Door Gust Cambré
In april 2015 verzorgde Ensemble Pygmalion onder leiding van de jonge Raphaël Pichon de eerste DVD-opname van Jean-Philippe Rameau’s Dardanus in de Opéra Nationale van haar thuisstad Bordeaux.
Michel Fau, die verantwoordelijk was voor de enscenering, omschreef de opera in een promotievideo van platenlabel Harmonia Mundi als “extravagant, radicaal en vol kitsch, maar wel een nobele kitsch die eigenlijk een stijl op zich is”. Een omschrijving waarmee hij wellicht niet enkel wilde verwijzen naar de opera zelf, maar ook naar zijn eigen interpretatie ervan.
Ook al kregen Rameau en zijn librettist Charles-Antoine Leclerc de la Bruère na de première van Dardanus in november 1739 heel wat kritiek te verduren, met het origineel was er muzikaal gezien weinig mis. De kritiek bij de première van de opera was dan ook voornamelijk gericht op het inhoudelijk zwakke libretto. Los van de inhoud wisten Pichon en Fau een schitterende muzikale en visuele uitvoering van Rameau’s Dardanus op DVD te vereeuwigen. Deze versie van Dardanus was voor mij het derde integrale werk dat ik uitgevoerd hoorde door Ensemble Pygmalion, na Michaël Haydns Requiem en Bachs Mattheüspassion. Ook deze interpretatie van Dardanus voldoet aan alle (hoge) verwachtingen en stelt niet teleur.
Ensemble Pygmalion is net als haar dirigent jong en dynamisch, en onder meer door haar veelzijdigheid één van de hotste ensembles van Frankrijk. Dirigent en ensemble slaagden er samen in te zorgen voor een lichte, dynamische uitvoering en prachtige versieringen. Vooral de heerlijk kleur- en sierrijke klavecimbel klinkt mooi door en past perfect bij het extravagante karakter van de opera. Zelfs effecten zoals de donder en bliksem tijdens de storm in de vierde scène van akte vier zijn geweldig uitgevoerd en maken de beleving van het verhaal des te interessanter.
Niet enkel de muzikale uitvoering maar ook de kostuums en enscenering maken het totaalpakket bijzonder aangenaam en toegankelijk. Wat zeker opvalt is de keuze voor extravagante en kitscherige, maar historisch geïnspireerde kostuums in combinatie met onnatuurlijk uitziende pruiken in plaats van realistische. Hiermee lijkt het verhaal zich meer af te spelen in een sprookjeswereld dan in de realiteit, iets wat misschien niet de opzet van de componist was maar voor een hedendaags publiek misschien wel wat vatbaarder is dan een historisch correcte uitvoering. Zeker een opera met een niet al te zwaar thema, zoals ook Dardanus, past in de juiste omstandigheden wel in een moderner jasje. Voornamelijk de tweede scène van de vierde akte met het trio van de drie ‘dromen’ en koor (op de DVD rond 2u11min) werd opvallend mooi gebracht, zowel visueel als vocaal en muzikaal.
De acteurs passen stuk voor stuk geweldig in hun rol, maar Karina Gauvin (Venus) valt bij mij minder in de smaak dan de rest van de cast. Als eerder gezette vrouw past ze uitstekend in de rol van de liefdesgodin Venus, zeker wanneer men het schoonheidsideaal van de 18e eeuw nastreeft. Haar vibrato is echter zo overdadig dat het de aandacht van de muziek afleidt en maakt het uitzonderlijk vermoeiend om naar te luisteren. Zeker in barok(opera’s) is een dergelijke vibrato volgens mij minder op zijn plaats dan in bijvoorbeeld opera’s uit de 19e eeuw. Ook Gaëlle Arquez is als knappe, jonge vrouw een uitstekende keuze voor de rol van Iphise. Net als Karina Gauvin gebruikt ook zij een sterke vibrato, maar die is minder storend omdat de schommeling in toonhoogte minder groot is dan bij Gauvin. Iphise komt zeker als sterkste vrouwelijke personage naar voren, wellicht mede bepaald door haar belangrijke rol. Katherine Watson (l’Amour) heeft naar mijn mening echter de meest aangename stem en is vocaal het sterkst. Ook de stemmen van de drie mannelijke acteurs, namelijk die van tenor Reinoud Van Mechelen als Dardanus, bariton Florian Sempey als Antenor en bas Nahuel Di Pierro als Teucer (en Ismenor), passen bijzonder goed bij hun personages. Ze vervullen alle drie subliem hun rol(len), waardoor er dan ook weinig aan te merken valt op hun prestaties.
Op enkele kleine opmerkingen na valt er op deze eerste DVD-opname van Rameau’s Dardanus dus weinig aan te merken. Ensemble Pygmalion onder leiding van Raphaël Pichon zorgt voor prachtige muziek terwijl Michel Fau met een uitstekende kostumering het visuele genot voor zijn rekening neemt. De acteurs passen zoals gezegd geweldig in hun rol en zingen, althans de meesten onder hen, met de grootste finesse. De combinatie tussen een veelzijdig ensemble en een dynamische dirigent enerzijds en ijzersterke acteurs anderzijds, maken deze versie van Dardanus tot een must-watch voor iedere liefhebber van Rameau’s werk, barokopera in het algemeen en ja, zelfs de ‘diehard’ Lullisten onder ons zouden deze uitvoering een kans moeten geven.
- WAT: Dardanus van Jean-Philippe Rameau
- WIE: Uitvoerder: Ensemble Pygmalion o.l.v. Raphael Pichon
- STEMMEN: Reinoud Van Mechelen (Dardanus), Gaëlle Arquez (Iphise), Florian Sempey (Antenor), Nahuel De Pierro (Teucer en Ismenor), Karina Gauvin (Venus)
- UITGAVE: Harmonia Mundi – HMD 9859051.52
