Open Monumentendag is hét bewijs dat bekend en minder bekend onroerend erfgoed blijft boeien. Het recept is eenvoudig: op de tweede zondag van september stellen honderden erfgoedsites in heel Vlaanderen gratis en vaak uitzonderlijk hun deuren open. Ook Brussel doet mee aan de Heritage Days. In het derde weekend van september is het cultureel erfgoed van de hoofdstad te bezoeken. Hieronder zetten we een selectie van dit jaars muzikaal erfgoed in de kijker.
Zondag 11 september
Zaterdag 17 & zondag 18 september
Zondag 11 september
Antwerpen: Museum Vleeshuis
Tijdens Open Monumentendag kan je Museum Vleeshuis, dat nu de geschiedenis van 800 jaar muziekleven in de stad toont, vrij bezoeken. Kom meer te weten over de lange en rijke geschiedenis van het gebouw tijdens de gratis rondleiding achter de schermen van het museum: ‘Van gildehuis tot muziekmuseum’. Je bezoekt dan plaatsen waar het publiek normaal nooit komt en doorkruist het gebouw van de kelder tot en met de 5de verdieping. Om je een idee te vormen van wat je te zien zal krijgen, kan je deze virtuele rondleiding al eens bekijken.
Alle bezoekers krijgen op Open Monumentendag ook een mooie postkaart mee, met daarop de winnende tekening van onze tekenwedstrijd. Hier kun je daar meer over lezen.
Dendermonde: Jazz Centrum Vlaanderen
BASTION V is een historische site die bruist van muziek met Jazz Centrum Vlaanderen, Honky Tonk Jazz Club en Bastion Vijf. In de bunkers uit de Hollandse tijd en het voormalig munitielaboratorium wordt vandaag gewerkt rond Jazz en andere muziek. Een bezoek waard, opgeluisterd met een streepje muziek.
Gent: De Bijloke
Wat in de 13de eeuw gebouwd werd als middeleeuwse ziekenzaal doet vandaag dienst als state-of-the-art concertzaal met uitmuntende akoestiek. Het indrukwekkende dakgebinte en de middeleeuwse muren bleven onaangeroerd, maar tijdens de renovatie kwam er een houten ‘zaal in de zaal’. Dit en nog veel meer kom je te weten tijdens de rondleiding.
Reservatie is verplicht en dat kan gratis via deze link.
Heverlee: Alamire opent de deuren
De Alamire Foundation heet je op Open Monumentendag van harte welkom in haar ‘Library of Voices’.
De Alamire Foundation werd in 1991 opgericht als een ‘joint venture’ tussen KU Leuven|Onderzoeksgroep Musicologie en Musica Impulscentrum. Ze ontleent haar naam aan Petrus Alamire (Nürnberg, ca. 1470 ‒ Mechelen, 1536). Hij werd geboren in de Zuid-Duitse koopmansfamilie Imhoff en was vooral actief in de Lage Landen. Daar verwierf hij faam door zijn rol in de productie van muziekhandschriften.
Alamire stimuleert academisch en praktijkonderzoek en voert het zelf ook uit. Inmiddels is Alamire uitgegroeid tot een internationaal studiecentrum. Samen met het Huis van de Polyfonie krijgt ze een plek in de Mariapoort. Het Huis van de Polyfonie brengt op unieke wijze internationaal onderzoek en uitvoeringspraktijk met elkaar in contact. Interactie tussen wetenschap, muziekuitvoering én publiek staat centraal.
De Norbertuspoort huisvest de Library of Voices, het documentatiecentrum voor gregoriaanse muziek en polyfonie. Bezoekers krijgen toegang tot onder andere de resultaten van het Alamire Digital Lab en de Integrated Database for Early Music. Het Sounds Lab voert praktijkonderzoek door manipulatie van live uitgevoerde werken. Zo kan je de invloed onderzoeken van de akoestiek van historische ruimtes op composities die voor die ruimtes zijn geschreven.
Inschrijven is verplicht en kan hier
Heverlee: Word beiaardier voor één dag!
Spelen op het oefenklavier van de beiaardier, mag dat? Ja, dat mag! Beiaardiers strooien de mooiste muziek over de daken in de Vlaamse steden. Dat doen ze al meer dan 500 jaar. Maar beiaardiers hebben opvolgers nodig. Misschien iets voor jou? Leer de eerste knepen van het beiaardiersvak en voeg je bij de club van de beiaardiertjes.
Na de laatste sessie sluit stads- en parkbeiaardier Luc Rombouts Open Monumentendag af met een speciaal beiaardconcertje.
Inschrijven is verplicht en kan hier
Wilrijk: Erfgoedwandeling langs 3 unieke orgels
Het Orgel in Vlaanderen en de Kring voor Heemkunde Wilrica organiseren een erfgoedwandeling langs 3 “unieke” orgels in Wilrijk. Wat hen uniek maak is de verschillende orgelbouwstijl, namelijk de “verbinding” (pneumatisch in Sint-Bavo, mechanisch in het Districtshuis, elektrisch in Onze-Lieve-Vrouw-van-de-Rozenkrans) tussen de speeltafel en de orgelpijpen.
Wie deelneemt komt niet alleen meer te weten over orgelbouw maar kan het ook met zijn eigen ogen zien, want we gaan telkens tot bij de organist aan de speeltafel en kijken ook binnen in de instrumenten. Telkens is er ook een korte bespeling. De organisten zullen werken van verschillende componisten en periodes spelen. Aandacht ook hier voor stukken aangepast aan de instrumenten.
Deelname is gratis maar inschrijven verplicht en dat kan hier
Zaterdag 17 & zondag 18 september
Brussel: Les Ateliers des Tanneurs
Dit uitgestrekte geheel bestaat uit twee complexen die nauw met elkaar verweven zijn: een grootwarenhuis in Belle-Époquestijl (de Merchie-Pède) en een industriegebouw dat volledig is geïntegreerd in het stadsweefsel (het Palais du Vin). In 1909 begon architect Fernand Symons met de bouw van het Palais du Vin. Hij koos voor de art-nouveaustijl die duidelijk naar voor komt in het decor met plantenmotieven en in de polychromie van de gevel met geglazuurde steen, smeedijzer, blauwe en witsteen en sgraffiti’s van Géo Ponchon. Achter de gevel bevinden zich de bottelarijruimten en de hallen met tongewelven waar de vaten werden opgeslagen. Om hygiënische redenen werden de muren van de werkruimten bedekt met witte, lichtblauwe en bordeaux tegels. Sinds 1996 is deze architecturale parel eigendom van het Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn dat het van 1998 tot 2006 renoveerde om er de “Ateliers des Tanneurs” in onder te brengen. De ruimte van 8.000 m² is een economische ontwikkelingspool die onderdak biedt aan bedrijven maar waar ook evenementen worden georganiseerd. Verder zijn er een biomarkt en een restaurant. (Beschermd – 29/03/2001)
Reserveren is verplicht en kan hier
Brussel: Paleis der Academiën
Het Paleis der Academiën werd tussen 1823 en 1825 gebouwd als residentie voor prins Willem II van Oranje, die er tot aan de Belgische onafhankelijkheid in 1830 zou verblijven. Architect Charles Vander Straeten, die het ontwerp maakte, inspireerde zich op de theorieën van de Fransman Jean-Nicolas-Louis Durand, die een zeer pure neoclassicistische stijl propageerde. De strikte symmetrie, het weinig uitgesproken reliëf van de geledingen, het regelmatige ritme en het tot drie kleuren beperkte palet van de materialen maken dit gebouw inderdaad tot een mooi voorbeeld van deze puristische strekking. Nadat het gebouw twaalf jaar onder sekwester was geplaatst, werd het eigendom van de Belgische Staat die het in 1853 schonk aan de toekomstige koning Leopold II die er echter nooit zou wonen. Het werd in 1862 bestemd als toekomstig museum voor moderne kunst, maar uiteindelijk zouden de Koninklijke Academie voor Wetenschappen, Letteren en Schone Kunsten, evenals de Koninklijke Academie voor Geneeskunde er in 1876 hun intrek nemen. Later volgden nog de Académie royale de Langue et de Littérature françaises opgericht in 1920, de Koninklijke Vlaamse Academie voor Wetenschappen en Kunsten en de Koninklijke Academie voor Geneeskunde, beide opgericht in 1938. Het paleis werd gedecoreerd en ingericht door Tilman-François Suys tussen 1825 en 1828. Er zijn enkele mooie salons met parketvloer en een majestueuze ontvangstzaal. (Beschermd – 10/10/2001)
Reserveren is verplicht en kan hier
Elsene: Flagey
In 1933 won Joseph Diongre de ontwerpwedstrijd voor het nieuwe gebouw van het Nationaal Instituut voor de Radio-Omroep. Om te voldoen aan de technische eisen van de toekomstige gebouwen, werkte hij samen met verschillende ingenieurs. Het modernistische gebouw is ook geïnspireerd op de Nederlandse architectuur: gele baksteen en art decostijl, een silhouet als een ‘pakketboot’ en kenmerkende binnendecoratie. Opmerkelijke akoestische kwaliteiten worden gecombineerd met een geraffineerde afwerking van een al even opmerkelijk decor. De werken gingen van start in 1933 en werden in 1939 voltooid. Na vijftig jaar intense bedrijvigheid en prestigieuze opnames besloten de eigenaars (RTBF en VRT) het complex van de hand te doen. In 1998 werd het gekocht door de naamloze vennootschap Maison de la Radio Flagey die het volledig restaureerde. Sinds het najaar van 2001 is er een audiovisuele pool gevestigd die uniek is in Brussel, met studio’s, concert- en filmzalen, kantoren en handelszaken. Vandaag vinden er niet alleen de kwalificatierondes van de Koningin Elisabethwedstrijd plaats, maar ook voorstellingen, festivals en filmvoorstellingen. De vele ruimten bieden plaats voor cocktailparty’s, vergaderingen, lezingen of privérecepties en maken van Flagey een ontmoetingsplaats bij uitstek in het Brusselse landschap.
Flagey vzw, een belangrijke speler in het Belgische culturele landschap, biedt een rijk programma met klassieke muziek, jazz, film en festivals zoals de Flagey Piano Days en het Brussels Jazz Festival. Flagey vzw verhuurt ook vele ruimtes voor cocktailparty’s, vergaderingen, lezingen of privérecepties. Al deze evenementen maken van Flagey een ontmoetingsplaats bij uitstek in Brussel. (Beschermd – 28/04/1994)
Reserveren is verplicht en kan hier
Elsene: La Loge
De Loge du Droit Humain werd in 1934 gebouwd naar de zorgvuldig uitgewerkte plannen van de architecten Fernand Bodson en Louis Van Hooveld. De sobere poort die verzonken lijkt in de bakstenen gevel integreert zich met kracht in een geheel met een vrij aparte volumetrie. Ook in het interieur is de virtuositeit van de architecten duidelijk te merken. Het onregelmatige terrein werd vernuftig benut en afgestompte hoeken en schuine perspectieven zijn alomtegenwoordig. Het beperkte budget dicteerde een voorbeeldige vormelijke spaarzaamheid. Ook de gebruikte materialen verlenen de ruimten een verfijnde eenvoud die schril contrasteert met de stijl van de vrijmetselaarsloges uit die tijd. De granitovloer is gedecoreerd met zwarte mozaïek met symbolische motieven. In 1984 nam het archief- en raadplegingscentrum zijn intrek in de voormalige loge, later werd het Archieven en Museum van Moderne Architectuur er gevestigd. Na enkele verbouwingen werd het gebouw in 2001-2002 volledig gerestaureerd door architect Elie Levy en het bureau Ekla uit Brussel. Sinds 2012 staat La Loge in het teken van architectuur, hedendaagse kunst en theorie. Ze interesseert zich vooral voor ruimte, habitat en gebruik en tracht tijdens haar evenementen een dialoog op gang te brengen tussen het publiek en de architecten, kunstenaars of denkers.
De kunstenaar Mathieu Kleyebe Abonnenc, met Frans Guyaanse roots, stelt er zijn werk voor dat draait rond het oeuvre van Wilson Harris, een zeer bijzonder auteur van de Caraïbische romanliteratuur uit de 20ste eeuw. Van de tekst The Music of Living Landscapes maakte hij onder meer een geluidsinstallatie. Mathieu Kleyebe Abonnenc stelt het kolonialisme in vraag en het verschijnsel van syncretisme, toe-eigening en culturele overheersing. Zijn werk is vaak het resultaat van een samenwerking tussen kunstenaars uit verschillende disciplines: tekeningen beeldhouwwerken, videokunst, diaporama’s en discursieve programma’s rond het geweld waarmee de historische exploitatieprocessen gepaard gingen.
Reserveren is verplicht en kan hier
Schaarbeek: Huis der Kunsten
Wie het gebouw bekijkt aan de straatkant, kan niet vermoeden welke verrassing hem wacht zodra hij de inrijpoort is binnengewandeld: een weelderig landhuis in een schrijn van groen. Het huis werd in 1826 gebouwd voor de rijke lakenhandelaar Charles-Louis Eenens. Een generatie later kreeg het er twee vleugels bij. Later was het eigendom van burggraaf en burggravin Terlinden. Van hun erfgenamen heeft de gemeente Schaarbeek het gekocht. Ze bracht er het Huis der Kunsten in onder, vandaag het centrum voor hedendaagse kunst. Het interieur werd zorgvuldig gerestaureerd. Op basis van stratigrafische studies werden de oorspronkelijke kleuren hersteld. De groene bibliotheek bijvoorbeeld is weer zwart. De aaneenschakeling van salons illustreert overvloedig de verschillende interpretaties van de eclectische stijl. In de eetzaal staat een schoorsteenmantel versierd met mangaangeglazuurde Delftse tegels die nochtans in Gent werden vervaardigd. Sinds de jaren 1950 biedt het Huis der Kunsten een rijk cultureel programma met tentoonstellingen, lezingen, filmvertoningen, meetings en debatten met het doel de hedendaagse kunst binnen ieders bereik te brengen. Regelmatig worden plastisch kunstenaars uitgenodigd om zich de ruimte eigen te maken en in dialoog te treden met de decors en de geschiedenis van het huis. (Beschermd – 28/05/2015)
Reserveren is verplicht en kan hier
Sint-Gillis: Voormalige spektakelzaal Aegidium
Het complex dat we vandaag kennen onder de naam Aegidium werd in 1905 gebouwd door architect Guillaume Segers. De eigenaar noemde het destijds Diamant Palace. In de grote zaal werden feesten en voorstellingen georganiseerd. Toen het later een danszaal werd, veranderde de naam in Panthéon-Palace. Pas in 1929 werd ze omgedoopt tot Aegidium. Ze was aangekocht door kanunnik Simons die ze onder de bescherming van Sint-Gillis plaatste. Bedoeling was om er recepties en activiteiten van de parochie te houden. In 1933 werd de zaal volledig gerenoveerd onder toezicht van architect Léon Denis. Ze werd toen verbouwd tot bioscoopzaal. De weelderige decoratie van die tijd is bewaard gebleven. Bij een bezoek wacht u een verrassing want achter de eclectische, overwegend neoklassieke gevel gaat een prachtige decoratie schuil. In de zorgvuldig bewaarde ruimten gaan art nouveau en art deco hand in hand met elementen uit het decoratieve vocabularium van Lodewijk XVI zoals bloemenguirlandes, putti of medaillons. De kers op de taart is echter onmiskenbaar de Moorse zaal die in de sprookjes van duizend-en-één nacht niet zou misstaan. Een unicum in de hoofdstad! Aegidium was destijds een vaste waarde in het Brusselse uitgaansleven. Vandaag leidt het investeringsfonds Alphastone samen met de Brusselse start-up Cohabs een herbestemmingsproject dat moet resulteren in een cultureel complex voor het grote publiek. (Bewaarlijst – 15/05/1997)
Reserveren is verplicht en kan hier
Sint-Pieters-Woluwe: Workshop Afrika – dans, zang en ritme
Banafro is de samentrekking van de lingaalse uitdrukking bana ya Africa of ‘kinderen van Afrika’. Banafro is al zo’n twintig jaar actief in het Brusselse culturele landschap en brengt zijn publiek elementen van de Afrikaanse cultuur bij via dans, ritme, zang, spelen en vertellingen.
De workshop laat kinderen in het gezelschap van hun ouders kennismaken met de wereld van de Afrikaanse liederen en dansen, de betekenis en bijzonderheden ervan en de specifieke klanken. Anders dan anders maar o zo leuk en ideaal om een creatieve geest te ontwikkelen.
Deze activiteit is spijtig genoeg reeds volzet.
