Het programma van het 67ste festival van Wexford (19 oktober-4 november) was opnieuw goed gevuld: drie grote operaproducties, drie opera’s in gereduceerde vorm, een reeks vocale recitals en verschillende concerten. Het is al lang geen geheim meer dat men naar dat opmerkelijke en in zijn genre unieke festival, in dit kleine stadje aan de Ierse kust, moet gaan om een vergeten, minder bekend of … nieuw repertoire te ontdekken.

Want Wexford gaat niet alleen in de archieven snuffelen. Het presenteerde dit jaar de Europese première van Dinner at Eight, de laatste opera van de Amerikaanse componist William Bolcom die in maart 2017 in de Minnesota Opera zijn première beleefde. Dinner at Eight is de vierde opera van William Bolcom (° Seattle, 1938) en de derde die in Europa opgevoerd werd. Het libretto van Mark Campbell is gebaseerd op een theaterstuk van Georges S. Kaufman en Edna Ferber, op Broadway opgevoerd in 1932 en later verfilmd met Jean Harlow. Dinner at Eight is hoofzakelijk een komedie over een rampzalig diner, rijkelijk gelardeerd met elementen van hebzucht, ontrouw en verslaving en vertolkt door een reeks personages die zich alleen om hun eigen kleine problemen zorgen maken terwijl rondom hen Mantattan zucht onder de Depressie. Daar het stuk in die periode gesitueerd is, laat de partituur heel veel muzikale invloeden van de jaren dertig horen, vooral van jazz en blues. Bolcom heeft, niet zonder succes, geprobeerd de beste elementen van de Europese opera en de Amerikaanse musical te combineren. Het resultaat is een charmante en onderhoudende opvoering waarin de echte dramatische momenten uiteindelijk verzwolgen worden in de algemene maalstroom, de gasten voor het “diner om acht uur” hun stemmen vermengen in een slotensemble en de nerveuze  gastvrouw toch veel tederheid toont voor haar door zorgen gekwelde echtgenoot.

In zijn enscenering is Tomer Zvulun met de hulp van Alexander Dodge (decor), Victoria Tzykun (kostuums) en Robert Wierzel (licht) erin geslaagd voor de verschillende taferelen een eigen typische atmosfeer te scheppen en de handeling het nodige elan te geven, daarin geholpen door een bezetting die zowel scenisch als vocaal kon overtuigen, met veel animo en een expressieve sopraanstem aangevoerd door Mary Dunleavy als Millicent Jordan, de gastvrouw van het rampzalige diner. Stephen Powell was uitstekend als Oliver Jordan, haar door zakelijke zorgen gekwelde echtgenoot. Craig Irvin en Susannah Biller tekenden een overtuigend portret van het weinig gedistingeerde echtpaar Packard, alleen op eigen voordeel uit. Brenda Harris was een pittoreske oude diva Carlotta Vance en de hopeloos verslaafde Larry Renault vond een geloofwaardige vertolker in Richard Cox. Maar de volledige bezetting verdient lof voor de goed geprofileerde personages en het homogene ensemble. David Agler leidde het orkest van de Wexford Festival Opera met flair en een soepele hand.

Il Bravo: virtuoze duetten

Alhoewel hij meer dan eens met Verdi vergeleken wordt, is Saverio Mercadante (1795-1870) geen populaire componist en vandaag zelfs vrij onbekend. Niet zo in Wexford, waar men sinds 1988 al vijf van zijn opera’s heeft gepresenteerd, dit jaar aangevuld met Il Bravo, een opera gecreëerd in de Scala van Milaan in 1839. Het libretto van Gaetano Rossi en Marco Marcello is gebaseerd op het toneelstuk La Vénitienne van Auguste Anicet-Bourgeois, dat zelf geïnspireerd werd door de roman The Bravo van James Fennimoore Cooper. Het is het vrij ingewikkelde verhaal van Carlo Ansaldi, een gekwelde man die meent zijn vrouw gedood te hebben en door de “Raad van Tien” van Venetië verplicht werd hun geheime moordenaar te worden , een “Bravo”. Hij vervult die taak met grote tegenzin om zijn vader te redden die in de gevangenis op zijn terechtstelling wacht. Carlo helpt een jong verliefd paar, vindt zijn vrouw terug die hij dus niet vermoord heeft, maar zal uiteindelijk toch alle mensen die hem dierbaar zijn, verliezen. Mercadante heeft voor dit drama een partituur gecomponeerd waarin een muzikale ontwikkeling van het “recitativo accompagnato” opvalt, waardoor de continuïteit en de dramatische spanning in de hand worden gewerkt. Opmerkelijk is dat hij voor de hoofdrollen twee sopranen (Violetta en Teodora) en twee tenoren (Il Bravo en Pisani) gekozen heeft, wat meer dan één virtuoos duet oplevert.

De première van Il Bravo werd goed onthaald en de opera kende in de 19de eeuw meer dan honderd opvoeringen vooraleer nagenoeg van de affiche te verdwijnen en plaats te maken voor de opera’s van Verdi. De dirigent Jonathan Brandani en het orkest van het festival hebben Mercadante’s partituur veel vuur en kleur gegeven. Dat deden ook de koren (in Wexford altijd uit mooie, jonge stemmen samengesteld). Rubens Pelizzari leende zijn robuuste tenor aan de dappere maar getormenteerde Bravo en was overtuigender dan Alessandro Luciano (Pisani), met een lichtere stem en een minder geprofileerde interpretatie. Een heel mooie beurt maakte Ekaterina Bakanova die Violetta, jeugd, charme en een zuivere en expressieve vocale vertolking gaf. Yasko Sato had het moeilijker met het personage van Teodora, die ze iets moeizamer met een wat harde sopraan zong. Gustavo Castillo liet als Foscari een bariton met kern horen. Waarom de regisseur Renaud Doucet het nodig vond dit 15de-eeuwse verhaal met verwijzingen naar het Venetë van vandaag, overspoeld door toeristen en belaagd door cruiseschepen, te vermengen, is me een raadsel. Welke zijn de referenties? Het decor combineerde stijlen en periodes, de kostuums (André Barbe) waren historisch tenzij natuurlijk de jeans en de sneakers van de toeristen. Het alarm voor “aqua alta” laten afgaan was volledig overbodig!

L’Oracolo en Mala Vita: extra dramatische elementen

Het festival van Wexford heeft niet alleen twee korte veristische opera’s, L’Oracolo van Franco Leoni (1905) en Mala Vita van Umberto Giordano (1892), in een avond gecombineerd. Het regisseursteam Rodula Gaitanou, Cordelia Chisholm (decor en kostuums) en Paul Hackenmueller (licht) hebben ze zelf in een zelfde context en decor gesitueerd: een Amerikaans Chinatown en het Little Italy van New York in de eerste jaren van de 20ste eeuw. Dit zou zeker de Napolitanen genoegen gedaan hebben die destijds helemaal niet waardeerden dat het weinig verheffende verhaal van Mala Vita, gesitueerd in de sloppenwijken van hun stad, op het toneel van hun prestigieuze Teatro San Carlo getoond werd.

L’Oracolo, gecreëerd in het Royal Opera House Covent Garden in Londen onder de muzikale leiding van André Messager, is een verhaal dat onschuldige liefde, hebzucht, verraad, schande, moord en wraak combineert in zestig minuten, gedragen door een kleurrijke partituur met een zekere couleur locale en exotisch parfum. De enscenering heeft het “Grand Guignol”-karakter van het verhaal nog extra aangedikt, in een opvoering vol beweging en dramatische momenten, gedragen door een homogeen ensemble en een bijzonder actief in het gebeuren betrokken koor plus een pittoresk kinderkoor. Cim-Fen, de baas van een opiumkit en een echte schurk, had de présence en de expressieve bariton van Joo Won Kang. Hij werd goed omringd door Sergio Escobar (Uin-San-Lui), met een zonnige tenor, en Leon Kim (Uin-Sci), met sonore tonen en een homogene en overtuigende bezetting. Mits enkele aanpassingen veranderde Chinatown in een wijk van Little Italy waar Vito woont die aan tbc lijdt. Hij belooft, indien hij kan genezen, een gevallen vrouw te trouwen en geeft zijn woord aan Cristina. Maar Vito kan zich niet van zijn maîtresse Amalia losmaken en laat Cristina wanhopig achter. Hier ook heeft Rodula Gaitanou een extra dramatisch element aan haar enscenering toegevoegd: ze laat Cristina zich een kogel door het hoofd jagen. Zelfs zonder een zelfmoord van Cristina oordeelde men in Italië dat Mala Vita te schokkend was. Dat was echter niet de mening van de bekende criticus Eduard Hanslick die, na een opvoering in Wenen, erg onder de indruk was van het talent van Umberto Giordano en het “verismo”. Blijkbaar was hij vooral ontroerd door de rol van Cristina, zoals die vertolkt werd door Gemma Bellincioni. In Wexford was het de sopraan Francesca Tiburzi die haar ruime stem en expressieve zang leende aan de uitgestoten vrouw die een moment in geluk gelooft, een illusie verbrijzeld door de jaloerse Amalia, een sexy Dorothea Spilger, temperamentvol en vol vocaal vuur. Sergio Escobar was de zwakke, egocentrische Vito en zong met soepele tenor. Leon Kim zette een macho Annetiello, Amalia’s echtgenoot, met kruimige stem neer. De kleinere partijen waren prima bezet en de koren, die zonder moeite van Chinezen in Napolitanen veranderd waren, feestten iedere keer vol vuur en vocaal engagement. Francesco Cilluffo dirigeerde het orkest van de Wexford Festival Opera met vaste hand, realiseerde een mooie dramatisch spanning en gaf temperament en kleur aan de Chinese en Napolitaanse feesten.

Operareducties

De ShortWorks productions-opera’s, tot ongeveer anderhalf uur gereduceerd en aan de piano begeleid, worden gebracht in een grote zaal van het Clayton Whites Hotel. Dit jaar waren dat Puccini’s La fanciulla del West, Donizetti’s Don Pasquale en een compilatie “Bernstein à la carte” . Alhoewel misschien wel het moeilijkst te reduceren was Fanciulla del West de best geslaagde opvoering van de drie, gedragen door de overtuigende Elisabetta Farris als Minnie en dankzij de uitstekende jonge zangers die het koor van Wexford vormen, maar het prima deden als de verschillende goudzoekers. Don Pasquale bood, in de opvoering die ik bijwoonde, drie vertolksters  voor de rol van Norina: de voorziene zangeres die die dag zonder stem was en de rol speelde en alternerend  bijgestaan door een collega sopraan en … de  zingende pianiste die inviel waar nodig. En in de kleinere partijen van de “grote” opera’s waren er ook twee mooie, sonore stemmen te horen: bariton Simon Mechlinski (Malatesta) en bas Toni Nezic (Don Pasquale).

• WAT: William Bolcom (°1938) – Dinner at Eight | Saverio Mercadante (1795-1870) – Il Bravo | Franco Leoni (1864-1938) – L’Oracolo | Umberto Giordano (1867-1948) – Mala Vita
• WAAR: Wexford Festival Opera (19 oktober t/m 4 november 2018), Ierland
• WANNEER: donderdag 1 t/m zaterdag 3 november 2018
• WEBSITE: https://www.wexfordopera.com/