Junior Ballet Antwerp is een huis met vele kamers. Hoog opgeleide dansers kunnen er terecht voor een allereerste professionele ervaring die een ontegensprekelijk artistieke meerwaarde heeft. Een heel team van internationaal gerenommeerde gastchoreografen staat weer klaar om de JBA artiesten mee te nemen op een onvergetelijke verkenningstocht door emoties, passie en technische vervolmaking. Ook dit feestjaar zal het publiek vergast worden op verrassende producties, zowel qua stijl als inhoud: speelse balletten met een hoekje af en choreografieën met een diepere, artistieke gelaagdheid.
Communicatie tussen generaties
Ex-principal van het Koninklijk Ballet van Vlaanderen Alain Honorez zette de ‘junior company’ op poten. Hij begon er vijf jaar geleden aan met visie en vertrouwen in de toekomst. Klassiek ballet blijft de basis, verder neoklassieke dans en hedendaagse dans in een ambitieus traject. Het eerste jaar werden de bakens uitgezet. Het tweede en deels ook derde jaar maakte corona dit artistieke avontuur tot een roetsjbaan. Artiesten met jarenlange ervaring en een ruime verbeelding laten zich evenwel niet makkelijk de wind uit de zeilen nemen. Bij de pakken blijven zitten, behoort niet tot hun DNA. Er werden alternatieven gezocht. Met een extra opleiding in de fotografie maakte hij met één of twee dansers prachtige kortfilmpjes in openlucht. Conceptueel met nadruk op dans. Stuk voor stuk artistieke pareltjes. Na corona kon weer normaal verder gewerkt worden. Vorig jaar kreeg het publiek drie knallende producties te zien: het avondvullende klassiek ballet Cinderella, Signatures en vervolgens Miniaturen II met verschillende hedendaagse choreografieën.
Artistiek directeur Alain Honorez licht een tip van de sluier van dit feestjaar.
-Hoeveel nieuwe dansers maakten hun opwachting?
Het grootste deel van de groep is nieuw. Er zijn weer dansers van over de hele wereld: Japan, Zuid-Korea, Zuid-Afrika, Canada, Italië, Engeland en Kroatië. Jaarlijks schrijven we een auditie uit. Het aantal dansers dat daarop reageert blijft stabiel, zo’n vierhonderd. Ze bezorgen ons videomateriaal. Het is de gangbare manier van werken vandaag de dag. Ze laten iets klassiek zien, iets hedendaags met daarbovenop soms een presentatie van zichzelf. Daaruit wordt een eerste selectie gemaakt van dansers waarvan wij denken dat ze in aanmerking komen om hun niveau te verhogen. Uiteindelijk blijven daar een honderdvijftig kandidaten van over. Die worden dan in Antwerpen uitgenodigd voor een auditie. Sommige lukt dat, andere niet omdat ze te ver weg wonen, of ze al iets anders gevonden hebben. Die talentvolle, pas afgestudeerde mensen reageren echt wel op alles wat de markt te bieden heeft. Uiteindelijk krijgen we zo’n veertig kandidaten over de vloer. Daarvan worden dan maximaal twintig jonge dansers weerhouden. Het is niet omdat we hen aanbieden om bij JBA te komen trainen dat ze erop ingaan. JBA is geen officiële instelling, maar een privé-instituut met een betalend programma. Voor sommige jonge mensen is het financiële aspect niet haalbaar. Of ze schrikken ervoor terug om nog twee jaar extra ervaring op te doen. Een kunstvorm aanleren, erin excelleren neemt echter veel tijd in beslag. Je moet geduld hebben om een aantal zaken te kunnen bereiken. De jeugd heeft dat geduld vaak niet meer. Door de ver doorgedreven digitalisering worden ze op hun wensen sito presto bediend. Ze bestellen vandaag iets en morgen is het in hun bezit. Jonge mensen worden ook continu geprikkeld door de sociale media. Het werkt verslavend. Ze gebruiken hun fantasie niet meer. Iedereen volgt. Eén grote kudde. De televisieprogramma’s zijn al niet veel beter. Het publiek wordt geïnfantiliseerd! De samenleving zit duidelijk in overdrive. Dat heeft, volgens mij, een grote impact op de kunsten. Het is rampzalig. Een ambacht leren vergt tijd. Hoeveel ambachten schieten er nog over?
-Gelukkig zijn er ook nog jonge mensen met een drive, een droom. Vorig jaar kunnen we omschrijven als een topjaar met Cinderella, Signatures en Miniaturen II. De verwachtingen staan hooggespannen!
Vorig jaar hebben we eindelijk, bij wijze van spreken, van september tot juni op volle toeren kunnen draaien. Het cumuleerde in een ongelooflijk artistiek succes. Heel veel is ook duidelijk geworden. Vooral in termen van: wat doen we en wat kunnen we realiseren met de beperkte middelen die we uiteindelijk maar hebben. Er werden vorig jaar enorme stappen gezet. We konden echt laten zien wat we in huis hebben. Er werd geïnvesteerd in de toekomst. Niet alleen de dansers maar ook wat ons team te bieden heeft. Onze visie ook. Het uitstippelen van het traject dat de dansers doorlopen. Klassiek ballet blijven ondersteunen. Het is een kunstvorm die niet mag verdwijnen. We nemen dat zeer ter harte. Toch zijn we niet alleen gefocust op lang gevestigde tradities maar zien we dans als een levendige kunstvorm die inspeelt op onze tijd.
-Is het dan makkelijker voor hen om ergens geëngageerd te geraken?
Het is en blijft gigantisch moeilijk. Ook omdat er overal in de budgetten gesnoeid wordt. De compagnies worden kleiner. De plaatsen zijn nóg gegeerder dan twee jaar, vijf jaar, tien jaar geleden! Het is echt moeilijk. Maar waar ons programma honderd procent voor zorgt: na twee jaar zijn ze volledig getransformeerd.
-In welke zin?
We streven hun individuele groei na zowel als danser, als artiest, maar ook als mens.
-Wanneer ze hier komen aankloppen zijn het adolescenten, nog kinderen eigenlijk!
Ja, ze zijn zeventien, achttien jaar en komen net uit de school, een beetje overprotected. Ze zaten in een stramien en moesten de regels volgen. Gaandeweg laten wij hen een beetje los en leren hen op eigen benen te staan. Zowel in de studio en het technische gegeven. Maar ook als mens. Zij moeten van alles leren: alleen wonen, hun aankopen doen, het inplannen van hun budget dat ze hebben meegekregen. Wat kunnen ze zich permitteren en wat niet. Dat is toch een precair moment in het leven van een mens.
-Ook artistiek voor zichzelf opkomen?
Precies, alles wat we aanreiken in de workshops met verschillende choreografen en stijlen en voorstelling na voorstelling. Stappen nemen en groeien… De dagelijkse vervolmaking die wordt gedefinieerd door passie, discipline, doorzettingsvermogen en hard werken. JBA is een voorproefje van het échte leven van een professionele danser.
-De voorbije jaren heeft JBA gerenommeerde choreografen kunnen aantrekken. Welke choreografen heb je deze keer uitgenodigd?
We proberen de trend verder te zetten natuurlijk. We kijken naar dit seizoen als een intiemere versie. Helemaal geschoeid op het aantal dansers waarover we beschikken. De hoofdmoot bestaat dit jaar uit dames en maar één man. Met hen gaan we fantastische dingen doen. Daarvoor heb ik de Italiaanse choreograaf Mauro de Candia aangesproken. Nog een heel jonge dansmaker maar met een enorme visie qua theatraliteit. Hij geeft een iets meer moderne invulling aan dans, maar de klassieke basis blijft toch centraal. We hebben gretig ingespeeld op het feit dat in 2024 James Ensor gevierd wordt. Mauro de Candia gaat rond zijn persoon een voorstelling maken. Wetende dat hij out of the box kan denken: er zijn de kleuren, de humor. De idee is om rond een tweedimensionaal gegeven, de schilderijen van Ensor, een driedimensionaal spektakel te maken. De voorstelling gaat gewoon ‘James’ heten. Met zijn aandacht voor expressiviteit wordt het zeker en vast iets uitzonderlijk. Het nodige geld bijeen krijgen is altijd het moeilijkste. We hebben onmiddellijk contact opgenomen met de stad Oostende voor een projectsubsidie, maar hebben die niet gekregen. Intussen is er een projectsubsidie ingediend bij de Vlaamse Gemeenschap. Een antwoord verwachten we pas in december of zelfs januari. Frustrerend is hoe we van alle kanten horen hoe kwalitatief onze voorstellingen zijn en hoe de dynamiek van de jonge JBA artiesten het publiek raakt. Hoe alles pico bello in orde is maar de harde realiteit is: het blijft knokken!
-De kunstensector wordt een beetje de nek omgewrongen!
Ik weet niet of je het algemeen kunt doortrekken. Er zijn organisaties die goed gesubsidieerd kunnen werken en heel goed en mooi werk leveren. Maar er zijn er ook die er de kantjes van aflopen! De commissies erachter – wie bepaalt waar het geld naartoe gaat? Het is alles behalve evident en transparant. Het stemt mij soms triest. Als land ben je toch heel rijk als je de kunst in al zijn of haar takken kunt laten zien.
Het tweede mooie aspect van dit jaar: we vieren ons allereerste jubileum: vijf jaar JBA. We hebben ook niet de financiële middelen dit jaar om uit te pakken met twee grootse producties. Ik dacht, we zijn nu vijf jaar bezig. Kunnen we als tweede voorstelling geen staalkaart, een resumé brengen van de voorbije vier jaar? Kleine stukjes uit al onze voorstellingen, gebald in een mooi overzicht. Laten zien wat we al verwezenlijkt hebben. Alle choreografen werden gecontacteerd of ze zich er in konden vinden dat we uit hun choreografie van een kwartier à twintig minuten, een passage van drie minuten zouden uitpikken. Geen enkele van de elf choreografen had daar bezwaar tegen. Die terugblik zal voor de pauze gebracht worden. Erna brengen we een compleet nieuwe choreografie van Le Wang. Het wordt een spetterend feestprogramma. De Koninklijke Balletschool gaat eraan meewerken. De voorstellingen zullen plaatsvinden in het paleis in juni 2024.
-Om even terug te komen op de productie ‘Cinderella’. Blijft dit pareltje op het repertoire?
Het was een heel dure productie met meer dan 120 kostuums, live begeleid door een groot symfonisch orkest. Een break-even bereik je zomaar niet met een tiental voorstellingen in de Handelsbeurs! We moeten groot belang hechten aan dat pareltje. De kostuums zijn klaar, we hebben de projecties, de choreografie, de muziek. Hoe kunnen we daar de volgende jaren mee naar buiten komen? Nog altijd dezelfde context, maar iets intiemer. Zodat JBA meer naambekendheid krijgt, ook buiten Antwerpen. Daarom zijn voorstellingen in de verschillende Culturele Centra belangrijk. Daar een voet in huis krijgen is evenwel moeilijk. Men speelt op veilig en kiest voor bekende namen. Een klein beetje meer durf van die kant uit zou ook zeker helpen.
-Het wordt werken met één jongen en de rest meisjes, niet makkelijk!
Het is een algemeen gegeven. De danscoach en carrière begeleider die we vorige week te gast hadden, Matz Skoog, werkte recent met het ‘trainee program’ gelinkt aan de English National Ballet School en ook daar kampt men met hetzelfde probleem. In de Koninklijke Balletschool van Antwerpen zitten ze vandaag aan een beter percentage wat de instroom van jongens betreft, dacht ik. Zeker dit jaar beginnen veel jonge kinderen aan een opleiding. In het zesde jaar zijn vier jongens en in het vijfde drie. Een even aantal is zeker niet aan de orde.
-Het wordt dus in eerste instantie toewerken naar ‘James’?
Inderdaad. Met drie voorstellingen in de Opera van Antwerpen op 24 & 25 februari. Daarna gaan we ermee op toer. We houden onder meer halt in Knokke, en Alsemberg en er volgt een najaarstournee op nader te bepalen speelplekken. Het contact met muZEE in Oostende werd gelegd. De voorstelling ’James’ leent zich geweldig tot ontkoppeling van het theater. Het wordt een totaalspektakel van zeventig minuten heel theatraal, dynamisch, kleurrijk. Ook met het KMSKA werd een samenwerking aangegaan: in maart zullen we in de Ensor zaal een opvoering brengen en we waren in de mogelijkheid om de trailer voor ‘James’ op te nemen in de Ensor zaal. Zo proberen we allerlei alternatieven om dichter bij het publiek te komen. De drempel te verkleinen. Mond aan mondreclame hebben we nodig.
-Jullie pakken ook uit met nog meer nieuwigheden!
Inderdaad. Wat nog speciaal is aan dit seizoen, naast de twee nieuwe producties is dat we op vrijdagavond de studio openzetten voor gevorderden en professionele dansers om mee te komen dansen. ‘Mens sana in corpore sano’. Er volgen winter- en zomer dansdagen en we organiseren op 29 november een uniek fundraising diner in het prachtige kader van Botanic Sanctuary in Antwerpen. Daarnaast werden we uitgenodigd op het ‘Junior Ballet Festival’ in Genève waar we in maart met trots België zullen vertegenwoordigen.
-Je blijft dé ambassadeur van klassiek ballet.
Belangrijk is vooral dat we met initiatieven komen om de klassieke basis in België op topniveau te blijven brengen. Als we die traditie verderzetten moet er hard gewerkt worden. Al wat nu nieuw gemaakt wordt, bestaat alleen maar bij gratie van klassiek ballet. Omdat die traditie, die basis is van alles.
reservaties via in**@ju*****************.be
