Erna Metdepenninghen, een naam die in de wijde operawereld in eigen land en zeker ook in het buitenland klinkt / klonk als die van een diva, ook al zong ze niet. Het is moeilijk, zoniet onmogelijk een recensent te noemen die zich zo centraal kon plaatsen in de internationale operawereld als Erna. U begrijpt dan ook, beste lezers, dat het voor Klassiek Centraal een hele eer was toen ze in 2011 zelf voorstelde om voor ons, op puur vrijwillige basis, recensies van opera buiten ons land te schrijven “En ook over OdeGand (Festival van Vlaanderen Gent) als het mag?”. Jazeker mocht dat!
Erna Metdepenninghen verliet onverwacht deze wereld op 6 maart 2025. En of we haar zullen missen! Zonder Erna waren er in Klassiek Centraal geen recensies verschenen over het jaarlijkse Wagnerfestival in Bayreuth, niets van uit de Scala van Milaan, niet vanuit Salzburg en andere grote huizen. Daar betekent haar heengaan voor ons magazine een direct verlies, maar er is meer. Met haar gaat niet alleen een bijzondere kleurrijke persoonlijkheid waar je letterlijk en figuurlijk niet naast kon kijken verloren, met haar verliest de wereld een wandelende opera-encyclopedie. Haar kennis was bewonderenswaardig, niet alleen qua feiten en operageschiedenis, maar ook over elke mogelijke operastem denkbaar. Ze moest als het ware maar een halve zucht van iemand horen om uitgebreid te vertellen wie het was, waar en hoe die zucht gelaten was en wat de prestatie wel of niet was.
Herinner u bijvoorbeeld haar smakelijke bijdragen, vol passie en volzinnen sappig verteld op BRT3/Radio3/Klara. Zij heeft me mee warmgemaakt om zo nu en dan opera te recenseren. Haar wijze van werken, dat was inspirerend. Onafhankelijk vrijdenkend in volle eerbied voor het werk, de componist, het libretto, de periode van ontstaan, voor de uitvoerders. Minder soms voor bepaalde vormen van hedendaagse bizarre regievormen en de wijze waarop directeurs en intendanten van operahuizen te werk gaan, maar daar kon ik haar geen ongelijk in geven. Wel integendeel…
Erna kreeg de opera als het ware met de paplepel binnen. Haar vader, de auteur Arthur Metdepenninghen was een opera- en toneelfanaat die zeer actief was in die wereld en er bergen voor verzette. Samen met Gerard Mortier en zijn dochters Erna en Vera stond hij achter de oprichting van Jeugdopera. Het moet ten huize Arthur al een opera op zich geweest zijn, zeker toen Arthur hertrouwde met de bekende operazangeres Lola di Vito.
Erna Metdepenninghen deed meer, veel meer dan recenseren in binnen- en buitenland voor de radio, kranten, tijdschriften in meerdere talen, ze schreef teksten voor boeken, leverde bijdragen aan wetenschappelijke studies, bracht voordrachten, leefde mee met de zorgen van bekenden en zelfs minder bekenden, ze nam talrijke initiatieven om niet alleen een vertrouwd publiek, maar zeker ook de jeugd warm te maken voor de klassieke muziek in het algemeen en de opera in het bijzonder.
Ooit zei ik haar, in een spontane bui – het was in de Opéra Royal de Wallonie toen nog onder leiding van Stefano Mazzonis di Pralafera zaliger nagedachtenis – “Erna, gij zijt een echte operadiva, dat kunt ge niet ontkennen!”. “O nee, haha, ik zing niet!”. Echt? Zong ze niet? Klonken haar gesproken en geschreven bijdragen niet als muziek, als aria’s in de oren? Ja toch? Vaarwel Erna, ja, gij waart een Diva, met een hoofdletter!
Ludwig Van Mechelen
Foto Opening bibliotheek International Opera Academy 16 juni 2022
Roger Creyf over Erna Metdepenninghen
Ze vertelde altijd graag hoe ze met Gerard Mortier “Jeugd en Opera” , een jongerenwerking oprichtte om jonge mensen meer te betrekken bij het operagebeuren. Veel muziekliefhebbers kennen haar van artikels in de krant en commentaren op Klara. En ja, ze nam nooit een blad voor de mond. Vrij en vrank schreef ze haar mening en dat kwam niet altijd goed over bij opera-intendanten.
Toen haar krant, De Standaard, in 2004 een verjongingsoperatie doorvoerde moest ze bijna noodgedwongen een stap op zij zetten. En dat viel haar zwaar en ze stak dat niet onder stoelen of banken. Maar ze bleef natuurlijk schrijven voor media in binnen- én buitenland. Want Erna trok naar operahuizen in heel Europa. Ze was er met haar rijzige gestalte niet alleen een opvallende maar vooral ook graag geziene en gewaardeerde figuur.
Zelf heb ik haar persoonlijk leren kennen toen ik lid werd en later secretaris van de Vereniging van de Belgische Muziekpers/Union de la presse musicale belge. Die Vereniging, gesticht in 1953, reikt elk jaar zijn Caecilia-prijzen uit voor de beste CD- producties van het afgelopen jaar en elk jaar ook de Prijs van de Jonge Musicus van het Jaar. Erna werd er in 1990 voorzitter van en onder haar leiding beleefde die vereniging zijn bloeiperiode.
De uitreiking van die prijzen was telkens een feestelijke aangelegenheid en ze kon zelfs Cecilia Bartoli strikken als gaste bij de één van die gebeurtenissen die doorgingen in de prestigieuze gebouwen van de Royale Belge, Gemeentekrediet, Bozar, Flagey en De Munt. Ze bleef voorzitter tot in 2006 en nadien natuurlijk erevoorzitter. Maar ze kwam nog altijd stipt naar de Algemene Vergaderingen van de Vereniging. Laatst nog in januari reed ze ‘ s avonds met haar wagen van Gent naar dat “drukke Brussel” en die “moeilijke parking” van Flagey om onze algemene vergadering bij te wonen. Ze gaf er, zoals altijd, vrijmoedig commentaar op de gang van zaken in de operawereld.
Ze had het niet zo begrepen op recensenten die volgens haar te veel aandacht besteedden aan regie en enscenering en te weinig aan de kwaliteit van de stemmen en de muziek. En Erna zou zeker een kritische noot geplaatst hebben bij het nieuwste initiatief van De Munt om opera toegankelijker te maken voor de jeugd door een Muntproductie (Tosca) op te delen in 403 korte hapklare brokken voor het digitale jongerenplatform TikTok. Maar geef toe, alles wordt anders, ook een leven zonder Erna Metdepenninghen.
