In een uur tijd zoveel hoop en wanhoop, genegenheid en afkeer, verlangen en frustratie en uiteindelijk diepe verlatenheid uitdrukken in woord en muziek, het is Béla Bartók op unieke wijze gelukt in zijn eenakter De Burcht van Hertog Blauwbaard.  

De sobere uitbeelding van Opera Zuid brengt op krachtige manier de aparte relatie tussen Blauwbaard en Judith tot uiting. In De burcht van Hertog Blauwbaard wil Judith, de jonge echtgenote van Blauwbaard dat hij de zeven deuren van zijn kasteel opent. Ze is nieuwsgierig wat erachter verborgen zit en wantrouwt hem. Ze doet vreselijke ontdekkingen en haar verlangen naar waarheid loopt fataal af.

Tegen de achtergrond van het prachtige klankbord dat het orkest vormt, staat vooraan op de scène een simpel tafeltje en een al even alledaagse set salonmeubels, een decor dat een alledaagse woonplaats toont. Boven het orkest is de belichting suggestief duister met een schim van een rode roos, die mogelijk vooruitwijst naar de passage over de tuin in de vierde deur, met bloemen die ook een spoor van bloed hebben.

Regisseuse Kenza Koutchoukali kiest voor een “gewoon” dagdagelijks koppel dat als het ware van tussen het publiek de scène opwandelt. Ze zijn duidelijk verliefd maar eens ze de denkbeeldige deur van de woning van Blauwbaard binnenstappen, begint een soort rollercoaster van het aftasten van de gevoelens voor elkaar. Van scène naar scène probeert Blauwbaard het vertrouwen van Judith te winnen in een wanhopige poging eindelijk de liefde te vinden. Judith van haar kant probeert steeds weer een volgende deur te openen en komt van kamer tot kamer tot verbijsterende en beangstigende ontdekkingen. De laatste kamer onthult de voorgaande vrouwen, mislukkingen van Blauwbaards liefde. Met Judith volgt eens te meer de catastrofe: Blauwbaard ervaart dat het onmogelijk is  begrepen te worden, hij is tot eeuwige eenzaamheid gedoemd.

Blauwbaard is niet getypeerd als een masochist of iemand die extreme erotiek zoekt. Thomas Oliemans speelt hem als een vereenzaamde, haast tragische man, die tot tederheid in staat is. Geen zonderling, maar net als Judith hevig verlangend naar liefde. Deirdre Angenent is een Judith, die brandt van nieuwsgierigheid en wil doordringen in alle aspecten van Blauwbaards psyche. Hun intense zoektocht naar elkaar heeft in deze enscenering geen grote gebaren nodig, geen extreme aanrakingen. Ze gedragen zich als een koppel in een intense liefdesdialoog, ze discussiëren, omhelzen en kussen en nemen weer afstand. Knap in de regie is bovendien hoe de verschuivingen in de emoties van de zangers steeds in overeenstemming zijn met de tempowisselingen van de muzikale passage. Thomas Oliemans verwoordt het raak in het programmaboekje: “De musici verklanken de rijkdom van het spanningsveld tussen ons tweeën”.

Het centrale conflict van de fundamentele afstand tussen man en vrouw zit in de partituur ingebed. De pentatonische toonaard, die een sfeer van mysterie en duisternis creëert, het steeds terugkerend interval van de kleine secunde, de muzikale motieven die bij elke deur een stap verder zetten naar angst en afstand. De muzikanten beheersen de partituur tot in elk detail en elk motief wordt met volle intensiteit door het betreffende instrument gespeeld (hobo, harp, xylofoon, celesta), de glissandi zijn ijzingwekkend, de uitbarstingen zijn echte explosies van klank. Dirigent Duncan Ward, die ook de – ietwat geactualiseerde -proloog reciteerde (in het Engels), beheerst de partituur perfect en inspireert de muzikanten tot topniveau!

Deirdre Angenent zingt de partij niet voor het eerst. Ze voelt zich duidelijk thuis in het personage. Ze vertolkt de partij met krachtige, volle stem en ze beheerst de moeilijke parlando-stijl en dissonante klank van Bartóks muziek. Ook Thomas Oliemans vertolkt de zowel psychologisch als vocaal veeleisende partij met perfect stijlgevoel. De warme bariton klinkt geregeld terecht wat wranger als we van hem gewoon zijn.

De voorstelling in ’s Hertogenbosch kreeg terecht veel applaus. Dirigent Duncan Ward heeft gelijk in het – overigens in zijn beknoptheid interessante programmaboekje: “ Als we het goed uitvoeren is het een fantastisch emotionele reis waarin de luisteraar wordt meegezogen”. Dat was beslist het geval.

Zeer jammer dus, dat juist nu dit persbericht de wereld is ingestuurd: “Opera Zuid dreigt te verdwijnen door een ernstig tekort aan subsidie. Met verslagenheid heeft ons gezelschap kennis genomen van de beschikkingsbrief van de minister voor de komende periode 2025-2028.”

(zie verder rubriek Nieuws)