Je kan in Vlaanderen geweldig veel cursussen volgen, maar als er niet genoeg interesse is, worden die afgelast. Zo gebeurde met die van het Davidsfonds over “4 perspectieven op Amerikaanse kunstmuziek & Leonard Bernstein” waarvoor ik ingeschreven was. Maar de extra’s, de bijhorende concerten die er rond geprogrammeerd waren, bleven gelukkig op de affiche staan. En ik heb ze even gelukkig allemaal meegemaakt.
Het eerste was eigenlijk meer een Lecture Performance, aan de piano uitgevoerd, in het Leuvense Lemmensinstituut door man van het huis, Mark Erkens. En zoals we Erkens kennen was dat een heel erudiete en ruime kennismaking met die kunstmuziek uit de ‘nieuwe wereld’, met de marsmuziek uit New Orleans die mede aan de basis lag van de jazz en met de pianostukken die de vroeg Amerikaanse componist Gottschalck (1829-1869 !) schreef. Hij stond bekend als de “Creoolse Chopin”. Dat gebeurde lang voor er sprake was van Jelly Roll Morton en Scott Joplin. Ook hen liet hij horen. En Erkens speelde nog allerlei andere kleinoden uit het jazzrepertoire, van Gershwin natuurlijk en van andere meer ‘klassieke’ grootheden zoals Copland, Ives, Bernstein. Met dat heerlijk spontane en leerrijke vermogen van hem speelde Mark Erkens die stukken improviserend en commentariërend op zijn piano. Indrukwekkend toch.
Onmogelijk alle stukjes op te sommen die Erkens telkens liet horen om die Amerikaanse muziek te illustreren. Van het heel leuke en opzwepende muzikale thema uit Mission Impossible (van Lalo Schifrin), over de muziek van filmcomponist Bernard Hermann uit Martin Scorceses Taxi Driver. Allemaal om te laten horen hoe origineel, hoe ver weg van de harmonieën, ritmes en regels van de klassieke Europese canon die Amerikaanse tonen wel zijn. Neem nu Charles Ives, nooit in Europa geweest en geen ‘beroepscomponist’ zoals dat op het Oude Continent meestal ging, maar een verzekeringsmakelaar! En dan Gershwin die wél naar Parijs trok en van Ravel de raad kreeg om vlug terug te keren en geen tweede Ravel te willen worden maar de eerste Gershwin te zijn. Misschien had Ravel hem er ook bij moeten zeggen, vind ik: “En schrijf vooral songs, daar zijn jij en je broer Ira toch échte meesters in en laat die pretentieuze kunstmuziek aan anderen”. Toch zijn “Rhapsody in Blue” en “An American in Paris” de paradepaardjes geworden op onze concertpodia. Ik onthoud zeker de doordenker die Erkens debiteerde: “Wanneer is onze Westeuropese muziek eigenlijk in onze oren “welluidend” geworden ?
Een tweede en even uitzonderlijke avond kwam er in het Lemmensinstituut een paar dagen later met de zelden uitgevoerde Bernstein opera “Trouble in Tahiti” uit 1952. In alles hoorde ik een vingeroefening voor zijn West Side Story van vijf jaar later. Alleen in de thematiek niet: die was net tegengesteld. Hier gaat het verhaal over een middenklasse gezin, Sam en Dinah met enig kind, in een welstellende buurt in de New Yorkse “Suburbia Scardale”; de streetgangs uit West Side Story leefden in een heel andere buurt! Maar de love-songs klinken als een voorafspiegeling van de love-songs uit die latere musical en ook de duetten roepen eendere herinneringen op. Een prachtvertolking was dat van Erwin Muller in de rol van vader Sam én van zijn tegenspeelster Dinah, gezongen door Lotte Verstaen.
Vooraf kregen we nog, uitgevoerd door het Kamermuziekensemble LUCA Lemmens, de orkestsuite “The Tender Land”. Ze brachten het in een arrangement van Murry Sidlin, gepuurd uit Aaron Coplands gelijknamige opera uit 1954. Meer Copland kon dat niet klinken: klanken nog opener dan de graanvlaktes van de Midwest waar het verhaal zich afspeelt. Het love-duet uit de opera bracht ons bijna in een Bernstein-mood.
Die mood was er zeker ook bij de slotavond van die Americana-reeks, dit keer in de Leuvense Stadsschouwburg onder de titel: “Broadway meets Bernstein”. De kers op de taart. Geserveerd door Jeroen D’hoe, zwierig aan de piano en Hanne Roos die met haar heldere sopraan probleemloos de zaal kon vullen. Met een selectie Broadway Songs . Ook “Amerikaanse kunstmuziek” ? Eigenlijk wel, want als er nu iets typisch is aan die muziek, dan is het wel “The Great American Songbook”, een verzamelnaam voor die wonderlijke mix van meer dan alleen maar evergreens, geplukt uit het repertoire van die vele “Broadway”- componisten zoals Irving Berlin, Cole Porter, George Gershwin…
Uiteraard bracht het duo ook een paar van de kaskrakers uit Bernsteins West Side Story. En hoe! In de fameuze “America” song, waarbij telkens de geneugten (volgens de meisjes) en het ongenoegen (volgens de jongens ) tussen het leven in de VS en Puerto Rico worden afgewogen, mocht de pianist zelfs als woordvoerder van de “jongens” meezingen. Een sublieme, satirische tekst overigens, afkomstig van Stephan Sondheim, die later ook nog zelf ging componeren. Hanne Roos gaf het beste van zichzelf in die schitterende én leuke aria uit Bernsteins Candide. Fleurig uitgedost was ze, met bloem in het haar à la Billie Holiday (niet wit maar rood weliswaar…), inclusief een verkleedpartij halverwege de show. Bij al die songs koos Jeroen D’hoe telkens voor een sobere, naar de essentie grijpende versie. En ja, je verlangt misschien ook telkens naar een jazzy “basso continuo” met drummer en bassist, want zo ken je dat repertoire het best en in grootsere versies met big band en zelfs strijkers. Maar het doet ook deugd naar de kern terug te keren en dat kon je hier perfect. Jeroen D’hoe bracht en zong ook zelf zo’n verstilde en beklijvende interpretatie van Irving Berlins “What will I do ?”.
Geen wonder dat het duo gevraagd is om met deze “Broadway-productie” op tournee te gaan. That’s entertainment én Kunst!
- WAT : “Concert met een verhaal : Mark Erkens over Bernstein en de Amerikaanse Muziek”
- WIE : Mark Erkens, piano
- WANNEER : 27 februari 2019µ
- WAAR : Lemmensinstituut, Leuven
- WAT : “Trouble in Tahiti”, opera van Leonard Bernstein
- WIE : Kamermuziekensemble Lemmensinstituut o.l.v. Ivan Meylemans met o.a. Erwin Muller en Lotte Verstaen, zang
WANNEER : 7 maart 2019 - WAAR : Kamermuziekzaal, Lemmensinstituut, Leuven
- WAT : “Broadway meets Bernstein”
- WIE : Jeroen D’hoe, piano en Hanne Roos, sopraan
- WANNEER : 13 maart 2019
- WAAR : 30CC Stadsschouwburg, Leuven
