• Home
  • Over KC
  • Partners
  • Toevoegen evenement
zondag, oktober 1, 2023
  • Login
Klassiek Centraal
  • Home
  • Nieuws
    • New Releases
    • Interviews
    • Gouden Labels
  • Recensies
    • Concerten
    • Cd & DVD
    • Evenementen
    • Boeken
  • In de kijker
  • Evenementen agenda
  • Partners
    • Partner worden
  • Meer informatie
    • Over KC
    • Wie is wie
Geen resultaat
Bekijk alle resultaten
  • Home
  • Nieuws
    • New Releases
    • Interviews
    • Gouden Labels
  • Recensies
    • Concerten
    • Cd & DVD
    • Evenementen
    • Boeken
  • In de kijker
  • Evenementen agenda
  • Partners
    • Partner worden
  • Meer informatie
    • Over KC
    • Wie is wie
Geen resultaat
Bekijk alle resultaten
Klassiek Centraal
Geen resultaat
Bekijk alle resultaten
Home Recensies Concerten

Wolfgang Rihms Jakob Lenz

door: Philippe Grisar
6 maart 2015
in Concerten, Recensies
Leestijd:4 minuten
A A
Jakob Lenz: deze kameropera van Wolfgang Rihm is niet voor gevoelige zielen.
Share on FacebookShare on Twitter

Jakob Lenz uit de opera van Wolfgang Rihm is een figuur die kan dwalen in de annalen van het museum Guislain in Gent. Met de beperkte middelen die voor de opvoering vereist zijn, zou het stuk daar zelfs kunnen spelen. Ook in dat museum gaat de confrontatie met beelden van waanzin immers vaak door merg en been.

ookinteressant

Laserbombardement in het sloopwerk van Galina Oestvolskaja

Klinkende moderne feeërieën: Ne Me Touchez Pas

Filosoof Tomas Serrien over ervaring en betekenis muziek

De opera Jakob Lenz werd in maart 1979 in de Hamburgische Staatsoper gecreëerd. De productie van de Munt is een samenwerking met de opera van Stuttgart, waar het werk in november vorig jaar te zien was. Zowat tien jaar geleden bracht Muziektheater Transparant dit werk in een beklijvende enscenering van Caroline Petrick.

Wolfgang Rihm (°1952) inspireerde zich op de gelijknamige novelle van Georg Büchner (1813-1837). Die naam mag bij vele operaliefhebbers een belletje doen rinkelen als de auteur van de novelle Woyzeck (1836), waarop Alban Berg zijn opera Wozzeck (1913) baseerde. Hij was een arts met revolutionaire opvattingen en schreef ook een novelle over een episode in het leven van Jakob Lenz (1751-1792), een dichter uit de Sturm und Drangperiode. Ondanks zijn korte leven is Lenz, zowel omwille van zijn eigenzinnig gedachtengoed als om zijn experimentele schrijfstijl, een van de meest opmerkelijke Duitse auteurs. Als tijdgenoot van Goethe was hij ook korte tijd met hem bevriend en zijn geliefde Friederike Brion was zelfs een tijd de geliefde van Goethe geweest. De vriendschap met Goethe bleef dan ook niet duren. Gefrustreerd als artiest en in zijn liefdesleven raakte Lenz mentaal op drift. Hij leed aan een geestelijke ziekte die vandaag waarschijnlijk als schizofrenie zou bestempeld worden.

In de hoop van zijn depressie te genezen, woonde Lenz tijdens zijn studies geneeskunde in Straatsburg een tijd bij dominee Johann Friedrich Oberlin in een klein dorpje in de Vogezen. Oberlin hield over hem een dagboek bij, wat voor Büchner de inspiratiebron voor zijn novelle geweest is. Zowel Oberlin als Christof Kaufmann, een vriend, zijn machteloos tegenover Lenz, die steeds meer aan waanbeelden ten prooi valt. Ze laten hem uiteindelijk aan zijn lot over.

Hartverscheurend

Rihm doet het verhaal in dertien korte episodes. Alle “uiterlijke” elementen zijn tot een minimum herleid, wat tot een maximaal emotioneel effect leidt. Er zijn drie protagonisten, elf muzikanten en zes zangers die als een soort koor commentaar geven of de innerlijke stem van Lenz vertolken.

De regie van Andrea Breth is sober, maar de beelden evoceren scherp het leven van de waanzinnige Lenz. De regisseuse vraagt van Georg Nigl als Lenz hortende en bizarre bewegingen, die hij op de meest onwennige manier uitvoert: zijn geest is zo ziek dat de controle over zijn lichaam faalt – met schrijnende beelden op het einde van het stuk. Nigl speelt de helft van de scènes halfnaakt, wat hem nog kwetsbaarder en hulpelozer doet overkomen. In sommige scènes wordt het decor beheerst door grote spiegels: Lenz botst voortdurend op zichzelf. Er zijn ofwel grote ruwe rotsblokken die een dreigende natuur voorstellen (verwijzend naar een typisch natuurgevoel van de romantiek!), ofwel zien we een hallucinante, vaalgroene binnenruimte met lege boekenkasten en gesloten deuren. De grote, banale TL-lampen lijken wel wat afgekeken van Christoph Marthaler, maar ze dragen bij tot de “unheimliche” sfeer. Zelfs boeken zijn uit de leefwereld van de dichter gebannen. Het beeld van Goethe ligt gebroken op de grond, de vriend heeft hem verraden. In een indrukwekkende scène ligt Lenz op een leeg boekenschap. Ook de scène met een klein gestorven meisje is wrang, als Lenz in het kind zijn geliefde Friederike meent te herkennen. Van scène naar scène wordt het deprimerende verhaal steeds hartverscheurender.

Krachttoer

De muziek is al even expressief en hard als de beelden. Het slagwerk overheerst, met klanken die de angst nog beklemmender maken. De kopers schreeuwen schril. Op een elegisch moment heeft de hobo of klarinet even een lyrisch intermezzo met een toets melancholie à la Schubert. De strijkers bestaan enkel uit drie celli die doffe tonen van treurnis spelen. Franck Ollu houdt als dirigent alles strak in de hand. De vocale partijen staan vrij onafhankelijk van de kamermuzikale omlijsting. Vooral de rol van Lenz vereist een enorme vocale inzet van Georg Nigl, die zijn personage met waanzinnig engagement beleeft. Zowel fysiek als vocaal gaat hij tot het uiterste, met een uitzonderlijk ruime tessituur. Van aria’s of recitatieven is hier geen sprake, er wordt uiting gegeven aan angst en obsessie.

Georg Nigl levert als zanger-acteur een ware tour de force af. Hij slaagt erin zich helemaal in zijn personage in te leven en de stem in de meest ijzingwekkende tonen of ruwe kreten te buigen. Henry Waddington, als de hypocriet-bezorgde Oberlin (waarom de dominee er plots als een oude matrone moet uitzien is me niet duidelijk) en John Graham-Hall, als de radeloze Kaufmann die op het einde als de meedogenloze dokter verschijnt en Lenz in een dwangbuis wringt, waren als vertolkers waardige partners.

Deze productie van Wolfgang Rihms opera over een getraumatiseerde dichter zou men best de aankondiging “niet voor gevoelige zielen” meegeven.

Tags: 20e-eeuwse muziekGentOperaWolfgang Rihm (°1952)
Vorig artikel

Interview met Stephanie Proot

Volgend artikel

De Zingende Glimlach – Le sourit chantant

Philippe Grisar

Philippe Grisar

Ook interessant:

Ter info voor operaliefhebbers!
Nieuws

Ter info voor operaliefhebbers!

29 september 2023
Laserbombardement in het sloopwerk van Galina Oestvolskaja
Concerten

Laserbombardement in het sloopwerk van Galina Oestvolskaja

28 september 2023
Klinkende moderne feeërieën: Ne Me Touchez Pas
Concerten

Klinkende moderne feeërieën: Ne Me Touchez Pas

27 september 2023
Elettra kaapt Idomeneo

Elettra kaapt Idomeneo

26 september 2023
Ars Musica presenteert Next Opera Days van 4 tot 18.11
Nieuws

Ars Musica presenteert Next Opera Days van 4 tot 18.11

15 september 2023
Boesmans: On purge bébé !
New Releases

Boesmans: On purge bébé !

15 september 2023
Volgend artikel
Marie Nicole Lemieux

De Zingende Glimlach – Le sourit chantant

Mikołaj Zielenski, Ortus de Polonia, Les Traversees Baroque, Fiori Musicali, Etienne Meyer

Prachtige dubbelkorigheid uit het barokke Polen

Jan Kobow: gaf de liederen van Eisler, Weill en Křenek zonder inleving of emotie weer.

Emotie uit den boze

Blijf op de hoogte

Blijf op de hoogte

Abonneer je vandaag op de nieuwsbrief van Klassiek Centraal net als 3771 andere lezers, en blijf wekelijks op de hoogte van de nieuwste artikelen.

één e-mail per week op donderdag

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Categorieën

  • Boeken (231)
  • Cd & DVD (845)
  • Concerten (893)
  • Evenementen (429)
  • Gouden Labels (55)
  • In de kijker (30)
  • Interviews (114)
  • New Releases (406)
  • Nieuws (649)
  • Opinie (23)
  • Recensies (2.054)

Klassiek Centraal is het magazine voor klassiek Muziek, Opera & Dans in Vlaanderen. Klassiek Centraal wordt volledig gemaakt door vrijwilligers. 

Wilt u ook meewerken aan Klassiek Centraal stuur ons dan een bericht via redactie@klassiek-centraal.be

Blijf op de hoogte:

Wekelijks (op donderdag) verstuurd Klassiek Centraal een overzicht van alle gepubliceerde artikelen. Schrijf je snel hiernaast in om niks te missen.

Geen resultaat
Bekijk alle resultaten
  • aaa radiotest
  • Advertenties voor schrijvers
  • Cookiebeleid (EU)
  • Dashboard
  • Evenementen agenda
  • Evenementen lijst
  • Event ingeven
  • Home 1
  • Home 2
  • Home 3
  • Links
  • My account
  • Nieuws
  • Organizer Dashboard
  • Over KC
  • Partner worden
  • Partners
  • Privacy verklaring
  • Shop
  • Single event
  • Submit Organizer Form
  • Submit Venue Form
  • test
  • Thank you!
  • Venue Dashboard
  • Vrijwilligers gezocht!
  • Wie is wie
  • Wij bieden aan

© 2020 Klassiek Centraal VZW - Varkensmarkt - 2800 Mechelen - Design en hosting Kyzoe.be.

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In
Cleantalk Pixel

Add New Playlist

Deze website gebruikt cookies om optimaal te functioneren. U vindt onze privacy policy en cookie verklaring hier.