier ook bij. Deze staan niet op de tablatuur aangeduid maar werden wel toegevoegd door luitisten om het werk eigen te maken op een unieke manier die niemand anders hen kon nadoen. Frank Bungarten is zuinig met zijn versieringen. Snelle bindingen (een combinatie van hammer-ons en pull-offs) lijken Bungartens favoriete ornamentatie. Hierdoor blijft het aantal noten beperkt en kan een vast metrum behouden worden.

Vorige
Volgende

De Noorse luitist Rolf Lislevand (°1961) beschrijft Kapsbergers muziek als “wankelend tussen geïnspireerde slimheid en totale verwarring”. Mij doet ze eerder denken aan een barokke versie van de empfindsame stijl die rond 1750 in Noord- en Midden-Duitsland populair werd. De muziek is als een onderbewuste gedachtestroom. Een muzikaal idee wordt gepresenteerd, de luitist speelt er wat mee in variaties vooraleer het verdergaat naar een ander idee en dan nog een ander om dan toch nog eens op het eerste terug te komen. Of toch niet helemaal, wat was het eerste idee ook alweer? Het trok er wel op…

Door deze stroom aan ideeën mist er inderdaad de strakke structuur die net bij andere Duitse componisten van zijn tijd, onder wie Heinrich Schütz (1585-1672), net zo typerend is. Het wispelturige wendingen van Girolamo Frescobaldi (1583-1643) treden op de voorgrond. Maar bij Kapsberger gaat er minder aandacht naar het virtuoze en blijft een duidelijke ondersteunende baspartij aanwezig ter begeleiding van de melodie. De baspartij wordt door het hierboven vermelde vast metrum voor de luisteraar een soort ankerpunt. Het geeft de muziek haar nodige stabiliteit. Deze stabiliteit dient als tegengewicht voor het onvoorspelbare verloop. Bungartens interpretatie van de tablatuur voelt net om die reden niet aan als een totale verwarring maar de geïnspireerde slimheid waarvoor Kapsberger als instrumentalist bekendstond.

 3.7/5

WIE: Frank Bungarten [10-snarige Bogengitarre]

WAT: Giovanni Kapsberger: Libro Primo D’Intavolatura di Lauto (1611)

UITGAVEN: MDG Gold 904 2200-5

BESTELLEN: JPC