TANSTAAFL. Creatie van Frank Nuyts door Casco Phil, te horen tijdens OdeGand, op 14 september 2019. Oude Abdijrefter van het STA’M.
Geel en Blauw. De septemberzon en het water zijn de twee ‘elementen’ van OdeGand, het jaarlijkse muziekfeest in de binnenstad en op het water van Gent, een event dat in binnen- of buitenland geen gelijke kent. Op de podia buiten en in historische locaties ontdekt u dit jaar een virtuoze Indische violiste of wereldmuziek van een Israëlisch ensemble dat een vredesboodschap uitdraagt. U luistert naar rising star Eric Lu die Chopin speelt of Anneleen Lenaerts die Nino Rota met Claude Debussy weet te verbinden…
Kiezen wordt weer moeilijk en bovendien moet u vanaf nu op voorhand beslissen, daarom deze tip van Klassiek -Centraal: de route langs drie verborgen kunstwerken van Vlaamse Meesters. Deze soms verborgen pareltjes komen in een nieuw licht te staan door ze met muziek te confronteren, door ze een soundtrack mee te geven. Eentje is zelfs een gloednieuw werk, in opdracht van OdeGand. Veerle Simoens vroeg Frank Nuyts om nieuwe muziek te laten klinken bij de anonieme muurschildering Het Laatste Avondmaal in de Oude Abdijrefter in het STA’M.
Nu heeft componist en percussionist Frank Nuyts ooit makkelijkere opdrachten gekregen dan muziek bij een middeleeuwse fresco te schrijven. Zelfs los van de Bijbelse context vindt hij een ‘laatste’ avondmaal sowieso iets fatalistisch hebben. Het is een aflopend verhaal. Frank Nuyts, de componist die via muziek met het publiek communiceert en betrokkenheid genereert, die altijd liever met een positieve boodschap komt, wat moest hij met zulk een thema aanvangen? Zeker als hij bedenkt dat onze mensensoort de natuurlijke bronnen van de planeet aan het opsouperen is, en dat we dus stilaan met zijn allen aanschuiven voor een laatste avondmaal. De opdrachtcompositie heet dan ook T.a.n.s.t.a.a.f.l., acroniem voor There ain’t no such thing as a free lunch, een gratis maaltijd bestaat niet. Als we zo willen doorgaan, zullen we minstens iets anders moeten offeren. Allemaal waar, en niet aangenaam. “ Maar er is op deze planeet nog altijd zoveel moois”, zegt Frank Nuyts, “mooie natuur, mooie mensen, mooie initiatieven. En wat als ik als componist eens zelf muzikanten zou uitnodigen om die schoonheid op te roepen met klank en muzikale gestes?” Als een muzikale gastheer heeft Frank Nuyts heel bewust 12 muzikanten uitgenodigd, net zoveel als er op het fresco te zien zijn, 12 muzikanten van Casco Phil.
In Tanstaafl wordt er gepraat, gediscussieerd, ieder mag zijn zegje doen, alleen of in groep. Sommige protagonisten zoals de hobo, de klarinet, een duo van blokfluiten krijgen solo’s. Er zijn broze stemmen te horen, levensvatbare schoonheid is immers broos. Er zijn de vervliedende klanken van de marimba, de vibrafoon en de harp. Veel houten instrumenten dus, maar ook drie trombones die de Oude Abdijrefter af en toe doen daveren. Op een bepaald moment legt dirigent Ben Haemouts het tafelgesprek zelfs stil en wijst hij de disgenoten erop dat de mens maar een kleine trilling is in een oneindig groot continuüm van ruimte en tijd. Na deze korte onderbreking barst de discussie pas goed los. Argumenten van doemdenkers en hun tegenstanders vliegen over en weer, sprankeltjes hoop verdampen in verhitte betogen. Is het einde der tijden nabij? Is het besef van onze kwetsbaarheid onze enige way-out?
De creatie in de Oude Abdijrefter behoort tot dezelfde route als de Sint Michielskerk, waar het Nederlandse Animato Kwartet Die sieben Letzte Worte van Haydn speelt bij het doek Christus aan het Kruis van Antoon Van Dyck. De Christus aan het Kruis van Michiel Coxie (1579) in de Sint Jacobskerk wordt gesonoriseerd door het avontuurlijke Nadar Ensemble en Mazen Kerbaj, de Libanese trompettist die het publiek als een rattenvanger van Hamelen door de kerk zal leiden.
Vanaf dit jaar werkt OdeGand met 11 uitgestippelde routes, van indigo tot anemoon – een soort GPS, die u instelt door op voorhand te reserveren. Er is de zekerheid dat u overal terecht kan, het systeem voorziet voldoende tijd om u te verplaatsen (te voet, met de fiets of met het bootje) en is toch flexibel waardoor u het beginpunt zelf kan bepalen. De upgrade die OdeGand doorvoert garandeert uw reservatie, wat veel frustratie zal wegnemen. Maar voor de beste plaatsen komt u nog altijd beter op tijd.
Creaties zijn al vrij uitzonderlijk op OdeGand. En kijk, de volgende dag, 15/9 volgt er nog één tijdens City of Ear. 30 koren, opgesteld tussen de driehoek Stadshal, Bisdomplein en Kalandeberg zingen simultaan een nieuwe compositie van Joris Blanckaert. U wandelt doorheen een zee van stemmen die u naar het Sint-Baafsplein begeleiden. Voor één dag is het de menselijke stem die de drukke en lawaaierige stad weer inneemt.
OdeGand 2019 verwacht meer dan 10.000 bezoekers. Een ticket kost 29€. Als uw favoriete route vol is, kan u er niet meer bij. Voor het slotspektakel met percussie, dansers tegen muren, een solotrompet op het water en het obligate vuurwerk, hoeft u niet te boeken, op tijd zijn is de boodschap.
KidsodeGand is niet combineerbaar met de 11 routes.
Vlaamse Meesters in Situ vermeldt: “Op de oostwand prijkt boven de deur een Laatste Avondmaal (10 m breed!), een courant thema in abdijrefters, met daarboven de Zegening van Maria. Aan de overkant zien we de heilige Christoffel en Johannes de Doper. De muurschilderingen vormen een geheel dat gaat over de komst van de Messias en de vervulling van Gods belofte aan de mensheid, tijdens het Laatste Avondmaal. Christus’ komst werd voorbereid door Christoffel en Johannes de Doper, en mogelijk gemaakt door Maria. Zij zijn ‘christusdragers’ of voorlopers van de heer.”
- WAT: OdeGand – TANSTAAFL. Creatie
- WIE: Frank Nuyts en Casco Phil
- WANNEER & WAAR: 14 september 2019. Oude Abdijrefter van het STA’M, Gent
- FOTO: © Dominique Provost
