The world in harmony (de wereld in harmonie) was het thema van de editie 2019 van het tweejaarlijkse Internationaal George Enescu Festival dat tussen 32 augustus en 22 september plaats vond in Boekarest onder de artistieke directie van de Russische dirigent Vladimir Jurowski.
Gedurende die periode wisselden de meest prestigieuze musici en ensembles zich af, dikwijls aan het ritme van drie of vier concerten per dag, voornamelijk te beluisteren in de Sala Palatului (de grote concertzaal) en in het meer intieme Romanian Athenaeum (Ateneul Roman) waar zelfs ‘middernacht-concerten’ plaats vonden. De lijst van de musici en orkesten is indrukwekkend: wereldorkesten, gevierde kamermuziekensembles en vocale en instrumentale solisten brengen het gretige publiek in vervoering. Dat komt in de eerste plaats uit Boekarest zelf maar ook uit andere steden die zelfs zijlings bij het festival betrokken worden.
Berliner Philharmoniker opent, Concertgebouworkest Amsterdam sluit festival
Het gepresenteerde repertoire is groot en gevarieerd: barok en klassiek, hedendaags en experimenteel. Concertante opera’s wisselen af met grote symfonische werken, liedrecitals met instrumentale kamermuziek en natuurlijk komt geregeld werk van George Enescu de grote Roemeense componist (1881-1955) aan bod. Zijn Rhapsody nr.2 vertolkt door de Berliner Philharmoniker o.l.v. Kirill Petrennko opende het festival, Zijn Concert ouverture op populaire Roemeense thema’s door het Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Tugan Sokhiev rondde het af. Maar daartussen waren nog tal van andere Enescu-composities te horen onder meer vertolkt door het Orchestre Philharmonique Royal de Liège.
Tijdens de drie goed gevulde dagen dat ik mij in het Enescu festival kon onderdompelen, woonde ik in de mooie zaal van het Athenaeum een concert bij van het Orchestre Philharmonique de Monte Carlo gedirigeerd door Maxim Vengerov die ook solistisch als violist optrad in een Enescu en Tsjaikovski-programma, samen met cellist Gautier Capuçon. Beide musici speelden vol overgave, Capuçon met een heerlijke, zinderende warme klank, degelijk begeleid door het orkest. Maar wanneer dat dan Tsjaikovski’s Pathétique vertolkte, scheen de klank enigszins gevangen te zitten binnen de muren van de relatief kleine ruimte die eigenlijk door het festival bedoeld is voor recitals en kamermuziek.
Sir Bryn Terfel
Dit kwam nog duidelijker tot uiting in het speciale programma opgebouwd rond de sympathieke bariton uit Wales Sir Bryn Terfel, ook begeleid door het orkest uit Monte Carlo. Dat kon toen zelfs amper op het relatief kleine toneel plaats nemen. Bryn Terfel en de dirigent Gareth Jones moesten zich telkens door de musici moeizaam een weg banen en wanneer het orkest Wagners Walkürenritt liet losbarsten, hinderde de beperkte ruimte duidelijk de ontplooiing van de klank. Maar dat was vlug vergeten eens Sir Bryn op het toneel verscheen en het publiek, bij wijze van spreken uit zijn hand liet eten. Met Hans Sachs mijmering Was duftet doch der Flieder uit Wagners Meistersinger von Nürnberg zette hij de toon. De gemoedelijkheid veranderde in emotie en autoriteit in Wotans abschied uit Die Walküre om dan om te slaan in de overmoed van Boito’s Mefistofele.
Via Kurt Weills Dreigroschenoper belandde Terfel dan bij musicals zoals South Pacific en The fiddler on the roof. Hij wist ieder nummer op de juiste manier te vertolken, speelde in op de reacties van het publiek en bezorgde hen een heerlijke tijd dank zij zijn kostbare stem, grote interpretatiekunst en gemoedelijkheid. Dirigent Gareth Jones en het orkest genoten duidelijk mee en het publiek kon hem met moeite laten gaan.
Een heel andere stemming heerste bij het optreden van de Kremerata Baltica gedirigeerd door Guidon Kremer. Dit keer paste het ensemble en het programma uitstekend in het Athenaeum. Op dat programma composities van Mieczyslaw Weinberg, Dinu Lipatti en George Enescu. Guidon Kremer was de vurige verdediger van de soms moeilijk toegankelijke composities van Weinberg, onder meer zijn Symfonie nr.10 die Kremer als violist en dirigent vertolkte. Pascal en Ami Rogé zorgden voor virtuoos pianospel in de Symphonie concertante van Dinu Lipatti.
Middernacht…
Nog in het Athenaeum vonden de Middernacht-Concerten plaats met op het programma veel barokmuziek en concertante opera maar ook een concert van de Twaalf cellisten van de Berliner Philharmoniker (tien mannen en twee vrouwen) die even goed Fauré als Boris Blacher, Duke Ellington of Astor Piazzolla vertolkten. Ik zat om half elf klaar voor een half scenische uitvoering van Beethovens Leonore, de eerste versie van zijn Fidelio, onder leiding van René Jacobs aan het hoofd van het Freiburger Barockorchester, de Zürcher Sing-Akademie en Birgitte Christensen (Leonore), Robin Johannsen (Marzelline), Christian Immler (Rocco), Johannes Weisser (Don Pizarro), Torben Jürgens (Don Fernando) en Nikolaus Pfannkuch (Jaquino). Het was een uitvoering zoals René Jacobs er ook geregeld in Bozar voorgesteld heeft en hier wel wat genepen stond op het kleine toneel.
De zangers circuleerden handig door de rijen van de musici, spraken hun dialogen en zongen hun vocale partijen en creëerden zo een theaterervaring samen met het gedisciplineerde koor. René Jacobs overzag het geheel vanaf zijn dirigenten lessenaar en zag dat het goed was. Het publiek bleef trouw volgen tot na middernacht!
In de grote concertzaal van het Palatului waar het ene grote symfonie orkest het andere opvolgde, hoorde ik het Russische State Academic Symphony Orchestra Evgeny Svetlanov door Vladimir Jurowski op een bijzonder sobere maar effectieve manier gedirigeerd in De Profundis, een intrigerende, boeiende en ontroerende compositie van Alexey Retinsky (° 1986). Alexandra Silocea’s virtuoze vertolking van het pianoconcerto nr. 2 van Sjostakovitsj en een mooie uitvoering van Enescu’s Symfonie nr. 2 vervolledigden het programma. Het Oslo Philharmonic Orchestra zat er de volgende dag op het toneel en speelde onder leiding van Vasily Petrenko een symfonisch gedicht van Oyvind Torvund en Bartoks Concerto voor orkest. Leif Ove Andsnes vertolkte Griegs Piano Concerto op. 16 en de volle zaal jubelde.
- WAT: Internationaal George Enescu Festival
- WAAR & WANNEER: Boekarest 11,12 en 13 september
- FOTO’S: © Andrada Pavel, © Cătălina Filip, © Alex Damien
