Onze website is vernieuwd, geef zelf je evenementen in. Heb je een fout gezien. Mail ons!

Klassiek Centraal

  • Fauré: Requiem - Gounod: Messe de Clovis

Fauré: Requiem – Gounod: Messe de Clovis

Fauré: Requiem op. 48 (1893)
Gounod: Messe de Clovis
Aubert: O salutaris
Caplet: Adagio
Emöke Baráth (sopraan), Philippe Estèphe (bariton), Choucane Siranossian (viool), François Saint-Yves (orgel), Le Concert Spirituel o.l.v. Hervé Niquet
Alpha 1014 • 59′ •
Opname: 2022, Chapelle de Conflans,
Charenton-le Po (F)


Het Requiem op. 48 van Gabriel Fauré horen we hier in de versie van 1893, en niet die van 1888 of 1900. Aan die laatste versie had Fauré zich naar alle waarschijnlijkheid nooit gewaagd, ware het niet dat zijn muziekuitgever Hamelle zich weinig ingenomen had getoond met de instrumentatie. Het was Fauré’s leerling Jean Roger-Ducasse die de bewerking, wel of niet met medewerking maar in ieder geval met instemming van de componist zelf voor zijn rekening nam. Het resultaat is volgens de meeste musicologen broddelwerk. U kunt er hier meer over lezen.

In welke versie ook, van een dramatische ontwikkeling is in dit door sereniteit gedomineerde oratorium geen sprake. Bovendien heeft Fauré de traditionele sequens (volgens de Latijnse ritus) naar zijn eigen hand (lees: opvatting) gezet. Zo ontbreken het Dies Irae, Graduale en Benedictus. Wat er wel is: Introït en Kyrie, Ofertoire, Sanctus, Pie Jesu, Agnus Dei, Libera me en In Paradisum. Wat eveneens ontbreekt zijn de violen (behoudens in sommige soli) en houtblazers, hetgeen het contrasterend element in het werk nog verder lijkt te verzwakken. Waar componist blijkbaar evenmin veel belangstelling voor heeft gehad was de organische verbinding tussen de verschillende delen, want ieder deeltje staat echt op zichzelf. Dat lijkt allemaal op het eerste gezicht bezwaarlijk, maar daarvan is nu juist geen enkele sprake, vooral ingegeven door wat de componist het werk wist mee te geven: heel veel sfeer én verbeelding. Wie spreekt van een ‘uniek meesterwerk’ heeft wat mij betreft dus gewoon gelijk. Minder blijkt hier duidelijk méér.

Dan Charles Gounod, die zijn Messe de Clovis in 1891 voltooide, maar waarvan eerst in 1896 de door Choudens verzorgde publicatie volgde, drie jaar na de dood van de componist. De titel verwijst naar het opschrift ‘Composée pour le XIVe centenaire du baptême de Clovis à Reims le 25 décembre 496′.

Voor wie deze historie niet kent: Clovis (ook wel Chlodovech of Hlodowig), was zowel de eerste Frankische koning als de eerste katholieke koning die over Frankrijk (ruwweg het toenmalige Gallië) de scepter zwaaide. Het was zijn vrouw Clothilde die hem tot het katholicisme wist te bekeren en waarvan het doopritueel plaatsvond in een kerkje in Reims, op 25 december 1946.

Gounods Messe de Clovis paste keurig in wat toen heel belangrijk werd gevonden: dat de Franse katholieken – uiteraard met instemming van de toenmalige paus Leo XIII – zich bij de Derde (Franse) Republiek zouden aansluiten, het regime dat het in Frankrijk van 1870 tot 1940 voor het zeggen had (met het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog kwam het Vichy-regime onder Pétain in beeld) . De Derde Republiek was de eerste die kon steunen op een democratisch gevormd parlement, toen wereldwijd nog een novum. Daarin maar ook daarbuiten speelde zich de ‘oorlog van de twee Frankrijken’, de ‘guerre des deux France’ af, de strijd tussen het katholieke, behoudende en monarchistische volksdeel, en het seculiere, vooruitstrevende en republikeinse Frankrijk.

Jammer is wel dat de uitvoering op deze cd niet het indrukwekkende voorspel met groot orgel en niet minder indrukwekkende koperfanfares bevat, maar op de reeds genoemde editie stoelt van de Parijse muziekuitgever Choudens, die slechts voorziet in een klein orgel en koor (daarin is overigens wel het preludium, maar als appendix opgenomen).

Stilistisch komen de karakteristieken van het oratorium sterk overeen met die van de door Gounod al eerder, in 1843, toegepaste a capella stijl (in zijn Messe vocale de Vienne) volgens de bekende, uit de Renaissance stammende receptuur, met als zeer welsprekend voorbeeld Giovanni Pierluigi da Palestrina (1525-1594). Neorenaissance pur sang dus, door Gounod in het eenvoudig gehouden werk van begin tot einde consequent volgehouden. Dat op het voornoemde gedrukte titelblad tevens gewag wordt gemaakt van ‘d’après le chant grégorien’ zullen we maar als een uitglijder van de uitgever beschouwen.

Binnen de gegeven context mogen de beide aanvullingen als postludium zeker geslaagd worden genoemd: het in 1919 gecomponeerde O salutaris van Louis Albert (1877-1968) voor sopraan, koor ad libitum, viool, harp en orgel, naast het uit 1890 stammende Adagio voor viool en orgel van André Caplet (1875-1925), met in de hoofdrol het betoverende vioolspel van Chouchane Siranossian.

Het door Hervé Niquet geleide Le Concert Spirituel heeft zich vanaf de oprichting in 1987 ten doel gesteld om het Franse motet nieuw en historisch verantwoord leven in te blazen, maar daar zijn in de loop der tijd de nodige uitstapjes bijgekomen. Niquet, zowel oprichter, toetsenist, zanger, componist als dirigent, heeft met zijn ensemble opnieuw voor wervelende vertolkingen gezorgd. Het Requiem zit Hervé overigens in het bloed, want hij heeft het werk, vooral samen met het Vlaams Radiokoor, al talloze malen uitgevoerd. Precies tien jaar geleden is er ook een opname van verschenen, op Evil Penguin (EPRC 015), met als instrumentaal ensemble het filharmonisch orkest van Brussel.

Minder enthousiast ben ik over de door Alpha gehanteerde, halfbakken titel van het Requiem, zonder enige toevoeging wat betreft de gebruikte versie. In de toelichting zelf staat als tussenkopje Requiem (1888) vermeld, wat de lezer prompt op het verkeerde been zet, want wat we horen is de versie van 1893, zoals later ook uit de tekst blijkt.

Details:

Titel:

  • Fauré: Requiem - Gounod: Messe de Clovis

Te koop via:

Label + Cat. nummer:

  • Alpha 1014

Lengte:

  • 59'

Opname data:

  • 2022

Opname locatie:

  • Chapelle de Conflans, Charenton-le Po (F)

Blijf op de hoogte

Elke donderdag sturen we een nieuwbrief met de meest recente berichten op onze website

– advertentie –

© 2024 klassiek-Centraal.be - Alle rechten voorbehouden.