Maandagavond, van juni tot september, is het traditioneel de avond van het beiaardconcert in Mechelen, de hoofdstad van de beiaard. Dat Mechelen het centrum van het klokkenspel werd, nog wel wereldwijd, is de verdienste van Jef Denyn, naar wie de Koninklijke Beiaardschool terecht genoemd is. Deze man slaagde er in dankzij zijn talent, ambities, doorzettingsvermogen en inzichten de halve wereld te mobiliseren voor ‘zijn’ instrument.
Vandaag de dag trekt de beiaard in het algemeen genomen in Europa, voornamelijk Vlaanderen en Nederland niet meer het grote publiek dat nochtans wel bereikt wordt, soms tegen wil en dank door de bespelingen en concerten. Dit ‘openlucht instrument’ kan je niet wegdenken als het bespeeld wordt en je in de omgeving vertoeft. Jammer dat er minder publiek is, want het instrument is zeer bij de tijd. Alleen komt het onvoldoende in het nieuws.
Een van de ‘moderniteiten’ van de beiaard is het opkomen van zogenaamde kamerbeiaarden. Er zijn er nog maar een kleine handvol, maar ze zijn er en er worden opvallende concerten mee gegeven die veel succes genieten bij het publiek dat er kennis mee maakt. Zo heeft de ‘Koninklijke Beiaardschool, Internationaal Instituut voor Beiaardkunst’ een eigen kamerbeiaard. Een monteerbaar instrument dat verplaatst kan worden op een vrachtwagen, dat je stuk per stuk in de concertruimte kan binnenrollen en dan op het podium monteren. Dit instrument heeft als vaste standplaats een speciaal gebouwde glazen ‘kooi’ die in de Sinte-Mettetuin in Mechelen staat, achteraan de beiaardschool. Voor de afronding van het beiaardseizoen, werd het in de oude Minderbroederskerk, nu deel van het cultuurcentrum, geplaatst en de Mechelse stadsbeiaardier Eddy Mariën zou er op spelen als solist, maar ook samen met de Brassband Hombeek, geleid door Stan Nieuwenhuis.
Een combinatie van brons en kopers, een altijd geslaagde samenklank. Dat het nu gaat om thebaanse trompetten, een harmonie of een brassband, het klinkt altijd. Tot nu toe moeten de muzikanten zich altijd beroepen op bewerkingen van bestaande composities. Er zijn nog geen composities voor brassband en beiaard, wel zijn er enkele voor harmonieorkest en beiaard. Maandagavond 9 september 2024 werd het beiaardseizoen afgesloten met werken van de barok tot hedendaags, stuk voor stuk knap bewerkt waarvoor voornamelijk de nog maar 20-jarige, uitermate getalenteerde componist Lennert Van Laenen tekende. Bewerken is soms (of altijd?) moeilijker dan componeren. Als je zelf wat van nul af aan begint, heb je je vrijheden. Die heb je niet bij een bewerking. Je mag niet aan de ziel tornen van het werk, het moet klinken voor andere instrumenten, het effect mag geen geweld aangedaan worden. Je moet dus zeer goed begrijpen waar het over gaat, je moet je zeer goed in een werk en in de componist kunnen inleven. Voor Lennert Van Laenen is het blijkbaar ‘iets van niks’, hij doet het ‘gewoon’ en blijft er bescheiden verlegen bij als je hem aanspreekt. Mooi zo. Noteer alvast de naam!
Dirigent Stan Nieuwenhuis, tevens presentator van dienst, leidde zijn musici tussen 10 en XX jaar, zo goed als allemaal inwoners van de Mechelse deelgemeente Hombeek en ‘amateurs’. Ze behaalden dankzij hun doorgedreven inzet in de loop der jaren vele internationale prijzen en je kan hen naast professionele brassbands plaatsen. Zet ze achter een gordijn, laat ze spelen, zoek de niet professionelen en vind ze niet…
De beiaardier heeft een moeilijkere opdracht. Hij moet het orkest en de dirigent kunnen volgen vanuit een niet te gemakkelijke positie. Het instrument moet zo opgesteld worden dat het het muzikale evenwicht niet verstoort. Dat evenwicht kan ook geschaad worden in stillere of luidere passages. De beiaardier moet zijn techniek aanpassen, soms veel voorzichtiger de houten toetsen aanslaan, dan weer met veel meer kracht dan gebruikelijk er haast op kloppen om hoorbaar te blijven naast een alles gevende brassband. Dat lukte allemaal.
Het werd een avond genieten van A tot Z, met een staande ovatie en een bisnummer als bedankje. Van The Britisch Grenadiers en het concerto in a van Vivaldi / Bach / Van Laenen over een studentikoze Campana Ragtime van beiaardier Eddy Mariën, bijzonder knappe werken van beiaardier / componist Jos Lerinckx (1920-2000), een muzikaal zeer rijke Vredesoproep van de Litouwse brassbandcomponist Donatas Bukauskas tot een greep uit West Side Story van Leonard Bernstein. Geslaagd over heel de lijn, voor herhaling vatbaar. Eigenlijk is dit een concerttournee waard. Waar zit de organisator die het aandurft dit project op meerdere plaatsen, in binnen- en buitenland te promoten en te organiseren?
