Nominatie Gouden Label – In het met oranje, pluche, zachte zetels ingerichte knappe zaaltje van het Cultureel Centrum te Mortsel was het woensdagavond 23 april terugkeren naar het begin tot het einde van de Groote Oorlog, Wereldoorlog I. Het knusse gevoel verging. We zaten plots midden de natte loopgraven…
Nominatie Gouden Label – In het met oranje, pluche, zachte zetels ingerichte knappe zaaltje van het Cultureel Centrum te Mortsel was het woensdagavond 23 april terugkeren naar het begin tot het einde van de Groote Oorlog, Wereldoorlog I. Het knusse gevoel verging. We zaten plots midden de natte loopgraven…
Auteur, acteur en voormalig geschiedenisleraar Wim Geysen schreef een emotionerende eenakter over de Groote Oorlog. 100 Jaar geleden begon deze als een kort conflict waar internationale lobby’s al meer een rol speelden dan ons wordt geleerd. Onwetende jongens van over heel de wereld betaalden met hun leven hun inzet voor een strijd waar ze amper wat van begrepen. Hun lijken liggen begraven, als (on)bekende soldaat in onder meer de ‘Vlaamse Velden’ waar ze op meestal gruwelijke wijze sneuvelden.
In doctor in de kunsten en componist / pianist Stefan Van Puymbroeck vond Geysen een ideale genoot om het verhaal van de vertellende Kempische boerenjongen Willem met op maat geschreven muziek extra kleur bij te zetten. Samen met Anthony Gröger en An Simoens, leden van het spraakmakende Kryptos Quartet, zuigen ze het publiek mee in de eenvoud van de kleine man, in het geweld van de oorlog, in de manipulaties van de grote heren, in het krijsende leed…
In het schemerlicht van het podium – dat zo de wereldschemer die WO I was meteen oproept – sleuren de musici het publiek meteen mee in de angst die oorlog met zich meebrengt. Tezamen met die angst, krijg je ook een gevoel van strijdbare euforische onoverwinnelijkheid, van wraak, van dood en verderf… Het openingsthema komt meermaals in heel ‘Wereldschemer’ terug als een leidmotief. Na de ritmische dissonante donkere inzet, vertoef je plots in de onwetendheid van diegenen die (nog) niet weten dat er een brandhaard is. Lieftallige zoetgevooisde noten doen je wegdromen tot het bombardement losbarst…
Willem zit aan tafel en begint te vertellen, over ‘onze Karel’ die nu een jonge volwassen vent is. Een slimme kerel trouwens, hij kan immers lezen én schrijven. Gedichten! De meisjes vallen voor hem die ‘het in zijne kop heeft’ en niet zoals Willem ‘in zijn handen’. Koning Albert spreekt zijn volk toe via de radio. Hij pept de jeugdige mannen op zodat ze zich vrijwillig ter strijd melden om ‘die smerige Pruisen’ te vernietigen. “Ze koken kleine kinderen in de olie!”. Je zou voor minder de wapens opnemen…
De broers trekken naar het slachtveld, wel 120 kilometer van huis, te voet. Ze schrijven een brief naar hun geliefde ouders. De musici en de acteur worden even verslaggevers en ze lezen de feiten uit de kranten, dag aan dag. Ja, de oorlog is nu echt bezig maar hij zal niet lang duren. Er wordt muziek gemaakt… De broers belanden in de loopgraven. Wat is het o zo helemaal anders dan verwacht! Willem schreeuwt het uit, hij wil weg! Naar huis naar ‘zijne pa die zijne rug zo slecht is’ en nu alleen de boerderij moet houden. Drie generaals geven voor hun volk – Engels, Russisch en Duits – een toespraak. We krijgen ze in de drie talen te horen maar het is telkens dezelfde redevoering die de mensen opjut om de slechte vijand te vernietigen en ja hoor, uw kinderen zullen later trots op u als vader zijn! Dan verenigen deze drie zich en roepen de toespraak die de Belgische generaals en officieren riepen naar de vele eenvoudige Vlaamse jongens : “Et pour les Flamands la même chose!”. Hierdoor sneuvelden er nog meer zinloos omdat ze het Frans niet begrepen.
De muziek speelt opnieuw… En daar zie je Willem in een gasaanval. Subtiel zie je groenbelichte rook opstijgen uit het oorlogsveld dat knap is weergegeven, met beperkte attributen, op het podium. Acteur Geysen is Willem, hij is die gewone boerenzoon die niets van politiek, van oorlog en internationale belangen kent maar des te meer van koeien hoeden. Hij lijdt. Hij haat en hij is blij verrast wanneer op een Kerstmis duidelijk wordt dat die ‘smeerlappen’ op 30 meter van hen ook menselijk kunnen zijn. Ze zingen kerstliederen, geven geschenken! Schoon was het pa en ma. Maar de oorlog gaat verder, tot ergens in 1918, die korte oorlog toch? De broers worden volop in de strijd gejaagd… “Karel? Karel!?!” Willem blijft helemaal alleen achter, niemand overleeft het… Roepend, snikkend en bevend, alsof op het eigenste ogenblik de broer valt en Willem hem vindt… Het gaat door merg en been en zo ook de muziek die het allemaal kracht bijzet.
Zoals Wim Geysen als een grootmeester zijn acteertalent op het podium neerzet, zo spelen de drie musici. Hun prestatie kan moeilijk verbeterd worden. Je krijgt met de tekst, de muziek, het acteren en het musiceren een palet dat alle menselijke emoties in zich draagt. Pakkend!
Dit is muziektheater van zeer hoog niveau en het is zeer zeldzaam het te mogen beleven. De jongeren in de zaal zijn mogelijk nog stiller dan de ‘ouderen’. Zoiets kan alleen door grote kunstenaars in hun vak op het podium tot leven gebracht worden. Alles past in elkaar, niet één element kan toegevoegd of geschrapt worden. Je krijgt er dagen later nog rillingen van…
Volg ons webmagazine voor de nog op te maken speelagenda van dit zeker te bekijken en te beluisteren werk dat geen betere titel dan Wereldschemer kon krijgen.
Ja, Wereldoorlog I, de Groote Oorlog weet blijkbaar artistieke zielen tot grote dingen te bewegen, elk naar hun kunnen. We zagen drie nieuwe producties: Arthur, ’14-‘18 en nu dit. Drie keer een Gouden Label. Is het toeval?
