Zoals Herman Sabbe het verwoordde ter ingeleide van het boek 50 Jaar Logos: “Een halve eeuw burgerlijke ongehoorzaamheid. Een instituut tegen wil en dank”. Vijf jaar later is het zo ver. In januari sluit dit tegendraadse en waanzinnig interessant instituut in Gent zijn deuren en staat het personeel van de stichting op straat. Het negatief advies over de structurele subsidie voor de komende vijf jaar ontneemt ons de mogelijkheid om te vernieuwen. De vele ideeën en plannen die vorig jaar op tafel lagen om Logos opnieuw op de kaart te zetten werden ons niet gegund. Jammer, want de sfeer was er terug en de mogelijkheden bleken piramidaal. Of in Logos termen, tetrahedaal.
Vanaf januari klinkt het dus hol in de tetraëder, het atelier, de loods en de bureau’s. Veel echo’s van een ongelooflijk boeiend en vol parcours doorheen het experimentele muzieklandschap. Dat Logos daar meer dan behoorlijk aan gebouwd heeft is zonder twijfel. Een evolutie van tientallen vernieuwende elektronische tot akoestische (computer gestuurde) instrumenten: met Klankspoor (1982), een kilometers lange geluidsband gekleefd en ingegraven met live opgenomen omgevingsgeluiden van het traject tussen Logos en het SMAK; de Pneumafoons (1977-81), 24 geluidssculpturen aangedreven door een zaal vol gele tetraëdervormige luchtzitkussens; Het Book of Moves (1992-93) een compositie met “onzichtbare” instrumenten vol electronica en de inmiddels bekende radar interface, opgevoerd in ondermeer Perth, Melbourne, Tokio, Shanghai, Peking, het hele USA, Warschau en Krakau; Soundies (1980-2001), de vele uitzonderlijke field-recordings en soundscapes die Moniek Darge in alle uithoeken van de wereld heeft verzameld, en uiteraard het wereldbefaamde 80 leden tellende muziekrobot orkest dat gehuisvest is bij Logos en maandelijks nog opvoeringen brengt voor het publiek.
Meer dan 50 jaar sound-art en experimentele muziek en een heel orkest dat nu voor zichzelf kan spelen. Misschien zachtjes, ’s nachts, gestuurd door een algoritme bedacht door een AI of een door een hipster gerecycleerde partituur, gesponsord door door een multinational. Iets wat binnen de lijntjes van radiobehaaglijkheid kleurt, voorspelbaar klassiek (maar ook pop) en verkoopbaar is. Want daarop zet het beleid volop in. Naast de afname van muziekgeletterdheid en participatie, is er ook een afname in de kwaliteit van muziek, wat reeds 10 jaar geleden wetenschappelijk bewezen werd. Timbre —klankkleur, textuur en toonkwaliteit—, toonhoogte —harmonische inhoud van het stuk, inclusief akkoorden, melodie en toonregelingen— en “loudness” volume variantie die rijkdom en diepte toevoegt. Een heel contrast met de opvoeringen die bij Logos gebracht werden door internationaal baanbrekende muzikanten zoals ondermeer Alvin Lucier, Jerry Hunt, Barry Truax, David Toop, Joelle Leandre, Clarence Barlow, Mauricio Kagel, …
Dus net nu de muziek nieuwe onverwachte impulsen nodig heeft wordt de kennis en expertise van Godfried-Willem Raes en het Logos team opzijgeschoven. Nogal cynisch, net nu robot-mens interfaces meer en meer in de belangstelling komen. De mechatronische creaties kunnen hierbij van ongelooflijk nut zijn. Niet alleen de kennis dreigt teloor te gaan, maar zonder onderhoud (en een geacclimatiseerde ruimte) dreigt een langzame aftakeling van een patrimonium aan kostbare, unieke muziekrobots die in heel de wereld gekend zijn. En uiteraard ook een halve eeuw aan muziekcultuur in de stad Gent. Wat nu met het labo, atelier, de zaal, het gigantisch archief en een gestrand orkest? Wie ontfermt zich over de schipbreukelingen? Valt het kloppend hart van de avant-garde nu helemaal stil in Vlaanderen…
Terwijl u dit leest worden de Pneumafoons opgesteld in het Lincoln Art Center in New York. Van Van 16 tot 18 september verwelkomen ze tijdens het Big Umbrella Festival een jong publiek met autisme en andere ontwikkelingsstoornissen en hun families voor hun gratis weekend vol programma’s. Ook op 24 september tijdens de grand opening van de legendarische Hnita Jazz Club dat live uitgezonden wordt door Klara, is Stichting Logos aanwezig met zijn Howling Hometrainers.
