La Petite Bande is in ons land dé referentie voor historische uitvoeringen onder leiding van Sigiswald Kuijken. Toen hem meer dan vijftig jaar geleden werd gevraagd om een opname te maken van werken van Lully op historische instrumenten, kwam Gustav Leonhardt met deze orkestnaam op de proppen, verwijzend naar het kleinere elite-orkest aan het hof van Versailles bij Louis XIV.
Strijkkwartet
Sigiswald Kuijken koos op 12 juli in Ronse voor een kleine kamerbezetting (strijkkwartet) om de concerto’s van Bach voor klavecimbel en orkest en een vioolconcerto uit te voeren. Het was even wennen aan het ietwat magere volume, want je verwacht een orkestklank bij een concerto, maar het aandachtige publiek was muisstil en alles was feilloos te horen.
Soliste Hziu-Tzu Ryan opende het concert met het klavecimbel-concerto in fa klein, een eerder melancholische toonaard, met een prachtig middendeel. De klavecimbel speelde een melodie met begeleiding van de strijkers, tokkelend als op een luit. Nadien was het aan de maestro himself met het vioolconcerto in mi groot. Dit is helemaal geen evidente toonaard voor viool: de vier kruisen aan de voortekening en extra kruisen bij modulaties, alsook de vervelende vierde positie om de hoge mi te kunnen spelen.
Vanaf de eerste noot klonk levendige muziek: Bach opent gewoon met de drieklank van mi, een aanstekelijk thema dat steeds terugkomt, afgewisseld met nieuwe motieven en modulaties. De lastige trekken, vooral in hoge posities waren niet altijd feilloos van intonatie, maar voor een violist van 81 jaar die bij elke noot vakkundig muziek maakt, is dit enkel bewonderenswaardig en stoorde het helemaal niet. Iedere noot werd gekneed en beleefd en kreeg een functie in de retorische overtuigingskracht van het muzikaal geheel. De kleine cadensen klonken lieflijk improvisatorisch, alsof ze ter plaatste werden uitgevonden, maar wel door Bach zelf uitgeschreven.
Chin-off
Sigiswald Kuijken is de pionier van de chin-off viooltechniek: de viool wordt niet geklemd met de kin, maar rust op het sleutelbeen en wordt verder met de duim, speelvinger en boog op zijn plaats gehouden. Deze speeltechniek is niet voor iedere violist weggelegd en vereist een zekere behendigheid in de linkerhand, polsvibrato en kruiptechniek om van positie te veranderen. Het grote verschil in klankproductie is het feit dat het bovenblad vrij kan trillen en er veel meer boventonen uit de viool vrijkomen. Als het hele orkest op die manier speelt, krijgen we een veel rijker kleurenpalet.
Het is niet voor niets dat Sigiswald Kuijken enkel met violisten werkt die hij zelf heeft opgeleid met deze chin-off techniek. Als je niet op die manier viool kan spelen, speel je niet mee met “de bende” ! Dat maakt La Petite Bande en zijn klank zo uniek op deze aardbol!
Na een korte pauze was het de beurt aan klavecinist Mario Sarrechia. Hij vertolkte feilloos het concerto in sol klein, een transcriptie van Bach zelf van zijn vioolconcerto in la. Het was even wennen aan de toonaard, zeker als je het vioolconcerto gewoon bent. Mario speelde energiek en gedreven in een prima dialoog met de strijkers.
Handschrift
Eindigen deed dit jubelconcert van La Petite Bande met het concerto in re klein, dat een heel sprankelend openingsthema vol met syncopes kent en alles heeft van een glas champagne dat nooit ophoudt te bubbelen. In het adagio openen de strijkers unisono als één instrument met het thema dat ik nog nooit op die manier had gehoord.
Jawel, Sigiswald Kuijken is trouw aan de partituur en bestudeert grondig het eigen handschrift van Bach om na te gaan wat hij werkelijk heeft bedoeld. Zo noteerde Bach in de tweede maat niet gewoon 2 achtste noten, maar de eerste als voorslag genoteerd, dus korter uitgevoerd. Op die manier wordt de muziek van bijna 300 jaar oud weer levendig gemaakt en telkens een nieuwe en frisse ervaring voor de luisteraar. Het laatste deel is nog energieker dan het openingsdeel en Mario Sarrechia bleef tot de laatste noot het beste van zichzelf geven!
Na dit concert wordt een CD gemaakt van dit programma en er wordt niet stilgezeten: op 22 augustus kan je in Lozer-Kruisem gaan luisteren naar het jarige La Petite Bande dat een nieuw Bach-programma presenteert: het dubbelconcerto’s voor 2 klavecimbels en voor 2 violen. Reserveren kan via lo************@*****il.com
Bedankt Sigiswald om deze muziek levendig en vol passie te vertolken!
