Als we Herder, Wieland, Schiller en Goethe terecht de vaders noemen van het classicisme in Weimar, kunnen we Hertogin Anna Amalia van Saksen Weimar de moeder noemen. Zij verzamelde immers aan haar hof in de 18de eeuw de intellectuele elite, door haar ontstond de interactie tussen kunst, wetenschap en muziek en begon Weimars cultuurgeschiedenis.
Als we Herder, Wieland, Schiller en Goethe terecht de vaders noemen van het classicisme in Weimar, kunnen we Hertogin Anna Amalia van Saksen Weimar de moeder noemen. Zij verzamelde immers aan haar hof in de 18de eeuw de intellectuele elite, door haar ontstond de interactie tussen kunst, wetenschap en muziek en begon Weimars cultuurgeschiedenis.
Wolfenbüttel, Göttingen, Württemberg en later Jena en Heidelberg. Het waren alle hoofdplaatsen van Duitslands cultuurgeschiedenis. Maar geen sprak meer tot de verbeelding dan Weimar. En dat was niet alleen door Goethe, Herder, Schiller, Liszt, Feininger of Gropius. Het waren vooral ontwikkelde dames die een beslissende bijdrage hebben geleverd tot de ontwikkeling van de kleine Thüringse stad tot middelpunt van het Duitse geestesleven. Ze waren regentessen, hielden salons, waren schrijver, feministe en avant-garde kunstenaars. Ze heetten Hertogin Anna Amalia, Charlotte von Stein, Johanna Schopenhauer (moeder van de filosoof), de Zweedse sopraan Johanna Maria Lind, beter bekend als Jenny Lind, Fanny Lewald of Marianne Brandt.
Maar nog vele andere vrouwen hebben de stad doen uitgroeien tot een wereldberoemde plaats van kunst en cultuur. Zij hebben sinds de klassieke tijd tot het begin van de 20ste eeuw hun sporen nagelaten in het cultureel leven van Weimar. Zonder Hertogin Anna Amalia zou dat kleine Thüringse stadje nooit wereldberoemd zijn geworden. In 1772 haalde zij voor de opleiding van haar zoon Karel August, de filosofieprofessor en dichter Christoph Martin Wieland naar Weimar. In navolging van Wieland kwamen Goethe, Herder, de componist en dichter Daniel Schubart en Friedrich Schiller aan haar Musenhof. Haar kleinzoon Karel Frederik, de zoon van Karl August, huwde met Maria Paulowna. In 1848 werd Franz Liszt er kapelmeester.
Trendsettende salons
Reden te over dus voor een boek over de rol van de dames in de culturele geschiedenis van Weimar in verschillende tijdperken. Tijdens de periode van het classicisme woonden in Weimar interessante persoonlijkheden als de hofdame Charlotte von Stein, die over de onrechtvaardige situatie van de vrouw klaagde, de zangeres en actrice Corona Schröter of de salondame Johanna Schopenhauer, aan wiens theetafel de Weimarer Prominenz en de internationale Geistesgroβen werden uitgenodigd. In de 19de eeuw lag het artistiek accent vooral op muziek. Aan het hof van de in Weimar regerende tsarendochter Groothertogin Maria Paulowna en in de trendsettende salons was de Europese muziekscène te gast. Corona Schröter was de dochter van een hoboïst in het regiment van de legendarische Graaf Brühl. Ze werd door Johann Adam Hiller opgeleid als zangeres en door toedoen van Goethe werd ze Hofvokalistin en Kammersängerin in Weimar. Ze tekende en acteerde ook en bracht samen met Goethe (in de rol van Orestes), “Iphigenia” op de planken. Vanaf 1788 ruilde ze Weimar voor het Saksische hof in Ilmenau. In de vroeg moderne tijd lag het accent dan weer op de beeldende kunsten. En zo hebben de verschillende vooraanstaande dames bijgedragen tot Weimars internationale reputatie van Kulturstadt.
Chronologisch
De dames staan chronologisch geordend. De Frauen der Weimarer Klassik worden vertegenwoordigd door Anna Amalia (1739–1807), Charlotte von Stein (1742–1827), Corona Schröter (1751–1802), Caroline von Wolzogen (1763-1846), Christiane Vulpius (1765-1816) en door Johanna Schopenhauer (1766-1838. De Nachklassik en Weimars Silberner Zeit worden vertegenwoordigd door Maria Pawlowna (1786-1859), Henriette von Schorn (1807–1869, de zangeres Jenny Lind (1820-1887) en Natalie von Milde (1850-1906). Uit de tijd van het Bauhaus komen aan bod de weefster Gunta Stölzl (1897-1983), Friedl Dicker (1898-1944), en Marianne Brandt (1893-1983). Een mooi en boeiend boek.
En ook nog
Ulrike Müller is ook de auteur van het bijzonder interessant boek “Bauhaus-Frauen” en ook nog eens herhalen dat wie de stad bezoekt dit zeker niet mag doen zonder eerst de Reisebegleiter van Annette Seemann te lezen, eveneens uitgegeven door Insel taschenbuch. Ulrike Müller beschrijft in “Bauhaus-Frauen” het uitzonderlijk belang van de kunstenaressen verbonden aan de tempel van het modernisme en Annette Seemann neemt u in haar boek mee naar alle plaatsen waar zich Weimars Klassik, Nachklassik, Bauhaus en Modernismus hebben afgespeeld. Hier vind je meer.
Mooie kleurfoto’s maken het lezen van de drie boeken overigens des te aantrekkelijker. Een hele belevenis. Warm aanbevolen.
