Nominatie Gouden Label Boek – Paul Van Nevel is een van de muzikale sterren die Vlaanderen op de wereldkaart een topplaats doet innemen. Hij is een van de pioniers die de Vlaamse polyfonie hebben doen herleven. De polyfonie is zo glooiend als de lijnen van het landschap waar ze geboren en herboren werd.
Een groot deel van dat landschap ligt in Frankrijk nadat Louis XIV het annexeerde en de Lage Landen belangrijke gebieden, steden en havenplaatsen kwijtraakten. Het is dat ‘Frans Vlaanderen’ met zijn grensgebieden dat Paul Van Nevel in zijn boek ‘Het landschap van de polyfonisten – De wereld van de Franco Flamands 1400-1600’ beschrijft alsof het zijn kind is. Je ziet de polyfonie, je ruikt ze. Het doet me denken aan een ervaring die ik had in Oostenrijk, meer bepaald in de geboortestreek van Joseph Haydn. Ik bezocht Haydns geboortehuis, het nabij liggende kasteel en ondanks talloze windmolens het landschap verstoren, snoof ik Die Jahreszeiten en heel wat andere muziek van Haydn op, meer nog, nu pas kon ik hem veel beter begrijpen. Als ik nu werk hoor van Haydn, dan zie ik dat landschap, zijn geboortehuis, de paleizen tot in Fertöd in Hongarije, net over de Oostenrijkse grens.
Is het door die beleving die me zo overkwam als een zachte zucht die me iets toefluisterde, dat ik Paul Van Nevel zo goed begrijp? Dat ik de polyfonie zie in de talloze mooie foto’s gemaakt door L.uk Van Eeckhout? Zijn blik door de lens en wat hij vastlegt is Vlaamse, och ja, Franco Vlaamse polyfonie. Bekijk het landschap, ga naar die veel minder verstoorde streken dan het Vlaanderen ten noorden van Frans-Vlaanderen, laat je overmannen en ja, ga dan naar een van die kerkjes die de Fransen niet hebben vernield in hun waanzinnige oorlogen en je hoort de mooiste polyfonie, ze moet niet eens écht uitgevoerd te worden op zo’n moment. Je bent eigenlijk al één met de muziek zonder die muziek te horen.
De woorden van prof. dr. Bart Demuyt die op de binnenflap van de farde van het boek staan, zijn perfect en vatten het boek zeer precies samen. “Paul Van Nevels boek is een ode aan de schoonheid, een uitgeschreven liefdesverhaal vol passie en melancholie, een zoektocht naar het karakter van het landschap en naar de gelaagdheid van de meerstemmigheid van zijn geliefde polyfonisten.”
Van Nevel doet natuurlijk meer dan de natuur en het landschap beschrijven met hier en daar een stadje en dorpje met een kerkje. De lezer krijgt een beknopte les geschiedenis. De ontwikkeling van de muziekstijlen in de langdurende polyfonie en heel wat meer dan hun leefwereld tekent, rondt het eerste hoofdstuk af. Het tweede deel is echt een ode, het aanbidden zelfs van de landschappen. Meer vertel ik er niet over, dat moet, ja moet, je lezen. Het derde en kortste deel is een opsomming van de gekende componisten en het boek rondt af met een toponiemenlijst in het Nederlands en Frans van de dorpen en steden die in het boek aan bod komen. Je zal opkijken hoeveel Vlaamse toponiemen er waren, welke er nog zijn en welke op brabbelwijze omgezet werden naar het Frans.
Dit polyfone boek heeft mijn hart gestolen, niet als een roman, maar als bijzonder pakkend, schoon, ontroerend informatief werk dat je tot in het bed van de polyfonisten brengt. Misschien is de Nominatie Gouden Label Boek deze keer wat subjectief, wat romantisch geladen, wat nostalgisch of wat ook, maar dat kan mij persoonlijk niets uitmaken, de auteur en de fotograaf verdienen het absoluut. En o ja, beluister toch maar bij het lezen de CD met polyfonie uitgevoerd door het Huelgas Ensemble onder leiding van Paul Van Nevel.
- WAT: Boek Het landschap van de Polyfonisten
- AUTEUR & FOTOGRAAF: Paul Van Nevel en Luk Van Eeckhout, voorwoord Bart Demuyt
- UITGEVERIJ: Lannoo, ISBN 978 94 014 5399 8
