Haar naam alleen al klinkt als muziek in de oren, een arpeggio van klanken. Geboren in 1979, groeide Tutu Puoane op in een township in Zuid-Afrika. Ze studeerde aan de University of Cape Town in Kaapstad. Begin twintig trok ze de weide wereld in en ging in De Haag verder studeren en op een autonome manier in het leven staan. In 2004 verhuisde ze naar Antwerpen. Ze vond hier een nieuw vaderland en een partner in-live-and-in-crime. Met haar man en toetsenvirtuoos Ewout Pierreux vormt ze een uniek span. Jazzzangeressen zijn in de Lage landen niet zo dik gezaaid. Tutu Puoane weet haar stem als een instrument vol raffinement te gebruiken. Met haar perfecte timing maakt ze elk concert tot een muzikaal feest, zingt ze de sterren van de hemel en dompelt het publiek onder in haar stilistisch vocabulaire.
Als performer bouwde ze een ijzersterke reputatie op. In haar liedteksten gaf ze niet alleen droefheid en grimmigheid maar ook vrolijkheid een wijdere dimensie mee. Ze ontving staande ovaties en lovende recensies. Een artiestencarrière is een ongewis avontuur. Het zijn alleen de witte raven die het een leven lang kunnen uitzingen.
Als jazzzangeres staat ze op eenzame hoogte. De magie van haar stem, de gloedvolle tekst, de dwingende muziek en haar uitstraling op het podium maken haar tot een unicum. Ze heeft het leven lief in vuur, in liefde, in alle tijden. Ze brengt eigen liedjes die zowel toegankelijk als avontuurlijk zijn. Elk lied zet haar dragende, warme timbre in de verf. Met het eindejaar in zicht wordt het genieten van de familie, maar in 2025 gaat ze weer zonder dralen het podium op onder meer in de foyer van het Fakkeltheater. In dit interview krijgt u een beeld van een sterke en warme vrouw.
Haar man steekt af en toe ook een tandje bij.
- U bouwde een zangcarrière uit. Wie waren uw voorbeelden?
Tutu: Dianna Reeves eerst en vooral, verder Nathalie Cole en haar vader Nat King Cole. In Zuid-Afrika Sibongile Khumalo, een vrouw waar ik geweldig naar opkeek. - Komt u uit een muzikale familie?
Tutu: Mijn grootvader was een pianist en mijn moeder zong in koren. Niet professioneel maar wel met overgave. Mijn grootvader heeft eigenlijk de grootste muzikale invloed op mij gehad. Hij heeft ontegensprekelijk het zaadje in mij geplant. - Na uw studies in uw moederland ging u in Nederland verder studeren?
Tutu: Ik ben opgegroeid in een jazz-minded omgeving. Mijn moeder en nonkel waren helemaal in voor jazz. ’s Zondagsmiddags gingen de mensen gewoon op de stoep zitten en begonnen jazzplaten te draaien. Die speciale vibe heeft mij aangestoken. In Kaapstad zijn de beste muziekscholen voor een klassieke opleiding, een specifieke jazzopleiding ben ik aan het conservatorium van Den Haag gaan volgen. - U trad op in programma’s die een tribute brachten aan grootheden zoals Billie Holiday en Nina Simone.
Tutu: Het zijn zangeressen met naam en faam. Het was niet mijn idee, maar ik werd gevraagd voor die concerten. Hun repertoire laten herleven was een eer. - Als ik u vraag om uw persoonlijkheid te omschrijven…
Tutu: Twintig jaar geleden was ik zeer ambitieus. Ondertussen is er veel gebeurd. Ik ben getrouwd, kreeg kinderen. Dan worden de prioriteiten een beetje verlegd. Nu ik een volwassen vrouw ben probeer ik die ambitie weer te cultiveren. Ik heb een geweldige passie voor mijn vak.
Ewout: Tutu is geen zwever. Ze heeft ook geen sterallures. Ze blijft onder alle omstandigheden down to earth en staat dicht bij de mensen, haar publiek. - Wat is het prettige aan jazz, een vrijgeleide om te experimenteren? Je voegen naar klanken, ritmen en instrumenten?
Tutu: Absoluut. Daarom houd ik er zoveel van. Jazz zingen is synoniem met timing, frasering en improvisatie. Je kan hetzelfde liedje twintig jaar zingen en toch zal het altijd anders klinken. Zeker als je omringd bent door goede muzikanten en dat geluk heb ik met mijn band. In het moment, in de act met elkaar én het publiek communiceren… Je moet openstaan voor wat de muzikanten om je heen doen en daarop inpikken. Je kunt je er niet van afsluiten. Het maakt intensief deel uit van het gebeuren. Het ontstaat ter plekke, gebeurt quasi instinctief. Het is een heel organisch proces, een kruisbestuiving. Dan begin je een taal te spreken met de mensen die samen met u op het podium staan. - U nam bijna een brevet op zangtechnisch moeilijke liederen.
Tutu: Het is een taal die vanuit sommige hoeken niet goed begrepen wordt. Jazzimprovisaties draaien vaak om vocals, scats. Ella Fitzgerald was daar bijvoorbeeld een kei in. Parafraseren was haar ding. Heel indrukwekkend. Ik wil alleen optreden met live muzikanten. Zo blijft het spontaan. Ik werk niet met backingtracs. Tussen de mensen staan en reageren op wat er gebeurt houdt het levendig. Hoest er bijvoorbeeld iemand in het midden van een noot, dan speel ik met dat geluid en integreer het in mijn zang. Jazz is niet statisch maar vloeiend. - U maakte het voorbije jaar een prachtig album ’Wrapped in Rhythm’ met o.m met werk van uw landgenote Lebogang Mashile.Wat spreekt u daarin aan?
Tutu: Haar poëzie. Zij heeft een verhaal te vertellen. Ik herken ontzettend veel in haar werk. Apprecieer hoe zij het verwoordt. - Gelaagd tekstmateriaal?
Tutu: Ik voel aan den lijve waarover ze schrijft. We hebben veel gemeen. Ze is geboren in de United States. Als teenager is ze verhuisd naar Zuid-Afrika. Ik ben er geboren en opgegroeid en rond mijn twintigste naar de Lage Landen verhuisd. Ik herken het gevoel van een leven op twee verschillende plaatsen en culturen. Ook hoe ze schrijft over de community waarin ik opgroeide. Ik zie de township en de mensen. Onze buurvrouw brouwde bier. ’s Morgens zakten mannen af naar haar zaak en dronken zich lazarus op zoek naar vergetelheid. Wanneer ik haar gedichten lees zie ik het allemaal voor mijn ogen. - Kunst is ook een sterk wapen om de banale en rauwe kanten van dit bestaan te overleven.
Tutu: Haar geëngageerde poëzie met muziek kracht bijzetten is een mooi verbond. De tragiek weten te vangen zonder overdreven sentimenteel te worden. In deze postmoderne tijden wordt alles opgeofferd op het altaar van oppervlakkig genot. Men vergeet dat miserie en onrechtvaardigheid deel uitmaken van het leven. - U woont hier nu al vrij lang. Mist u Zuid-Afrika?
Tutu: Elke dag en zeker in deze tijd van het jaar. Het is koud, donker en grauw en de mensen kunnen ook vrij kil zijn. In Zuid-Afrika is het heerlijk van temperatuur en de mensen gaan er op een warme en spontane manier met elkaar om. - Een man die aan uw zijde staat privé en professioneel, wat is het geheim van de chemie tussen u twee?
Tutu: Wij ontmoetten elkaar op het podium en zijn inmiddels al ruim 20 jaar samen. Wij zijn samen gegroeid als individuele persoon én als muzikanten. Onze verbintenis is een blessing. Heel wat mensen groeien in een relatie, maar groeien apart en uit elkaar. Wij groeien meer en meer naar elkaar toe. Onze muzikale band is sterker en sterker geworden. Het is een grote zegening dat je dat kan doen en beleven met je partner. Het is niet altijd gemakkelijk, maar geluk moet je koesteren en cultiveren. We hebben ook twee prachtige kinderen. Een mooi gezin. - U geeft vier concerten in de foyer van het Fakkeltheater. Eén concert is al achter de rug en werd een éclatent succes. Er volgen nog drie avonden, programma’s met muzikale variatie en warmte.
Tutu: De foyer van de Fakkel is een ideaal podium voor mij. Het heeft de intimiteit van een jazzkelder. Ik heb een vaste band die op een bepaalde manier functioneert. Ik werk met eigen materiaal en een eigen klank. Ik houd van die muzikanten. Maar het is ook fijn en een uitdaging om met andere muzikanten het podium te delen. Het zijn allemaal internationaal bekende jazzmuzikanten die passeren. Ze kennen het repertoire: het Great American Songbook. Het is fijn om met verschillende bezettingen te spelen zonder al te veel repetities. Ik houd van de cultuur van samenspelen, jamsessies.Ewout: Je bouwt een carrière op met eigen materiaal, maar daarnaast blijft het vuur branden van een jazzmuzikant die graag met mensen samenspeelt waar hij nog nooit mee op de scène gestaan heeft. In de perfecte combinatie van feeling, hart en techniek. De ruimte vullen met pulserende energie. De Fakkelsessies zijn de gelegenheid om dat te kunnen doen naast het andere werk. - Dat is eigenlijk de essentie van jazz.
Ewout: Voila. Een meltingpot van talent, ervaring en expertise. Gewoon op een heel plezante, en relaxte manier, zonder veel repetities andere combinaties muzikanten bij elkaar brengen en een avond de muziek spontaan laten borrelen en bruisen. - Jullie hebben al heel wat mooie zaken gerealiseerd, zijn er nog dromen?
Tutu: Altijd. Als een kind blijf ik dromen. Dat stopt niet. Sommige dromen zijn de brandstof om te doen wat we doen… - Een quote van George Bernard Shaw sluit daar mooi bij aan: ”We stoppen niet met spelen omdat we oud worden…. We worden oud omdat we stoppen me spelen en dromen… “
Tutu: Exact. - Waarom moeten de mensen naar het Fakkeltheater komen?
Ewout: Het is heel gezellig en er is een grote interactie met het publiek. De foyer van de Fakkel refereert ook gewoon naar de oorspronkelijk insteek van jazzmuziek: een kleine club waar de mensen, bij wijze van spreken, op de schoot van de muzikanten zitten. Dat is een deel van de charme en een deel van de communicatie. Dat is ook wat jazzmuzikanten het liefst doen. - Staan er mooie projecten op stapel in 2025?
Tutu: Ja, in 2025 komt volume twee van ’Wrapped in Rhythm’. Dat wordt een groots project met het Nederlandse Metropole Orkest. Daarnaast wil ik een droom waarmaken: een boek op de markt brengen met al mijn songs. Regelmatig krijg ik uit Kaapstad en Johannesburg de vraag van studenten: ik heb binnenkort examen kan ik een liedje van u zingen en kunt u mij de partituur bezorgen? Ik ga er werk van maken om die te bundelen in een mooi boek.
